گنبد علویان

آرایه ها و تزیینات وابسته به معماری در هنر و معماری اسلامی و ایرانی از جایگاه والا و شاخصی برخوردار هستند. شکوه و زیبایی معماری ایران به ویژه در دوران اسلامی، به تزیین و آرایه های آن بستگی دارد. تزییناتی چون آجرکاری، گچ بری، کاشی کاری، کتیبه نگاری و... در تمامی ادوار اسلامی رواج داشته و در هر دوره ای با امکانات و تحولات مختلف آن روزگاران پیش رفته است. هنرمندان مسلمان با بهر هگیری از انواع نقوش، نظیر نقوش و طرح های هندسی، گیاهی، کتیبه و دیگر نقش مایه های تزیینی بر روی انواع مصالح ساختمانی، به معماری ایران اهمیت و غنای ویژه بخشید هاند. آثار به جای مانده از هنرهای تزیینی در ابنیه دوران اسلامی، به ویژه در اماکن مذهبی نظیر آرامگاه ها، دارای روحیات منحصر به فرد و ژرفای تجسمی خاصی هستند. یادمان شکوهمند گنبد علویان از جمله آثار و بناهای ارزشمند بازمانده از دوره سلجوقی در شهر همدان است که به دلیل کاربست تزیینات و آرایه های مختلف معماری از قبیل آجرکاری، گچبری و کتیبه نگاری در آن، به گنجینه ای پربار از آثار تزیینی معماری اسلامی بدل گردیده است. در این نوشتار به معرفی، بررسی و تحلیل انواع مختلف این آرایه ها و نقش مایه های تزیینی به کاررفته در این بنا پرداخته شده است.