گروه های فشار

سیاست دربرگیرنده تصمیم گیری و تصمیم ها نتیجه درگیری و تعارض گروهی است. تصمیم های سیاسی حاصل کنش متقابل گروه های فشار و رابطه قدرت میان آنهاست.گروه های فشار تلاش می کنند خواسته های خود را به سیستم سیاسی و خط مشی عمومی تحمیل کنند. گروه فشار به افرادی گفته می شود که اهداف سیاسی داشته و می خواهند قوانین را تحت تأثیر قرار دهند. از بزرگترین و مهمترین عرصه های عمل گروه های فشار، مجلس قانونگذاری است. این تحقیق با نگاهی نوآورانه درصدد ارائه الگوی مناسبی برای نقش گروه ها ی فشار در شکل دهی خط مشی عمومی با رویکرد نظریه داده بنیاد طی مراحل سه گانه کدگذاری باز، محوری و انتخابی است. مشارکت کنندگان آماری نمایندگان حاضر و ادواری مجلس هستند که با روش نمونه گیری هدفمند و مصاحبه های نیمه ساختاریافته در یک دوره زمانی هجده ماهه با 22 نفر از نمایندگان تا رسیدن به مرحله اشباع داده ها انجام شد. اعتبار یافته ها با روش های تطبیق توسط اعضا، مشارکت کنندگان و بررسی همکار به دست آمد. در پژوهش حاضر که از نوع آمیخته است؛ تجزیه وتحلیل داده ها در دو فاز کمّی و کیفی انجام شد و برای بومی سازی شاخص ها ازروش دلفی و تجزیه وتحلیل داده ها نیز با نرم افزارهای MaxQDA2012،Excel2016 و SPSS انجام شده است. در مقاله حاضر برای تحلیل داده ها از فرایند کدگذاری استفاده شد. طی فرایند مقایسه داده ها،132مفهوم، 71خرده مقوله و 42 مقوله کلی به دست آمد که در قالب مدل پارادایمی ارائه شد. یکپارچه سازی مقوله ها برمبنای روابط موجود بین آنها بود که تدوین الگوی مناسب نقش گروه های فشار در شکل دهی خط مشی عمومی را منعکس کرد. در ادامه شرایط علّی، مقوله محوری، شرایط مداخله گر، راهبردها و پیامدها پدیدار شد و روابط بین ابعاد مختلف از طریق شکل گیری الگوی مفهومی نشان داده شد.

بر اساس فرضیه درون زایی تعرفه، تعرفه به صورت درون زا و بر اساس مجموعه عوامل اقتصاد سیاسی تعیین می شود. مطالعه حاضر، با به کارگیری مدل خودرگرسیونی برداری هم جمعی طی دوره زمانی 1350-1389 و در چارچوب فرضیه درون زایی تعرفه، عوامل تعیین کننده حمایت تعرفه ای ایران را بررسی کرده است. بر اساس نتایج تحقیق حاضر، اگرچه درباره اثر نرخ بیکاری و نرخ نفوذ واردات در شکل گیری سیاست های حمایتی شواهدی به دست نیامده است، ولی اثر معنادار تولید بدون نفت، سهم بخش صنعت، سهم درآمد نفتی و نرخ واقعی ارز در سیاست های تعرفه ای ایران نشان دهنده اهمیت فضای اقتصاد سیاسی و شاخص های اقتصادی در شکل گیری حمایت در ایران است. در مجموع، فرضیه تحقیق حاضر تأیید شده است و بر این اساس توصیه می شود، ضمن کاهش اتکا به نفت و اندازه دولت، توجه بیشتری به عوامل مؤثر در درون زایی سیاست های آزادسازی اقتصادی به عمل آید تا موفقیت و امکان تداوم این سیاست ها افزایش یابد.