مدیریت زنان

این پژوهش، که به منظور شناسایی نوع مشاغل و الگوهای انگیزشی مدیران زن در سازمان های دولتی ایران اجرا شده است، نشان می دهد که به رغم افزایش تعداد زنان شاغل در پست های مدیریتی سال های اخیر، آنان هنوز دارای سهمی اندک از کل مشاغل مدیریتی اند؛ هم چنین گردآوری داده های لازم به وسیله پرسش نامه ای که 256 نفر از مدیران زن شاغل در وزارت خانه ها و سازمان های دولتی آن را تکمیل کرده اند، بیان گر آن است که: - بیش تر مدیران زن، متاهل و دارای تحصیلات دانشگاهی در رشته های علوم انسانی اند و از سن حدود 40 سال و سابقه خدمت 5 تا 10 سال نیز برخوردار اند. - مشاغلی که نیازمند وقت، حوصله، رفتار گرم، و ابراز هم دردی اند، مناسب مدیران زن است. - فرصت شایسته برای پیشرفت، مهم ترین نیاز کاری مدیران مورد مطالعه است. بر اساس این یافته ها، پیشنهادهایی به مدیران زن و تصمیم گیرندگان در سازمان ها ارایه شده است.

یکی از مشکلات کنونی دنیای کار، عدم حضور متناسب زنان در جایگاه های مدیریتی است. بررسی پیشینه پژوهش نشان می دهد که عوامل نگرشی و پیش داوری، مهم ترین عواملی اند که با جلوگیری از حضور زنان در جایگاه های مدیریتی، منجر به شیوه هایی سازمانی با عنوان سقف شیشه یی می شوندهدف از این پژوهش، بررسی نگرش کارکنان آموزش و پرورش شهر اصفهان و همسران آن ها به مدیریت زنان و موانع مدیریت آنان است. در این راستا، مقیاس سنجش نگرش به مدیریت زنان و مقیاس سنجش نگرش به موانع مدیریت زنان بر روی 82 نفر از کارکنان اداری نواحی پنج گانه آموزش و پرورش شهر اصفهان، که به طور تصادفی ساده انتخاب شدند، و 45 نفر از همسران آن ها اجرا شد. نتایج نشان داد که مردان نسبت به مدیریت زنان نگرشی منفی دارند و عوامل فردی و شخصیتی را از موانع مدیریت آنانمی دانند، در حالی که زنانی که نگرش مثبت داشتند، عوامل اجتماعی و فرهنگی را به عنوان موانع ارتقای زنان به جایگاه های مدیریتی بیان می کنند، هم چنین نتایج نشان داد که نگرش همسران نسبت به مدیریت زنان، با نگرش کارکنان نسبت به مسایل خاص زنان و موانع اطلاعاتی رابطه دارد. این یافته ها با استفاده از نظریه اسناد و نیز پژوهش های قبلی مورد بحث قرار گرفته است.

اشتغال زنان پدیده ای است که در طی سال های اخیر توجه عده بسیار زیادی را به خود جلب کرده است؛ به طوری که عده ای به جنبه های مثبت آن توجه نموده، بر اشتغال هر چه بیشتر زنان در عرصه های مختلف تأکید میکنند، اما از طرف دیگر، عده ای به جنبه های منفی اشتغال زنان توجه کرده، از تعارض کار- خانواده سخن به میان میآورند. این مقاله بر آن است که به تجربه زیسته زنان مدیر متأهل در بافت جامعه ایران و در حیطه های مختلف بپردازد. روش به کارگرفته شده در این پژوهش به صورت کیفی و به شیوه پدیدارشناسی است و مبتنی بر نمونه گیری هدفمند 10 نفر از زنان مدیر متأهل است که در خلال مصاحبه، جربیات خود را از زندگی شغلی، فردی و خانوادگی به طور کامل بیان کردند. یافته های این پژوهش در قالب 3 کد تبیینی – که حاصل استخراج و مقوله بندی داده در 118 کد توصیفی، 28 زیر کد تفسیری و 10 کد تفسیری است- عبارتنداز : تجارب فرد از زندگی فردی، تجارب فرد از زندگی خانوادگی و تجارب فرد از زندگی شغلی و اجتماعی. یافته های این مطالعه نشان میدهد که اشتغال فرد بر جنبه های مختلف زندگی فردی، اجتماعی و خانوادگی او تأثیرگذار است. تجارب شرکت کنندگان در این مطالعه نشان میدهد که اشتغال در بیرون از خانه سبب افزایش رضایت از زندگی فردی، خانوادگی و اجتماعی آنان میشود و اشتغال به شخص اجازه میدهد تا خود را به عنوان فردی مفید برای جامعه تعریف کند، اما از طرفی اکثر مشارکت کنندگان به سختی هماهنگی نقش های خانوادگی و نقش های شغلی اذعان دارند. همچنین، در صورتی که زنان استعدادها و تواناییهای خود را در کار پرورش دهند، میتوانند در یک زمان به خوبی از عهده چندین نقش برآیند و برعکس زمانی که چندین نقش بر عهده دارند، میتوانند تواناییها و قابلیت های خود را افزایش دهند.

پژوهش حاضر با هدف بررسی ارتباط بین هویّت زنانه با سبک های رهبری و تاکتیک های ارتباطی در سازمان انجام شده است. بدین منظور متغیر هویّت زنانه، سه متغیر تاکتیک های ارتباطی نرم، منطقی و سخت به همراه دو متغیر سبک رهبری مشارکتی و استبدادی بررسی شد. پژوهش از لحاظ هدف کاربردی و از لحاظ روش از نوع توصیفی- پیمایشی بود. جامعه آماری پژوهش شامل کلیه کارکنان زن ادارات دولتی شهرستان ملایر بودند که تعداد نمونه آماری پژوهش نیز با استفاده از فرمول نمونه گیری از جامعه محدود و واریانس نامعلوم انتخاب شد. برای آزمون فرضیه ها از نرم افزار لیزرل و مدل تحلیل مسیر استفاده شد. نتایج نشان داد هویّت زنانه با سبک ارتباطی نرم و منطقی رابطة مثبت و معنادار و با سبک ارتباطی سخت رابطة معکوس و معناداری داشت. همچنین هویّت زنانه با سبک رهبری مشارکتی رابطة مثبت و با سبک رهبری استبدادی رابطة منفی داشت، امّا این دو رابطة معنادار نبودند. سبک ارتباطی نرم با رهبری مشارکتی رابطة مستقیم و معنادار و با رهبری استبدادی رابطة معکوس و معناداری داشت؛ سبک ارتباطی منطقی با رهبری مشارکتی رابطة مستقیم و با رهبری استبدادی رابطة معکوس داشت؛ امّا رابطة معنادار نبود، در نهایت سبک ارتباطی سخت با رهبری مشارکتی رابطة معکوس و معنادار و با رهبری استبدادی رابطة مستقیم و معناداری داشت. می توان نتیجه گرفت اگر ویژگی های هویّت زنانه با تاکتیک های ارتباطی ترکیب شود، می تواند سبک های مدیریتی موفقی را برای زنان به همراه داشته باشد.

بسیاری از متدینان به استناد روایتی از پیامبر (ص) مبنی بر «لن یفلح قوم ولوا امرهم امراة» دو مدعا را مطرح می کنند: اول عدم مشروعیت مدیریت زنان و دوم ناکارآمدی مدیریت آنها. سؤال این است که آیا با استناد به این روایت می توان ناکارآمدی مدیریت زنان را نتیجه گرفت؟ با بررسی روایت، چنین استنتاج می شود که «روایت لن یفلح» به لحاظ سندی اطمینان آور نیست و برساخته و متأخر از زمان پیامبر (ص) و مخالف قرآن است. ضمن آنکه با انگیزه ی شخصی ابوبکره به منظور فرار از شرکت در جنگ جمل صادر شده است. حتی با فرض پذیرش سند و قضیه ی خارجیه دانستن آن و اغماض از داستان ملکه ی سبا، مفاد این روایت تنها می تواند ناکارآمدی زنان را در سطح حکومت و زمامداری ثابت کند و به هیچ وجه توان اثبات ناکارآمدی زنان برای مدیریت های پایین تر از زمامداری را نخواهد داشت. هر چند که این گونه مدیریت ها نیز برای زنان رجحان ندارد مگر در موارد ضروری. اولویت زنان انجام دادن وظایف همسری و مادری برای حفظ بنیان خانواده است. روش تحقیق، کتابخانه ای و بهره گیری از شیوه ی اجتهاد حوزوی است.

آیا ورود به مدیریت های کلان برای زنان جایز است یا خیر؟ برخی فقهاء ورود زنان را به سطوح کلان مدیریتی جایز ندانسته و منکر ولایت زنان هستند یکی از دلایل آنها ، روایات نقصان عقل زنان است آیا این روایات ظرفیت کاربست برای منع زنان از پذیرش مدیریت های کلان را دارد یا خیر؟آیا با استناد به این روایات می توان شایستگی زنان را برای مدیریت های کلان زیر سوال برد؟ بابهره گیری از روش اجتهاد مشخص می شود که این روایات تماماً مشکل سندی دارند و به لحاظ دلالی نیز حامل دیدگاه های متعددی در باره نقصان هستند, برخی دلالت روایت را محدود به زنان خاصی دانسته، و برخی نیز پدیده نقصان را مربوط به شرایط خاص اجتماعی زمان صدور حدیث می دانند برخی مراد از عقل را عقل نظری و برخی نیز عقل عملی می دانند و برخی عقل تجربی را متعلق نقصان گرفته و برخی متعلق نقصان را عقل ذاتی در اداره شئون خانوادگی و اجتماعی گرفته اند، عده ای متعلق نقصان را تعقل دانسته و برخی در معنای روایات توقف کرده و برخی نیز روایات را جدلی دانسته اند و ... باید از نگاه تک بعدی به این موضوع پرهیز کرد و روایات نقصان را در دایره وسیع تر و پازل بزرگتری به صورت نظام مند مورد توجه قرار داد و با توجه به روایات منع اطاعت از زنان,

مقاله حاضر از نوع مروری می باشد که با توجه به پژوهشهای محققان در این زمینه جمع آوری شد . هرچند حضور و مشارکت کم زنان در سالهای اخیر افزایش یافته، اما مشارکت کیفی آنان به سطح مطلوب نرسیده است و در این زمینه پیشرفت چشمگیری وجود نداشته است. سقف شیشه ای همان موانع بر سر راه زنان برای رسیدن به سطح بالای سازمان است. آن چه که آشکار است این است که سرمایه گذاری در آموزش زنان با افزایش مهارت و آمادگی آنان برای ورود به بازار کار به توسعه اقتصادی پایدار مبتنی بر دانش و کاربرد فناوری کمک می کند. هدف این مقاله بررسی اثر سقف شیشه ای بر ارتقای جایگاه مدیریتی زنان ، بررسی چالشها و موانع می باشد.

هدف اصلی این تحقیق طراحی و تدوین الگوی راهبردی پیشرفت شغلی زنان در سازمانهای دولتی با تأکید بر سبک زندگی اسلامی ایرانی است. این مطالعه با رویکرد کیفی و کمی و با استفاده از شیوه تحلیل مضمون و پیمایش انجام شده است. برای جمع آوری داده ها از ابزار پرسشنامه و نیز مصاحبه های نیمه ساختاریافته استفاده شده است که 83 نفر از مدیران باتجربه نظام اداری و استادان مدیریت نمونه آماری را در روش تحلیل مضمون، تشکیل دادند. با استفاده از نمونه گیری مبتنی بر هدف و با روش پیمایشی 305 نفر از زنان شاغل در دستگاه های اجرایی ماتریس اصلاحات اداری استان همدان در این مرحله با روش نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب شدند. برای آزمودن فرضیه ها الگوی معادلات ساختاری و نرم افزار pls مورد استفاده قرار گرفت. براساس نتایج آزمون فرضیه ها ی تحقیق، بین آمادگی زنان برای ارتقا به مدیریت ارشد، حمایت قانون، حمایت سازمان، سبک زندگی اسلامی ایرانی و پیشرفت شغلی زنان در سازمانهای دولتی رابطه معناداری وجود دارد. هم چنین بین زمینه های فرهنگی اجتماعی، زمینه های فردی خانوادگی، زمینه های سازمانی و آمادگی زنان برای ارتقا به مدیریت ارشد رابطه معناداری هست. در نهایت در این پژوهش با توجه به نتایج آزمون فرضیه ها الگوی راهبردی پیشرفت شغلی زنان با تأکید بر سبک زندگی اسلامی ایرانی ارائه شد.

به موازات حضور زنان در سازمان ها، طبق برنامه ششم توسعه 30 درصد پست های مدیریت در سازمان های دولتی ایران در انتهای برنامه می بایست توسط زنان اشغال شده باشد. با این حال مسیر ترقی زنان در سازمان ها با چالش های متعددی مواجه است. از جمله این چالش ها، پدیده "خروج از مسیر ترقی" است. وقوع خروج از مسیر ترقی در رهبران و مدیران به ویژه مدیران زن به پدیده سازمانی فراگیری تبدیل شده، که پیامدهای منفی بسیار وسیعی برای فرد و سازمان ایجاد خواهد نمود. در این پژوهش تلاش شده تا با شناسایی موانع خروج از مسیرترقی، الگوی ذهنی مدیران زن موفق در این زمینه بررسی شود، لذا با استفاده از روش کیو، کلیه موانع خروج از مسیر ترقی به عنوان فضای گفتمان پژوهش، از ادبیات موضوع گردآوری شد و سپس با انتخاب نمونه ای 15 نفره از مدیران زن موفق در سازمان های دولتی ایران، الگوی ذهنی غالب این مدیران با کمک چیدمان فضای گفتمان در نمودار کیو، شناسایی گردید. نتایج تحقیق حاکی از آن است که داشتن دانش تخصصی، ارتباطات موثر، و داشتن چشم انداز فردی و نگاه بلندمدت، از مهمترین موانع در خروج از مسیر ترقی در میان مدیران زن سازمان های دولتی ایران است. همچنین بر اساس نتایج تحقیق، زنان موفق در سازمان های دولتی ایران، علاوه بر حفظ روحیه زنانه و لطیف خویش، فرزندآوری و مسئولیت تربیت فرزند را مانع رشد و ترقی خود نمی دانند. در مقابل با تقویت روحیه استقلال و کمال طلبی، رشد حرفه ای و یادگیری را تقویت نموده، و مسیر حرفه ای خود را راهبری می نمایند.

حضور زنان در ساختارهای سازمانی بیش از پیش شده است ولی به نسبت در پست های میدیریتی کمتر دیده می شوند. هدف این پژوهش شناخت بازدارنده های مکمل سقف شیشه ای در ارتقای زنان به پست های مدیریتی است. روش پژوهش بر مبنای پارادایم تفسیری، رویکرد استقرایی و روش کیفی می باشد. داده های پژوهش نیز با ابزار مصاحبه به دست آمد و با استفاده از نرم افزار Maxqda10 تحلیل آن صورت پذیرفت. همچنین تحلیل داده ها به کمک تکنیک تحلیل مضمون انجام شد. جامعه آماری پژوهش کارمندان و مدیران شهرداری تهران و نمونه آن 19 نفر شامل 14 زن و 5 مرد می باشد. یافته ها نشان داد که موانع مشارکت و ارتقای زنان به جز عوامل و فرایندهای سازمانی، بازدارنده های شخصی و بازدارنده های نهادی نیز هستند. بازدارنده های سازمانی شامل موانع در فضای رسمی و فضای غیررسمی می شود. بازدارنده های شخصی شامل عوامل خانوادگی، نگرشی و مهارتی زنان و بازدارنده های نهادی شامل عملکرد دولت و نقش فرهنگ عمومی جامعه می باشد.

هدف: این اواخر، حضور زنان در رده های مدیریت چشمگیرتر شده است که موضوع های بسیاری را به همراه داشته است. یکی از موضوع های بسیار مهمی که در رده های مدیریتی به چشم می خورد، سبک رهبری زنان است. روش: در این پژوهش، فلسفه پژوهش فمینیستی، رویکرد پژوهش استقرایی قیاسی، راهبرد پژوهش نظریه داده بنیاد و نسخه گلدکل و کرونهلم انتخاب شده و روش گردآوری اطلاعات مصاحبه های نیمه ساختاریافته بوده است. بدین منظور از جامعه پژوهشی که شامل تمامی زنان مدیری بودند که در بخش دولتی در پست های مدیر کل به بالا پس از انقلاب مسئولیت بر عهده داشتند، نمونه گیری نظری صورت گرفت و از این طریق، با 35 نفر از زنان مصاحبه هایی انجام شده است. یافته ها: نتایج پژوهش نشان می دهد که مدل سبک رهبری زنان، سبک رهبری مادرانه است که عواملی مانند زمینه های فرهنگی، بسترهای حمایتی، موانع ارتباطی و ساختاری در آن تأثیرگذار است و در نهایت به پیامدهای اجتماعی و سازمانی متعددی منجر می شود. نتیجه گیری: در جمع بندی کلی می توان گفت که رهبران زن به دلیل نقش هایی همچون مادر، زن و دختر دارای هویت اجتماعی می شوند که این هویت روی تعریف آنها از خود و محیط اجتماعی که با دیگران در ارتباط هستند، تأثیر می گذارد. بنابراین زنان در مدیریت کردن و رهبری سازمان ها از این ویژگی که هم فرهنگ مردسالار آن را ستایش می کند و هم به رسمیت شناخته ترین ویژگی زنانه طی تاریخ است، استفاده کنند.

برخی محققان بر این باورند که خداوند در داستان ملکه سبأ هیچ انتقادی به حکومت داری وی نکرده است؛ از این رو حکمرانی وی مورد تأیید است؛ زیرا قرآن کریم هنگام نقل سخن یا رفتار منفی، بلافاصله تذکر می دهد. در مقابل، برخی دیگر از محققان با وارد کردن اشکالات متعددی از قبیل عدم استناد مسلمانان به این داستان، اخباری بودن لحن قرآن در نقل داستان و غیره، حکمرانی ملکه را مورد تأیید خداوند ندانسته ا ند. روشن شدن ابعاد مختلف این داستان و توسعه ادله قرآنی احکام فقهی ایجاب می کند این داستان از این زوایه مورد بررسی قرار گیرد. بررسی تحلیلی- انتقادی نظرات موافقان و مخالفان نشان می دهد اولاً : نقل بدون اعتراض مطلبی در قرآن می تواند نشانه تأیید آن باشد (وجود مقتضی)؛ ثانیاً : با وجود وارد نبودن بسیاری از اشکالات مخالفان، اما برخی از آن ها صحیح هستند (وجود مانع). از این رو علی رغم وجود مقتضی، نمی توان حکومت داری ملکه را مورد تأیید خداوند دانست.

در سال های اخیر، افزایش کمّی حضور زنان در سازمان ها با بهبود کیفی منزلت و جایگاه آن ها همراه نبوده و از این نیروی عظیم و خلاق، که نیمی از صاحبان تفکر و اندیشه به شمار می روند، در سطوح مدیریتی بهره چندانی گرفته نشده است. بر این اساس، در پژوهش حاضر، به بررسی این پرسش پرداخته می شود که چه عواملی باعث شده زنان کمتر به سطوح بالای مدیریتی دست یابند؟ هدف این پژوهش شناسایی موانع دستیابی زنان به سطوح مدیریتی از طریق به کارگیری روش تحقیق کیفی است. در این پژوهش، مدیران زن دستگاه های دولتی شهر بندرعباس، که به روش نمونه گیری هدفمند انتخاب شدند، از طریق مصاحبه عمیق و نیمه ساختارمند مطالعه شدند. داده های حاصل از مصاحبه با استفاده از روش هفت مرحله ای کلایزی و با کمک نرم افزار MAX QDA تجزیه و تحلیل شد. نتایج حاصل از داده ها، چهار دسته کلی از موانع دستیابی زنان به پست های مدیریتی را از دیدگاه خود آن ها آشکار کرد که آن چهار دسته کلی نیز براساس بررسی و تحلیل عمیق تر و چند باره داده ها به چندین مؤلفه تقسیم می شوند. این موانع به ترتیب اهمیت عبارت اند از: موانع شخصی با چهارده مؤلفه شامل وضعیت تأهل و فرزندان، حمایت نشدن از جانب خانواده و همسر، بی اعتمادی زنان به توانایی های خود، و...؛ موانع سازمانی با نوزده مؤلفه شامل دیدگاه و تفکر تصمیم گیرندگان و مدیریت، ترجیح مردان به زنان در شرایط مساوی، توجه نکردن به شایستگی ها و توانمندی ها، و...؛ موانع اجتماعی با چهار مؤلفه شامل فرهنگ جامعه و دید مردسالاری در جامعه، باورنداشتن توانمندی بالای زنان در جامعه، وجود پیش داوری های منفی درباره زنان، و...؛ و موانع سیاسی با پنج مؤلفه شامل قانون مرخصی طولانی زایمان، تابعیت زن از همسر، و... . در پایان این مقاله، علاوه بر بحث یافته های پژوهش، پیشنهادهایی برای رفع این موانع، مانند بالا بردن حس خودباوری و اعتماد به نفس زنان از طریق معرفی مدیران زن موفق در کشور و همچنین توجه کردن به توانمندی های زنان در سازمان ها ارائه شده است.

هدف از این پژوهش، مدل سازی عوامل مؤثر بر پیشرفت مدیریتی زنان در ورزش ایران بود. جامعه آماری این پژوهش از 506 صاحب نظر، شامل 253 مدیر و 253 خبره مدیریت ورزش جمهوری اسلامی ایران تشکیل شده بود. در این تحقیق، کلیه اعضای جامعه تعیین شده به طور تمام شمار به عنوان نمونه انتخاب شدند. از 506 نفر جامعه مورد نظر، 407 نفر (183 مدیر و 223 خبره) پرسش نامه های این تحقیق را تکمیل نمودند و به عنوان نمونه تحقیق انتخاب شدند. روش تحقیق حاضر توصیفی از نوع  پیمایشی بود که داده های آن به وسیله پرسش نامه و به روش میدانی جمع آوری شده است. ابزار جمع آوری داده های این پژوهش شامل "پرسش نامه دیمیتریوس"(2006) با پایایی823/0 برای بررسی نگرش به اشتغال زنان در ورزش و پرسش نامه ای محقق ساخته با پایایی 874/0 برای تعیین عوامل مؤثر بر پیشرفت زنان به جایگاه های مدیریتی در ورزش جمهوری اسلامی ایران بود. برای اعتبار سنجی این دو پرسش نامه از روش روایی محتوا و روایی سازه و جهت سنجش پایایی آن ها از روش آلفای کرونباخ استفاده شده است. یافته های این تحقیق نشان داد که عوامل سازمانی، فرهنگی، تخصصی، خانوادگی و شخصیتی بر پیشرفت مدیریتی زنان در ورزش مؤثرند و مدل عوامل مؤثر بر پیشرفت مدیریتی زنان در ورزش ایران برازش مطلوبی دارد. همچنین، نتایج دیگر این تحقیق نشان داد که نگرش مدیران و خبرگان مدیریت ورزشی کشور به اشتغال زنان در ورزش ایران مطلوب است.