پارک ملی لار

امروزه یکی از عواقب فعالیت های انسانی در قال ب تغیی ر ک اربری اراض ی، بی توج هی ب ه مح دودیت ه ای محیط زیستی است که در سیمای محیط تأثیرگذار است و آثار مخربی در اکوسیستم های طبیعی، ازجمله پارک های ملی و مناطق تحت حفاظت، به جای می گذارد. ازاین رو، شناس ایی روند تغییرات عوارض سطح زمین، برای درک ارتباط متقابل انسان و محیط زیست، امری ضروری است. هدف این پژوهش ارزیابی روند تغییرات کاربری اراضی ازطریق تصاویر ماهواره ای لندست TM سال 1989 و 1999، ETM سال 2009 و لندست OLI_TIRS در سال 2019، با استفاده از قابلیت داده ه ای چن دطیفی سنجش از دور و فرایند پردازش تصاویر رقومی است. کاربری اراضی منطقه در پنج طبقه اراضی ساخته شده (مسکونی، تجاری، صنعتی و معابر)، محدوده های آبی، اراضی زراعی و باغی، مراتع پرتراکم، و مراتع کم تراکم قرار گرفت. با توجه به نتایج حاصل، کاربری مراتع کم تراکم در سال 2019، در مقایسه با سال 1989، با روند افزایشی همراه بوده است. به این دلیل، نتایج حاکی از آن است که طی سال های مورد مطالعه، مراتع پرتراکم بیشترین روند تغییرات را به صورت کاهشی داشته اند و مراتع کم تراکم نیز، به دلیل تعدد بالای عشایر (تخریب پوشش گیاهی بر اثر چرای بیش ازحد و بی موقع دام)، دارای روند افزایشی بوده اند. علاوه براین، در این منطقه، به دلیل نبود سکونتگاه های دائمی و محدودیت های قانونی، کاربری اراضی زراعی و باغی نیز با روند کاهشی مواجه بوده است. شایان ذکر است که عملیات زراعی در این منطقه، در برخی موارد فقط به کشت یونجه در حاشیه رودخانه لار، به منظور تأمین علوفه دام عشایر، محدود می شود. در بین دیگر کاربری های موجود، محدوده های آبی در بین سال های مورد مطالعه، روند افزایشی داشته اند؛ اگرچه در سال 1999، به دلیل افزایش حضور عشایر در مراتع، تعداد بیش از ظرفیت دام ها و نیز وضعیت حفاظتی منطقه و فقدان محدودیت های حفاظتی (قبل از ارتقاء منطقه به پارک ملی در این بازه زمانی)، روند کاهشی در این کاربری مشاهده شده است. از دیگر کاربری های این منطقه به اراضی ساخته شده می توان اشاره داشت. این کاربری در سال 1989، به نسبت سال 2019، روندی افزایشی داشته و از دلایل این افزایش، توسعه جاده ها و افزایش راه های دسترسی به این منطقه طی سال های مورد مطالعه بوده است. با توجه به اینکه حیات جانوری و غیرجانوری در منطقه و بقای خاک در مقابل روند فرسایش به پوشش گیاهی وابسته است، روند رو به کاهش پوشش گیاهی و افزایش تخریب و فرسایش خاک می تواند هشداری برای توجه بیشتر به شرایط زیستی در این منطقه باشد. همچنین، با توجه به نتایج بررسی، مهم ترین عوامل تأثیرگذار در روند تغییرات کاربری اراضی در منطقه، به ترتیب بعد کالبدی محیط زیستی با ضریب وزنی 0.465، اقتصادی نهادی با ضریب وزنی 0.315، و جمعیتی اجتماعی با ضریب وزنی 0.223 شمرده می شوند. 

قسمت عمده ای از مساحت ایران را کویر مرکزی و کویر لوت تشکیل می دهند و قسمت های اندک واقع در حاشیه رشته کوههای البرز و زاگرس مناطق قابل زیست کشورند که باید در مورد حفظ و صیانت از آن، به خصوص زیستگاه های مربوط شامل پارک ملی و مناطق حفاظت شده اقدامات قانونی و کنترلی لازم صورت گیرد. علی رغم وجود قوانین و مقررات حفاظت محیط زیست متأسفانه، منابع و مناطق حفاظت شده ما در معرض تخریب و تطاول کلی قرار دارند که این وضعیت در مورد پارک ملی لار به عنوان نمونه مورد بحث و بررسی قرار گرفته است. از دیگر مقولات نگران کننده محیط زیست کشورمان می توان از تخریب و کاهش مستمر فضاهای جنگلی از طریق بریدن درختان و نابودی پوشش گیاهی آن از طریق ورود، تعلیف و اقامت احشام در آنجا و کاهش جمعیت های جانوری و پرندگان از طریق شکار بی رویه و تخریب زیست گاه های آنان بدون اعمال بررسی های زیست محیطی لازم مربوط به پروژه های عمرانی کشور و کاهش جمعیت آبزیان کشور به دلیل آلودگی های شدید رودخانه ها و ماهیگیری های قاچاق و غیره نام برد. وضعیت نزدیک به انقراض گونه های متعدد جانوری از شرایط بسیار بحرانی محیط زیست کشور حکایت دارد و به اقدامات هماهنگ شده عاجل از طرف ارگان های دولتی ذی ربط نیاز است. پیشنهادهایی به منظور کمک به کندتر شدن روند تخریب ها ارائه شده است.