نارندرا مودی

در سال های اخیر قدرت نرم به ابزاری مهم برای دولت ها جهت دستیابی به اهداف سیاست خارجی تبدیل شده است. کشور هند نیز با توجه به منابع غنی قدرت نرم، تلاش های زیادی به منظور استفاده از این ظرفیت جهت نیل به اهداف سیاست خارجی خود کرده است. در میان رهبران هند «نارندرا مودی» توجه ویژه ای به ظرفیت قدرت نرم در سیاست خارجی هند نشان داده است. این پژوهش با روش توصیفی - تحلیلی در پی پاسخ گویی به این پرسش است که «چرا نارندرا مودی توجه ویژه ای به ظرفیت قدرت نرم هند داشته است؟». بر اساس یافته های پژوهش، مهم ترین دلایل توجه ویژه مودی به قدرت نرم در سطح فروملی، وضعیت بهتر فناوری ارتباطات و شبکه های اجتماعی در هند نسبت به گذشته و استفاده از این ظرفیت جهت بهبود دیپلماسی عمومی کشور، وضعیت نامطلوب زیرساخت ها در هند و تلاش جهت جذب سرمایه گذاری خارجی در این حوزه و ارتقای صنعت گردشگری؛ در سطح منطقه ای، تمرکز رقبای منطقه ای مانند چین بر قدرت نرم و جلوگیری از نفوذ نرم چین در منطقه جنوب آسیا و در سطح جهانی، ارتقای تصویر جهانی هند به عنوان کشوری هسته ای و قدرتی نوظهور و کاهش نگرانی ها در مورد گسترش روزافزون توان نظامی این کشور است.

گفتمان سیاست هند در آسیای غربی به طور سنتی حول محور وابستگی به انرژی، امنیت و رفاه هفت میلیون هندی ساکن در منطقه، سیر میکند. در سال های اخیر، به ویژه از زمان به قدرت رسیدن حزب بهاراتیا جاناتا در سال 2014، مسائل مبارزه با تروریسم، امنیت، همکاری های دفاعی و تجارت غیرنفتی اهمیت یافته است. این تغییرات کیفی تا حدودی بر اساس عملگرایی و تفاوت های ایدئولوژیک حزب بهاراتیا جاناتا و سلف آن هدایت و پشتیبانی شد، که علیه خط مشی سیاسی حکومت سابق حزب کنگره ملی هند در غرب آسیا، برقرار شد. این مقاله بواسطه تبیین دیدگاه های ایدئولوژیک حزب کنگره ملی هند و حزب بهاراتیا جاناتا، مدعی است که تغییر چشم انداز جهانی و آسیای غربی، تثبیت نفوذ چین پیرامون مرزهای زمینی و دریایی هند، بی ثباتی در بازار انرژی و ناامنی پادشاهی های عربی ناشی از قیام های موسوم به بهار عربی فرصت مناسب را برای دولت بهاراتیا جاناتا برای جهت یابی و بازنگری مجدد روابط هند با آسیای غربی فراهم نموده است. در حالی که مشخصه های ایدئولوژیک بر گفتمان عمومی غلبه دارند، همانطور که رهبری عالی حزب بهاراتیا جاناتا به طور دقیق و با جزئیات در حوزه عمومی شرح داده است، خط مشی های گزینش شده همیشه با این مشخصه های ایدئولوژیک هماهنگ و موافق نیست. نارندرا مودی، نخست وزیر، عملگرایی را بر ایدئولوژی ارجحیت داده است، و این کار را فراتر از انتظارات حزب و حامیانش انجام داده است.

با توجه به تاثیر تغییرات اقلیمی بر جنبه های مختلف زندگی بشر، بسیاری از کشورها از جمله هند در صدد به کارگیری تمهیدات لازم برای کاهش این تاثیرات منفی هستند. با توجه به حساسیت این موضوع نزد جامعه بین الملل، هرگونه اقدام در این راستا، می تواند ضریب نفوذ قدرت نرم کشورها را افزایش دهد. از این رو، سوال اصلی نوشتار این است که چگونه اقدامات دولت نارندرا مودی در حوزه دیپلماسی اقلیمی باعث افزایش نفوذ و قدرت نرم این کشور در سطح بین المللی شده است؟ پاسخ این سوال را نخست در بُعد داخلی این کشور مورد بررسی قرار دادیم و در ادامه در سطح بین المللی نیز اقدامات و تاثیرات عملکرد دولت مودی را در مصادیق قدرت نرم از جمله جذب سرمایه گذاری خارجی، برندسازی بین المللی و حضور پررنگ هند در مجامع بین المللی مورد ارزیابی قرار دادیم. یافته های پژوهش که با استفاده از منابع کتابخانه ای و برخط و با روش توصیفی- تحلیلی انجام گرفته، نشان می دهد که در بعُد داخلی، این کشور دستاوردهای قابل قبولی داشته است. در سطح بین المللی نیز هند با افزایش جذب سرمایه گذاری خارجی از جمله در حوزه انرژی پاک و برندسازی بین المللی در کنار مشارکت هر چه بیشتر در ائتلاف و مجامع مختلف بین المللی، توانسته است قدرت نرم خود را افزایش دهد.