مراسم سوگواری

مؤلفه دین و مذهب، همواره نقش عمده ای در زیر ساخت فکری جامعه ایرانی داشته است و تأثیر مستقیم آن در بیشتر تحولات اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی جامعه چشمگیر است. ازاین رو در طول تاریخ، حکومت ها توجه خاصی به مذهب و مراسم آیینی داشته اند. در دوره قاجار در کنار تداوم شکل برگزاری مراسم مذهبی و آیینی، یک نوع تحول هم در آنها صورت گرفت. ایالت خراسان و به ویژه شهر مشهد به سبب موقعیت خاص خود، یکی از مراکز اصلی این تحول بود. مقاله پیش رو با روش وصفی - تحلیلی در پی پاسخ به این پرسش است که مراسم آیینی وسوگواری در مشهد به عنوان مهم ترین شهر مذهبی ایران به چه میزان تحت تأثیر عوامل مختلف، به ویژه رویکرد سیاسی حاکمان قاجار و عوامل اجرایی آن دچار تحول شد؟

سرمایه اجتماعی، دارایی ارزشمند هر ملت است و می تواند به عنوان نوعی درمان برای مشکلات اجتماعی تلقی شود. مفاهیمی مانند اعتماد، هنجارهای اجتماعی و شبکه های اجتماعی مؤلفه هایی تأثیرگذار بر سرمایه اجتماعی هستند که می توانند موجب افزایش بهره وری فردی و گروهی و ارتقای ارتباطات اجتماعی شود. این پژوهش با هدف تبیین تأثیرگذاری مراسم سوگواری امام حسین علیه السلام، بر روی مؤلفه های سرمایه اجتماعی انجام شده است. این پژوهش، یک مطالعه مروری است که با جستجو در چندین پایگاه اطلاعاتی فارسی و انگلیسی و با استفاده از کلید واژه های مرتبط با موضوع انجام شده است. پس از مشخص شدن مطالعات و حذف مقالات تکراری، در غربالگری اول، عنوان و چکیده های مرتبط مشخص شدند و در غربالگری دوم، مقالات نهایی مشخص گردیدند. در نهایت 47 مقاله کاملاً مرتبط با کلمات کلیدی مدنظر یافت شد که می-توانستند هدف پژوهش را توجیه کنند. بنابراین تأثیر مراسم سوگواری امام حسین علیه السلام بر روی مؤلفه های تشکیل دهنده سرمایه ی اجتماعی یعنی اعتماد و امنیت، شبکه ها و پیوندها، احساس تعلق، ارزش ها و هنجارها، مشارکت، کنشگری، تنوع و تعامل متقابل با استفاده از مقالات منتخب و مستندات موجود تبیین شد. این پژوهش نشان می دهد مراسم های سوگواری امام حسین علیه السلام بر روی همه مؤلفه های سرمایه اجتماعی مؤثر است و سرمایه ارزشمند اجتماعی در ایران است و باید در حفظ، استحکام و ارتقای آن کوشید.