مبانی آزادی

اصول عدالت اجتماعی، قواعد تحقق بخش عدالت در توزیع مواهب اجتماعی است. اصول متعددی در تعیین جایگاه واقعی هر چیز و هر کس در جامعه مؤثر است که یکی از آن ها «اصل آزادی هدفمند» است. آزادی در قرائت رایج لیبرالیسم به معنای رهایی انسان در تنفیذ خواسته های شخصی، بریده از الزامات انسانی و اخلاقی است که بر مبنای انسان-محوری، ابزاربودن عقل و گسست میان حق و خیر بنا شده است، اما مقتضای آزادی در اسلام بر خلاف لیبرالیسم، فراهم نمودن زمینه های رشد و بالندگی و بروز استعدادهای انسانی و کمالی افراد جامعه است. این معنا بر مبانی یازده گانه ذیل که با تأمل در منابع دین اسلام استنباط شده، مبتنی است: اختیاری بودن ایمان، تفاوت مؤمنان در درجات ایمان، رشد اجتماعی، مشارکت مردم، انفتاح باب اجتهاد، امر به معروف و نهی از منکر، تفاوت سلیقه ها، رعات تدریج در هدایت، احکام غیر الزامی دین، وابستگی اجرای قوانین به رضامندی عمومی و قاعده عدم سلطه. تبیین شرایط، لوازم و آثار این مبانی با روش توصیفی و تحلیلی، به تفصیل در این پژوهش آمده است تا زمینه تأملات بیش تر عدالت پژوهان را فراهم نموده و روشن گر مجریان عدالت خواه باشد.

هدف مقاله حاضر مطالعه تطبیقی مبانی و اصول آزادی از دیدگاه اسلام واگزیستانسیالیسم والزامات تربیتی آن بود . از لحاظ رویکرد کیفی و از نظر روش تحلیلی-مقایسه ای، با استناد به اسناد علمی،ازجمله مقالات و کتابهای اندیشمندان حوزه علوم اسلامی و اگزیسستانسیالیسم که در زمینهء آزادی در رابطه با تعلیم وتربیت به شیوه هدفمند و تا رسیدن به اشباع ادامه یافت . نتایج مقایسه نشان داد از جمله وجوه اشتراک دو مکتب مسئولیت آور بودن آزادی. اما وجوه افتراق مبنایی از جمله آزادی تنها ارزش انسانی و کمال ذاتی انسان است که با پذیرش واجب-الوجود(خداوند) و ارزش های دیگر در تضاد است. آزادی در مکتب اسلام فقط با نگاه الهی به انسان معنا می یابد و ,هر تعلقی ضد آزادی است الا ، تعلق و وابستگی به خداوند متعال ، تعلق به خداوند را عین آزادی می داند .اگزیستانسیالیستها باتوجه به معنای مطلق آزادی معتقد هستند، معلم حق ندارد راه حل قطعی به دانش آموز ارائه دهد .معلم تنها پیشنهاد دهنده راه حل ها وموضوعات است و این دانش آموز است که درنهایت راه حل ها راانتخاب یا رد می کند .درمقابل اسلام با وجود اعتقاد به آزادی متربی وضمن حمایت وهدایت ،آنهارادرقبال تصمیماتشان مسئول و مورد بازخواست ومواخذه قرار می دهد.