سیدمحمد

در آستانه غیبت امام مهدی4 فرقه هایی در جهان اسلام شکل گرفت که از میان آنها دو فرقه محمّدیّه و نفیسیّه از اهمیت به سزایی برخوردار بودند اینان که در عصر امام عسکری7 و پس از شهادت آن حضرت به وجود آمدند باور به امامت سیدمحمّد فرزند دیگر امام هادی7 داشتند. علل شکل گیری این فرقه ها مسئله اصلی پژوهش حاضر است که به روش تحلیل تاریخی و با استناد به گزاره های متعدد آن را کاویده و به این پرسش پاسخ داده است که چه عواملی در شکل گیری فرقه های محمّدیه و نفیسیّه مؤثر بوده اند. از این رو مقاله بر این فرضیه استوار است که عواملی مانند روایات موجود درباره جانشینی ائمه: به ویژه امام هادی7، سیره نیکوی سیدمحمد و جایگاه و منزلت او نزد امام هادی7، باور نادرست درباره جانشینی فرزند بزرگ تر و برداشت ناصحیح از روایات در این باره، شبهه بداء، مخفی نگه داشتن امام عسکری7 و بعد از آن پنهان بودن تولد حضرت مهدی4 و اقدامات برخی فرقه های انحرافی مانند فطحیه در شکل گیری این فرقه ها تأثیرگذار بوده اند.