ذوق و لذت

زیبایی شناسی یکی از مباحث مهم و بنیادین در ادبیات ملل است، از این رو بررسی این موضوع در آثار اصیل ادبیات فارسی و با استناد به دیگر نظریه های زیبایی شناختی در این خصوص ضرورت دارد. از مثنوی معنوی می توان به منظور شناخت مفهوم و کارکرد زیبایی، به آن توجه و استناد کرد. که مهم ترین مبانی زیبایی شناسی عرفانی تبیین شده است. مسئله مورد پژوهش، بررسی مفاهیم ژرف ساختی زیبایی شناسی بر اساس تناسب، کمال، ذوق و لذت در مثنوی معنوی است. در مفهوم «تناسب و هارمونی» از منظر مولانا، اصل وجود تمام مخلوقات هستی از جانب خداوند متعال است و موجودات نمونه ای از جان و روح الهی هستند، بنابراین در ذات آن ها تناسب و هماهنگی وجود دارد و در آفریده های خداوند کژی و عدم تناسب نیست و همه موجودات متعادل و سازوار آفریده شده اند. در مفهوم «لذت» نیز، مولانا به دو معنی از لذت ظاهری و باطنی قائل است. او لذت را به معنی حس خوشایند و مطلوبی که از معانی چیزی حاصل شده باشد، تعریف می کند و تنها لذت هایی را اصیل می داند که حاصل دریافت عقل تعالی یافته انسان باشد. در مفهوم «کمال»، مولانا زیبایی را قرین و مرتبه ای از کمال می داند. او کمال موجودات را در رسیدن آن به اصل و حقیقت وجودی خود می داند و هر قدر که به آن مرتبه نزدیک باشد کامل و زیباست. روش تحقیق، توصیفی – تحلیلی بوده و روش گرد آوری اطلاعات به صورت کتابخانه ای است.