دریاچه وان

اندازه  گیری پارامترهای فیزیکی آب از جمله دمای سطح آب و عمق آب با استفاده از روش های معمولی نیازمند صرف هزینه و زمان زیادی می باشد.  در سال های اخیر، فناوری سنجش از دور به عنوان یکی از مهم ترین ابزارهای محاسبه دمای سطح آب و عمق آب، روند رو به رشدی در مطالعات مربوط به دریاها داشته است.  از این رو، هدف پژوهش حاضر محاسبه دمای سطح آب و عمق آب و بررسی ارتباط بین این دو در دریاچه ارومیه واقع در کشور ایران و وان واقع در کشور ترکیه می باشد.  بدین منظور، در ابتدا تصاویر ماهواره لندست 8 سال 2018 برای مناطق مورد مطالعه تهیه شدند.  تصحیح اتمسفری با استفاده از روش فلش (FLAASH)بر روی تصاویر اعمال شد.  سپس دمای سطح زمین با استفاده از روش الگو ریتم پنجره مجزاء برای هر دو منطقه مورد مطالعه محاسبه شد.  در نهایت با اعمال ضریب گسیل مندی آب(0.98)برروی دمای سطح زمین، دمای سطح آب به  دست آمد.  برای محاسبه عمق نسبی آب نیز روش استامپ مورد استفاده قرار گرفت.  نتایج حاصل از محاسبات مربوط به ارزیابی صحت نتایج بیانگر مقادیر      1.2 ،1.2،1.1 RMSE  برای محاسبه دمای سطح آب به  ترتیب برای ایستگاه های قالقاچی، مالک اشتر و اشکوهمچنین مقادیر 1.5،1.6   و 1.67  برای محاسبه عمق آب به ترتیب برای ایستگاه های قالقاچی، مالک اشتر و اشکو می باشد.  همچنین نتایج حاصل از بررسی ضریب همبستگی به دست آمده بین دمای سطح آب با عمق نسبی آب (0.24- برای دریاچه ارومیه) و( 0.52- برای دریاچه وان) نشانگر وجود رابطه معکوس بین عمق آب و دمای سطح آب است، به طوری که با افزایش عمق، دمای سطح آب کاهش یافته و کاهش عمق آب، افزایش  دمای سطح آب و در نتیجه افزایش تبخیر و تعرق را در پی دارد.

همجواری دو دریاچه ارومیه و وان و تشدید تغییرات سطح تراز آبی دریاچه ارومیه نسبت به دریاچه وان، سبب شده است که در بسیاری از بررسی ها، با فرض مشابهت دانستن ویژگی های طبیعی دو دریاچه، عامل انسانی را به عنوان مهم ترین عامل در رخداد کاهش تراز آبی دریاچه ارومیه دانسته شود. در این پژوهش، تلاش شده است تفاوت های طبیعی دو دریاچه فوق الذکر که به عنوان مهم ترین عامل در بقا و یا زوال دو دریاچه ارومیه و وان در عصر تغییر اقلیم شده است، پرداخته شود. بدین منظور در ابتدا به بررسی وضعیت پهنه آبی دو دریاچه فوق الذکر پرداخته و سپس جهت بررسی وضعیت دمایی و نم نسبی در سطح هر دو دریاچه، از پایگاه داده ای ECMWF به تفکیک فصول سال طی یک دوره آماری 39 ساله(2017 1979) استفاده شده است. بررسی ها نشان می دهد در فصول مختلف سال دمای هوا در سطح دریاچه وان بین 2 تا 4 درجه سانتی گراد کمتر از دریاچه ارومیه و نم نسبی آن به استثنای فصل زمستان، 2 تا 6 درصد بیشتر است. همچنین تفاوت های زیادی به لحاظ عمق، حجم آب، شیب کف بستر، بارش، تبخیر، رواناب ورودی و توپوگرافی در اطراف دو دریاچه وجود دارد؛ به طوری که عمق متوسط دریاچه وان در حدود 29 برابر عمق متوسط دریاچه ارومیه و حجم متوسط آب دریاچه وان بیش از 100 برابر حجم آب دریاچه ارومیه است.