آئین سوگواری

آداب و آئین های مردم استان گیلان، جزئی از هویت و میراث ناملموس آنها می باشد که در این مقاله می توان آنها را در دو حوزهٔ سوگواری و بزم بررسی کرد. منسوجات همواره می تواند کاربردهای متفاوتی در این آئین ها داشته باشد که مطالعه منسوجات در آئین های استان کارکرد آن را مشخص می نماید. تعداد 1480 اثر در فهرست میراث فرهنگی ناملموس ثبت ملی شده است که تعداد 55 اثر از آن مربوط به استان گیلان است. هفت مورد از آئین های ثبت شده، که منسوجات در آنها کاربرد دارد، به عنوان جامعه آماری پژوهش، مورد مطالعه قرار گرفته است. سه مورد از آنها در حوزه آئین های سوگواری و چهار مورد در حوزه آئین های بزم می باشد. این مقاله در پی پاسخ به چگونگی کارکرد منسوجات در آئین های سوگواری و بزم ثبت شده در فهرست میراث فرهنگی ناملموس استان گیلان می باشد. برای رسیدن به این هدف، ابتدا نوع منسوجات، رنگ، کاربرد، هدف و نحوه استفاده از منسوجات به عنوان متغیرهای پژوهش تعیین شده، سپس به روش کتابخانه ای و میدانی متغیرها در جامعه آماری بررسی شده است. پژوهش حاضر از نوع توصیفی تحلیلی می باشد. نتایج پژوهش نشان می دهد که منسوجات در آئین های سوگواری برای حاجت گرفتن و به عنوان پوشش، استفاده می شود. همچنین از منسوجات در آئین های بزم به شکل های مختلف استفاده می شود: برای گدایی آئینی، وجه تمایز، پوشش، یادآوری، پیشکش، خبررسانی، مانع بدخواهی، به مراد رسیدن، هدیه، تزئین، محل نگهداری چیزی و همچنین به عنوان پاداش.

مرگ در طول زندگی و تاریخ همراه انسان و حیات او بوده و همیشه ذهن انسان را به خود مشغول داشته است. مرگ باعث درد و رنج،فقدان ، سوگ ، تخیل، مراسم و مویه می شود. مراسم مرگ در فرهنگ های مختلف متفاوت است. مویه های پس از مرگ در چارچوب یک ژانر ادبی امری شناخته شده هست. در هر جامعه ای که مرگ اتفاق می افتد مراسم خاصی شکل می گیرد که مویه بخشی از آن را تشکیل می دهد . هدف پژوهش حاضر ، بررسی فرآیند مرگ و سوگواری و مرثیه سرایی در(شجاع آباد) یکی از روستاهای کردستان است . داده های تحقیق بر اساس مشاهدات میدانی و بخشی از طریق مصاحبه ای عمیق با زنان و مردان چند روستای حومه شهرستان قروه به دست آمده است. اطلاعات به دست آمده نشان می دهند که در هنگام مرگ یک متوفی، یک رشته مراسم پی درپی برای برگزار می شود و در طی مراسم، غالباً مویه سر داده می شود. مردان و اما بیشتر زنان به عنوان حافظ و نگهبان و سراینده این مرثیه ها شناخته می شوند. . این متن ها ازنظر معنی حاوی مضامینی چو ن جدایی ، تنها ماندن ، شکوائیه از کار خدا و روزگار ، ناپایداری حیات ، بی وفایی دنیا ، ناتوانی انسان در برابر مرگ ، ناکامی و... هستند .

هدف: این پژوهش با هدف فراهم ساختن خلاصه ای جامع از شواهد تجربی مرتبط با سوگ پیچیده صورت گرفت. روش: پژوهش حاضر کیفی و از نوع مرور منظم منابع بود. در همین راستا ابتدا پژوهش های مرتبط با سوگ از سال 2000 تا 2021 در پایگاه های مرکز اطلاعات علمی جهاد دانشگاهی، مگ ایران، گوگل اسکالر، ساینس دایرکت و تیلواندفرنسیس مورد جستجو و بررسی قرار گرفتند. باتوجه به کلیدواژه های انتخاب شده 547 مقاله علمی در پایگاه های مذکور بازیابی شد، درنهایت با توجه به ملاک های ورود/ درون گزینی 42 پژوهش انتخاب و در مرحله نهایی موردبررسی قرار گرفتند. داده ها با استفاده از دو بازبین که به صورت مستقل کار می کردند و با استفاده از ابزار پیشنهادی پریزما (2009) موردبررسی قرار گرفتند. بازبین ها داده ها را مقایسه کرده و در مورد موارد مورد اختلاف بحث کردند تا به توافق برسند. داده هایی که اجماع داشت در تحلیل نهایی مورد استفاده قرار گرفت. یافته ها: درنهایت داده ها در دو دسته عوامل درمانی (ترغیب خودتنظیمی، به اشتراک نهادن درد با دیگران یا بازگویی ترمیمی، مواجهه یا بازنگری موقعیت های اجتنابی، مرور خاطرات مثبت فرد درگذشته و دعوت به یادآوری خاطرات منفی) عوامل مخاطره آمیز (ضعف در آیین های سوگواری، حمایت اجتماعی اندک، معنای منفی فقدان) قرار گرفتند. نتیجه گیری: در درمان افراد مبتلا به سوگ پیچیده حمایت اجتماعی اهمیت ویژه ای دارد.