سپهر کاشانی

سپهر کاشانی(1216 – 1296 ه .ق) یکی از شاعران و نویسندگان مشهور عصر قاجار و یکی از شاعران سبک بازگشت است. مقاله حاضر که به معرفی این شاعر و سبک شعری او می پردازد، در دو بخش تدوین شده است: در بخش اول، به زندگی شخصی سپهر از جمله محل تولد، مراحل تحصیل، شاعری و دانشهای آموخته او در شهر کاشان اشاره می شود، و سپس، به ترقی او در مراتب شاعری و دیوانی در دستگاه محمود میرزا فرزند فتحعلی شاه و ناصر الدین شاه اشاراتی می رود، و به دنبال آن، آثار مکتوب و منظوم سپهر، به ویژه دیوان قصاید او با عنوان محمودالقصاید، به اجمال، معرفی می شود. در بخش دوم، به معرفی مقام شاعری و امتیازات شعری سپهر پرداخته می شود. در این بخش، با اشاره ای به سبک بازگشت، سبک شاعری او معرفی می گردد و درباره کمیت زیاد اشعار و کیفیت تقلید از دیگران، و تتبع و تسلط او در فنون شعر بحث می شود. در این باره، برخی ابیات متناسب که نشانه سبک فردی و قدرت شعری اوست، به عنوان شاهد از دیوان محمود القصاید او نقل می شود.

ناسخ التواریخ یکی از آثار میرزامحمدتقی سپهرکاشانی است. بخشی از این کتاب به مقتل الحسین اختصاص دارد. این مقتل یکی از پیشگامان تحریفات عاشورایی در قرون اخیر به شمار می رود. گزارشی که سپهر از قیام امام حسین(ع) ترسیم کرده از روایات مقاتل متقدّم و متأخّر گرفته شده و از نظر متنی آشفته است؛ به طوری که در برخی موارد با وقایع مسلّم تاریخی ناسازگار بوده و در مواردی شأن امام معصوم7 خدشه دار شده است. با این همه این مقتل بسیار مورد توجه علما، وعاظ و مداحان شیعی بوده است. مقتل الحسین در برخی موارد مخاطب را به تأمل و تردید می افکند و حتی در برخی موارد، شیعه را متأثر از اعتقاداتی خاص معرفی می کند. مقاله حاضر درصدد است تا با بررسی گزاره های این کتاب، مطالب تاریخی و روایی آن را که بسیار مورد تردید است ، با روش کتابخانه ای و رویکردی تحلیلی مورد ارزیابی قرار دهد و از این طریق به برخی از تحریفاتی که نخستین بار بر اثر این کتاب در میان روایات عاشورایی جای گرفته است، اشاره کند.