باب افعال

در تبیین معنای کمال دین در آیه سوم سوره مائده، سه دیدگاه متفاوت در میان مفسران قابل مشاهده است. عده ای آن را محصول «جامعیت دین» بعد از اتمام نزول فرامین وحیانی تلقی نموده و عده ای دیگر، «حاکمیت دین» با گسترش دامنه شیوع و نفوذ اسلام را معادل با کمال انگاشته اند، و گروه سوم که بیشتر مفسران شیعی هستند، «جاودانگی دین» با امر ولایت را مترادف با کمال قلمداد نموده اند. با توجه به اینکه آیه اکمال دین ازجمله آیات دارای شأن نزول خاص می باشد و از طرف دیگر، متعلق کمال محذوف و ظاهر آیه حداقل در نگاه اول دلالت آشکاری بر آنچه کمال بدان مبتنی است ندارد، بیشتر مفسران در تبیین معنای کمال به ذکر روایات تفسیری ناظر به شأن نزول بسنده نموده و در راستای روشن نمودن متعلق کمال، کمتر به جست وجویی عمیق تر از قراین درون متنی روی آورده اند. ازاین رو نوشتار پیش رو، دیدگاه مفسران گروه دوم را بر اساس ارائه برخی قراین درون متنی، تحلیل و بررسی نموده است.

اراده الهی در «تطهیر» و «اذهاب رجس» از اهل بیت، پیام اصلی آیه 33 سوره «احزاب» است. میان مفسران در گستره ی معنایی رجس و تطهیر، اختلاف نظر وجود دارد؛ بدین جهت برای تبیین دقیق این دو مفهوم، پژوهش مستقلی صورت می گیرد تا معنای دقیق «اذهاب رجس» و «تطهیر» اهل بیت شناخته شود. هدف این پژوهش تعیین مفهوم این دو واژه در آیه تطهیر برای شناخت محدوده حجیت سیره و سخن اهل بیت و وجود تطهیر اختیاری ایشان است. این مقاله توانسته با بهره گیری از ظهور الفاظ، آیات و روایات اثبات کند که معنای «رجس» در این آیه فراتر از تمام نقائص است. همچنین با توجه به نکات ادبی موجود در آیه و با تحلیلی جدید، معنای دقیق اذهاب رجس، دفع و مانع شدن الهی، با اختیار اهلبیت است. این مقاله در دو بخش به مفهوم شناسی رجس و طهارت در آیه تطهیر می پردازد.کلیدواژه ها: اهل بیت، عصمت و اختیار، باب افعال، قذر، مانعیت اختیاری، تفسیر ماثور، معارف قرآن و حدیث.