نظام تک حزبی

در این پژوهش کیفی، که با روش پارادایمی- هنرمنوتیکی تهیه شده، سعی شده است تا به این سوال پاسخ داده شود که، کدام پارادایم ها باعث بازتولید نظام سیاسی استبدادی در دوران پهلوی شدند؟ که برآیند آن بدین قرار شد؛ پهلوی اول، با پارادایم کودتای 1299 ش، شروع شد. با پارادایم اسکان اجباری، تثبیت شد، و با پارادایم پوشش اجباری، به اوج خود رسید.اما سرانجام با پارادایم نخبه کشی رو به انحطاط رفت. زیرا؛ با پارادایم کودتا، زمینه ی تحت الحمایگی ایران، رقم خورد.با پارادایم اسکان اجباری، نیمی از جمعیت ایلیاتی ایران از بین رفت.با پارادایم پوشش اجباری،زنان ایرانی خانه نشین شدند.سرانجام با پارادایم نخبه کشی، مانع چرخش قدرت در جامعه شد. پهلوی دوم نیز با پارادایم کودتای 1332 ش، قدرتش را تثبیت نمود. با پارادایم اصلاحات ارضی، ترکیب جمعیتی ایران را به هم ریخت. با پارادایم نظام تک حزبی، اقدامات آمرانه را رقم زد. سرانجام با پارادایم نخبه کشی، زمینه ی فروپاشی خود را فراهم آورد. زیرا؛ با پارادایم کودتا،استعمارگرایان و سلطنت طلبان ، به منافع خود رسیدند.با پارادایم اصلاحات ارضی، تحول جامعه،نتیجه ای جزء آورگی مردم در شهرها را نداشت. با چهار برابر شدن قیمت نفت، رسما نظام تک حزبی اعلام نمود. اما سرانجام با پارادایم اقدامات آمرانه و نخبه کشی زمینه ی سقوط خود را فراهم آورد.در مجموع پدر و پسر ، با پارادایم هایی همانند،پارادایم کودتا، پارادایم اسکان اجباری، پارادایم پوشش اجباری، پاردایم اصلاحات ارضی، پارادایم نظام تک حزبی و پارادایم نخبه کشی، زمینه ی بازتولید نظام سیاسی استبدادی، را در سطح جامعه فراهم آوردند.

دگردیسی یک نظام سیاسی متمرکز و تک حزبی به نظامی فدرال و چندحزبی، فی نفسه چالش برانگیز است. این چالش در جوامع دارای تنوع قومی و فرهنگی دو چندان است. در عراق سالیان متمادی با وجود تنوع فرهنگی و تکثر اقوام و مذاهب، نظام تک حزبی بعث، حاکم بوده و در پرتو تحولات دو دهه اخیر این کشور، تلاش شده تا به طور هم زمان پلورالیسم و فدرالیسم محقق شود. این مقاله با استفاده توأمان از دو روش متن گرایی و زمینه گرایی در پی آن است تا چگونگی تحقق این مهم را ترسیم نماید. حاصل بررسی نشان می دهد که جمع بین نظام فدرالی و کثرت گرایی تا حدی از طریق دموکراسی انجمنی امکان پذیر بوده و می تواند پاسخ گوی نیازها و مشکلات جامعه عراق باشد. هر چند عراق در طی این فرایند گام هایی برداشته و تا حد زیادی زیرساخت های حقوقی و نهادی این مهم را ایجاد کرده است اما شکنندگی این وضعیت و در میانه راه بودن حاکی از آن است که هم امکان بازگشت به حالت قبل منتفی نیست و هم تا تحقق عملی و کامل آن فاصله دارد و طی این مسیر منوط به بسترسازی فرهنگی و اجتماعی در داخل و تعامل منطقی گروه های قومی و مذهبی از یک سو و عدم مداخله قدرت های خارجی از سوی دیگر است.