آبهای آزاد

از قرن هفدهم میلادی ببعد، برخی از کشورهای جهان که دارای مرزهای آبی بودند، اقدام به ایجاد جزایر دست ساخت و مصنوعی در آبهای نزدیک سواحل خود کردند. این جزایر با اهداف نظامی و دفاعی، ساخت فرودگاه، استخراج و تولید مواد نفتی و معدنی یا امور تجاری ساخته شدند. در سالهای اخیر برخی از کشورهای حوزه خلیج فارس نیز مبادرت به ساخت جزایر بسیار بزرگ مصنوعی، با اهداف چندمنظوره در سواحل و آبهای سرزمینی خود در این دریای نیمه بسته کرده اند. بدلیل ابعاد بسیار عظیم ساخت و ساز این جزایر در دریا، بدون شک، ساخت این جزایر تاثیرات مخرب و نامطلوبی را در منطقه بدنبال خواهد داشت. در این میان کشورهای جنوبی حوزه خلیج فارس از قبیل امارات متحده عربی؛ بحرین؛ قطر و... نیز دست به احداث چندین جزیره مصنوعی در سواحل خود زده اند که از لحاظ حجم و گستردگی در نوع خود پدیده جدیدی هستند. آنچه در اینجا اهمیت پیدا میکند، تاثیر زیست محیطی بسیار زیاد و نامطلوب این جزایر مصنوعی است که بر حوزه جغرافیایی خود خواهند داشت. با توجه به اینکه خلیج فارس بلحاظ زیست محیطی، یکی از مناطق بشدت آلوده جهان بشمار میرود و آلودگی نفتی در آن دو برابر بیشتر از دیگر دریاهاست، ساخت جزایر مصنوعی میتواند، ابعاد آلودگی ها و تخریب زیست محیطی را شدت بخشیده و پیامدهای زیست محیطی جبران ناپذیری را بهمراه داشته باشد. همچنین از آثار منفی ایجاد این جزایر، تغییر مرفولوژی ظاهری منطقه خواهد بود. هدف از نگارش این مقاله بررسی ابعاد زیست محیطی، حقوقی، سیاسی و امنیتی جزایر مصنوعی در آبراه حیاتی خلیج فارس است. در نوشتار حاضر، به روش توصیفی- تحلیلی، مدارک و مستنداتی که در این مورد وجود دارند، تحلیل و ارزیابی میشوند.

کشورها برای بقا در عرصه جهانی و تأمین نیازها و آرمان های خود اهداف مختلفی را تعریف و مشخص می-کنند. در این عرصه کشوری موفق خواهد بود که متناسب با مقتضیات زمان و با بهره گیری از توان های مختلف در راستای تامین منافع و امنیت ملی خود گام بردارد. بدون شک تحقق این مهم در سه حوزه قدرت زمینی، هوایی و دریایی امکانپذیر خواهد بود. ایران به عنوان کشوری کهن و به واسطه برخورداری از سواحل طولانی، از اعصار گذشته به دریا توجه داشته است. حضور و حاکمیت ایران بر دریا از زمان های دور بر کسی پوشیده نیست؛ اما با گذر زمان و کوتاهی حاکمان در اعصار مختلف این حضور و حاکمیت دچار فراز و نشیب های زیادی شده است. با توجه به تغییرات بوجود آمده در سیاست های جهانی از جمله اقتصاد محوری و اهمیت نقش دریا در اقتدار ملی، جمهوری اسلامی ایران ضرورت توجه و بهره گیری به مقوله دریا بعنوان اهرمی کارآمد در سیاست خارجی و تحقق آرمان های ملی را در دستور کار خود قرار داده است. سیاست تاکید بر نیروی دریایی راهبردی، را باید تلاشی در جهت جبران غفلت تاریخی، تأمین منافع، افزایش اقتدار ملی و عاملی برای سرعت بخشیدن به توسعه کشور به ویژه تحقق سند چشم انداز و توسعه ایران در افق ۱۴۰۴ دانست. یافته های تحقیق که با روش توصیفی- تحلیلی و بهره گیری از منابع مختلف کتابخانه ای و اینترنتی به دست آمده؛ ضمن تشریح وضعیت و اقدامات نیروی دریایی، بیانگر اهمیت نقش دریا در اقتدار ملی و دقت نظر مسئولان نظام به بهره گیری هر چه بیشتر از این حوزه دارد.

پدیده دزدی دریایی و تروریسم در منطقه دریای جنوبی چین، باعث توجه و حضور بیش از پیش دولتهای ساحلی و قدرتهای منطقه ای در این مناطق شده است. هر چند این پدیده در گذشته به عنوان یک چالش برای دولت های ساحلی به حساب می آمد، اما امروزه با توسعه ابزارهای امنیتی، این فرصت به دولت های ساحلی و فرامنطقه ای داده شده تا به بهانه مبارزه با دزدی دریایی و تروریسم بین الملل، به دنبال اهداف غیرآشکار خود در این منطقه باشند. هدف این مقاله بررسی نگرش بین المللی در مواجهه با پدیده دزدی دریایی دریای جنوبی چین می باشد و در نهایت مشخص شده که هریک از دولت های منطقه و فرامنطقه رفتار متفاوتی نسبت به این دو پدیده از خود بروز می دهند. پژوهش حاضر به روش توصیفی و تحلیلی انجام گرفته است.