اثر ارتجاعی

در حال حاضر بسیاری از کشورها از جمله ایران در وضعیت تنش آبی بسیار بالا قرار دارند. بر اساس آمار موجود، بخش کشاورزی مسئول مصرف بیش از 90 درصد از آب های مصرفی در ایران است. تا به امروز تقاضای در حال افزایش آب در بخش کشاورزی با استخراج از منابع آب های زیر زمینی تامین شده است. ناگفته پیداست که این روند نمی تواند برای مدتی طولانی پایدار بماند. هدف اصلی این مطالعه یافتن ریشه اصلی این مشکل بوده و به ارزیابی راه حل های پیشنهادی برای مقابله با این مساله می پردازد. مدل ارائه شده این مقاله بر اساس نظریه "تراژدی منابع مشترک" است و در آن توضیح داده می شود که چگونه تلاش کشاورزان برای حداکثر کردن منافع خود تبدیل به تهدیدی جدی برای پایداری منابع آب های زیر زمینی شده است. در ادامه، از مدل برای ارزیابی استراتژی های مختلف جهت مدیریت آب های زیر زمینی استفاده خواهد شد. در پایان نتایج ذیل به دست آمده اند: (1) بازدهی آبیاری یک نقطه اهرمی است و با افزایش بازدهی از 40 درصد به 45 درصد می توان به طور قابل توجهی این مشکل را درمان نمود، لذا دولت می بایست تمرکز خود را بر روی بهبود بازدهی آبیاری بگذارد، البته به طور همزمان می بایست برای کنترل اثر ارتجاعی از افزایش زمینه ای زیر کشت و افزایش زمینه ای زیرکشت محصولات با مصرف آب بالا جلوگیری شود (2) هیچ راه حلی به تنهایی برای حل این معضل وجود ندارد و می بایست اقدامات متنوعی به صورت همزمان انجام گیرد.