ابعاد سلامت

هدف این پژوهش ارائه رویکردی مبتنی بر آموزه های اسلامی برای بررسی و مطالعه سلامت معنوی است؛ به گونه ای که زمینه نظریه الگوی سلامت معنوی برمبنای اندیشه اسلامی فراهم شود. روش تحقیق توصیفی تحلیلی است که ابتدا به شناسایی مفاهیم اساسی مرتبط با سلامت معنوی پرداخته، سپس ارتباط این مفاهیم با یکدیگر در چهارچوبی منطقی بررسی شده است و در ادامه به ابعاد سلامت در قالب چند مدل اشاره شده است. همچنین، به ابزارهای سنجش سلامت معنوی و رویکردهای اساسی سلامت معنوی اشاره شده و دیدگاه اسلام درباره سلامت معنوی براساس مبانی معرفت شناختی، هستی شناختی، الهیاتی، انسان شناختی و ارزش شناختی بیان شده است و تعریفی از سلامت معنوی براساس این دیدگاه و نیز ویژگی های آن ارائه شده است. بنابر مبانی یادشده در دیدگاه اسلام، به الگویی دست پیدا کردیم که می تواند برای ساخت سازه ای در راستای سنجش سلامت معنوی فردی و اجتماعی، به ویژه در جامعه اسلامی، در جهت ارتقای سلامت معنوی به کار گرفته شود. بدین منظور می توان مؤلفه های این سازه را براساس بینش ها، گرایش ها و رفتارهای فرد در ساحت های چهارگانه الهی، فردی، اجتماعی و طبیعی طراحی کرد.

بی توجهی طراحان و معماران به کیفیت مجموعه های زیستی در جریان رشد شتابان شهرنشینی، ساکنان این مجموعه ها را با مشکلات متعددی روبه رو نموده که از جمله مهمترین آنها، افت شدید کیفیت زندگی در این مجموعه هاست. اهمیت این موضوع به حدی است که در بعضی موارد، زندگی در این مجتمع ها، سلامت ساکنان آن را به مخاطره می اندازد. در همین ارتباط پژوهش حاضر، کیفیت معماری را به عنوان متغیر مستقل، کیفیت زندگی را به عنوان متغیر وابسته و کیفیت سلامت را به عنوان متغیر میانجی مد نظر قرار داده و سعی در تحلیل چگونگی ارتباط میان متغیرهای یادشده نموده است. بنابراین بر اساس ادبیات تحقیق، کیفیت سلامت با سه شاخص سلامت جسمانی، سلامت روانی و سلامت اجتماعی مورد ارزیابی قرار گرفت. کیفیت معماری نیز در قالب سه شاخص کیفیت محیطی، کیفیت ساختاری و کیفیت عملکردی مد نظر قرار گرفت و در نهایت کیفیت زندگی خود به عنوان یک مفهوم ثابت و چند جانبه تعریف گردید. گردآوری اطلاعات در حوزه کیفیت معماری و سلامت با استفاده از پرسشنامه محقق ساز و در ارتباط با کیفیت زندگی با استفاده از پرسشنامه استاندارد انجام گرفت. جامعه آماری در این تحقیق، ساکنان سه مجتمع اساتید، دراک و چوگان در شهر شیراز بودند که از نظر بافت اجتماعی ساکنان و نیز موقعیت جغرافیایی در شهر، در یک سطح قرار داشته ولی از نظر شاخص های محیطی و معماری، دارای تفاوت هایی با یکدیگر بودند. تحقیق از نوع کمی _ کیفی و تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از آزمون های آماری و نیز تحلیل محتوای مصاحبه های صورت گرفته از ساکنان انجام گرفته است. در انتها نتایج تحقیق حاکی از آن بود که کیفیات معماری، تأثیر بسزایی در کیفیت زندگی ساکنان در مجتمع های مسکونی دارد که این موضوع از طریق ارتقای سطوح مختلف سلامت ساکنان شکل می گیرد. به این ترتیب که کیفیت محیطی باعث ارتقای سلامت جسمانی شده، کیفیت ساختاری باعث ارتقای سلامت روانی شده و کیفیت عملکردی باعث ارتقای سلامت اجتماعی ساکنان می شود و در نهایت برآیند این موارد باعث ارتقای کیفیت زندگی در مجتمع های مسکونی می شود.  

پژوهش حاضر با هدف بررسی سلامت روان دانش آموزان دوره اول متوسطه استان ایلام براساس تفاوت جنسیتی انجام شد. این پژوهش از نظر هدف، کاربردی و از لحاظ اجرا کمی است و به شیوه توصیفی انجام گرفته است. جامعه آماری پژوهش شامل کلیه دانش آموزان دختر و پسر دوره اول متوسطه استان ایلام در سال تحصیلی 99-1398 است که از این جامعه، نمونه ای به تعداد 378 نفر به روش نمونه گیری تصادفی چندمرحله ای انتخاب شد. داده های مورد نیاز از طریق پرسشنامه سلامت عمومی 28 سؤالی گلدبرگ و مصاحبه تشخیصی جمع آوری گردید. یافته های پژوهش نشان داد که بر اساس نمرات پرسشنامه، 7/20 درصد و با توجه به نتیجه مصاحبه، 74/17 درصد از افراد نمونه آماری، مشکلاتی در زمینه سلامت روان دارند. میزان مشکلات سلامت روان در میان پسران 3/16 درصد و در بین دختران 3/25 درصد بود. در ابعاد چهارگانه سلامت نیز در نارساکنش وری اجتماعی 8/29 درصد، در اضطراب و بیخوابی 1/19 درصد، در افسردگی 1/16 درصد و در نشانه های جسمانی 14 درصد مشکل داشتند. تحلیل واریانس چندمتغیره نشان داد که مشکلات دختران در متغیر های سلامت، اضطراب، افسردگی و نشانه های جسمانی از پسران بیشتر است و این تفاوت از نظر آماری معنادار می باشد (05/0> P). یافته ها همچنین نشان داد که تفاوتی بین میزان سلامت دانش آموزان بر حسب سن والدین، پایه تحصیلی و شغل آنها وجود ندارد. نتایج پژوهش بیانگر ضرورت اجرای برنامه هایی برای ارتقای سلامت روان دانش آموزان در دوره نوجوانی توسط متصدیان امر سلامت و اولیای تعلیم و تربیت است.