شبکه مسائل

«نظریه شبکه مسائل» یکی از سه ضلع مثلث تحول در علوم انسانی از منظر روش شناسی است. این نظریه، در کنار نظریه فحص جامع و نظریه اجتهاد سیستمی، اضلاع تحول (مدل تحول) در علوم انسانی از منظر روش شناسی را تشکیل می دهد. این مدل، بیانگر چگونگی تحول در علوم انسانی برای حرکت از علوم انسانی سکولار به سمت علوم انسانی اسلامی از منظر روش شناسی است. هدف از نظریه شبکه مسائل، برداشتن گام اول از مدل تحول در علوم انسانی و زمینه سازی برای تولید علم دینی در موضوعات و مسائل علوم به ویژه علوم انسانی است. این نظریه، به این پرسش پاسخ می دهد که چگونه می توان یک موضوع را تجزیه مفهومی کرد و شبکه گسترده ای از متغیرها و مسائل مرتبط با آن موضوع را به دست آورد. اهمیت و کاربرد این نظریه به صورت ویژه در حوزه علوم انسانی، تولید شبکه مسائل علوم انسانی در شاخه ها و رشته های مختلف علوم انسانی است. این نظریه، در پارادایم شبکه ای، با راهبرد تحلیل مفهومی، با رویکرد فلسفی و با ابزارهای چهارده گانه تحلیلی، به توصیف، تبیین و توجیه قدم به قدم مراحل تولید شبکه متغیرها و مسائل در موضوعات مختلف می پردازد.

هدف: با توجه به اهمیت نظام مسائل در نقشه جامع علمی دفاعی امنیتی جمهوری اسلامی ایران (داجا) از سویی و اهمیت این عامل در کشف و جهت دهی به فعالیت ها از دیگر سو، در این پژوهش به ارائه الگوی فرایندی و نوآورانه (مبتنی بر منطق دانش TRIZ) برای تدوین نظام مسائل آمادی در سازمان های ن.م پرداخته شده است.روش: پژوهش حاضر ازلحاظ هدف کاربردی و به لحاظ روش با شیوه تحلیل محتوای کیفی و مصاحبه نیمه ساختاریافته با خبرگان انجام شده است. پس از بررسی آخرین دستاوردهای علمی در حوزه تدوین شبکه مسائل در منابع معتبر علمی و با در نظر گرفتن شرایط و نیازهای بومی حوزه آماد و پشتیبانی سازمان های نیروهای مسلح، الگوی مفهومی و فرایندی برای تدوین گام به گام نظام مسائل آمادی ارائه شده است. به منظور ارتقای قابلیت کاربست الگو در میدان عمل، علاوه بر تشریح جزئیات بخش هایی از الگو که در فضای فارسی زبان، سابقه چندانی ندارد؛ در بخش پایانی، به تشریح نمونه هایی موردی از مسائل آمادی (با استفاده از نظرات خبرگان) و تدوین مدل های تضاد مسائل پرداخته شده است.  یافته ها: الگوی نهایی پژوهش، شامل چهار فاز عمده می باشد. این چهار فاز عبارت اند از: «آموزش و شناخت»، «ورودی ها و تشکیل بانک مسائل»، «پالایش و دسته بندی» و «ترسیم شبکه مسائل» می باشد که درنهایت الگوی پژوهش پس از تشکیل بانک مسائل، با ورود به فاز دوم در دودسته مسائل عادی و مسائل ابداعی قرار می گیرند و درنهایت اولویت بندی و تعیین روابط هر یک از این دودسته مسائل با الگوریتم پیشنهادی و تشریح شده در فاز سوم الگو سبب شکل گیری دودسته شبکه مسائل عادی و شبکه مسائل ابداعی آماد دفاعی می شوند که درمجموع نظام مسائل آمادی سازمان محسوب می شود.نتیجه گیری: با کاربست مسیر فرایندی الگوی ارائه شده در حوزه آماد و پشتیبانی سازمان های ن.م، نظام مسائل که از اساسی ترین مطالبات ستاد کل ن.م و زمینه ساز رشد و فعالیت هدفمند و هوشمندانه تر سازمان است، حاصل خواهد شد. تاکنون هیچ الگویی با ویژگی فرایندی و کاربردی در فضای فارسی زبان به صورت خاص برای تدوین نظام مسائل منتشرنشده است. لذا نوآوری اساسی پژوهش حاضر این است که این الگو (در جمیع شرایط و متغیرها) برای اولین بار و ویژه بخش آمادی ن.م ارائه شده است.