مطالب مرتبط با کلیدواژه

تحولات سیاسی


۱.

تاثیر انقلاب اسلامی ایران بر تحولات سیاسی منطقه قفقاز(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: علوم سیاسی سال دوازدهم زمستان ۱۳۸۸ شماره ۴ (پیاپی ۴۸)

کلیدواژه‌ها: انقلاب اسلامی قفقاز تحولات سیاسی تاثیرات نظری تاثیرات عینی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۸۷۰ تعداد دانلود : ۱۸۳۷
انقلاب اسلامی از حیث تاثیر نظری، نقطه عطفی در تحریک موج استقلال طلبی و آزادی خواهی منطقه قفقاز به شمار می آید. پس از فروپاشی شوروی و استقلال کشورهای واقع در قفقاز جنوبی، علی رغم ایجاد فضای مناسب برای ایفای نقش در تحولات متعدد سیاسی این کشورها، به دلایل درونی و بیرونی، انقلاب اسلامی در تاثیرگذاری عینی بر این منطقه (به استثناء میانجیگری در موضوع قره باغ) موفقیت چشمگیری نداشته و نفوذ ایران از بدو استقلال کشورهای این منطقه، سیر نزولی را پیموده است. همچنین جمهوری اسلامی در قبال تحولات جمهوری های قفقاز شمالی واقع در حاکمیت روسیه نیز نقش فعالی ایفا نکرده است. از این رو نوشتار حاضر به تاثیر و نقش انقلاب اسلامی در این منطقه می پردازد.
۲.

آسیب شناسی تأثیر تحولات سیاسی بر محتوای کتاب های درسی تاریخ معاصر ایران (1358ـ1388) با رویکردی تطبیقی به کتاب های درسی ایران پیش از انقلاب

نویسنده:
منبع: مطالعات تاریخ فرهنگی سال اول تابستان ۱۳۸۹ شماره ۴

کلیدواژه‌ها: کتاب های درسی انقلاب اسلامی تاریخ معاصر ایران تحولات سیاسی جنگ عراق علیه ایران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۰۸۱ تعداد دانلود : ۹۴۶
انقلاب ها، جنبش های اجتماعی، جنگ، نحوه ی تراکم یا توزیع قدرت در دست احزاب و جریان های سیاسی از مصادیق بارز تغییرات سیاسی به شمار می آیند که به دگرگونی مبانی ارزشی و نظام سیاسی، اقتصادی و اجتماعی یک کشور می انجامند. بیشترین بازتاب این دگرگونی در نظام آموزشی کشور انعکاس می یابد؛ زیرا حاکمیت، برای تبیین مبانی ارزشی و ایدئولوژیکی خود، می کوشد آن را از طریق مواد آموزشی به ویژه کتاب های درسی به کودکان و نوجوانان منتقل نماید. از میان کتاب های درسی، یکی از مهم ترین کتاب هایی که منعکس کننده ی تحولات جامعه و سیاست گذاری های حاکمیت هاست، کتاب های تاریخ است. این مقاله با هدف آسیب شناسی تأثیر تحولات سیاسی بر محتوای کتاب های درسی تاریخ معاصر ایران، با رویکردی تطبیقی به بررسی کتاب های تاریخ قبل و بعد از انقلاب پرداخته است. دغدغه ی اصلی آن، پاسخ به این سؤال است که تحولات سیاسی، تاریخ نگاری کتاب های درسی را دچار چه آسیب هایی نموده است؟ این بررسی نشان می دهد کتاب های درسی تاریخ ایران، تحت تأثیر سه تحول مهم انقلاب اسلامی، جنگ عراق علیه ایران و جابه جایی قدرت در میان احزاب، دستخوش تغییر شده است. از جمله ی این تغییرات، می توان به غلبه ی نگرش سیاسی و ایدئولوژیکی بر محتوای کتاب های درسی تاریخ معاصر، کتمان یا تحریف وقایع تاریخی در جهت تبیین دیدگاه های سیاسی و ارزشی جریان سیاسی حاکم، نگرش منفی نسبت به برخی شخصیت ها و حاکمیت ها، داوری های یک سویه درباره ی رخدادهای تاریخی و فقدان نگاهی جامع در بررسی حوادث تاریخی، اشاره کرد.
۳.

نقش فناوری اطلاعات و ارتباطات(ICT)در تحولات سال 2011 منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا (مطالعه موردی مصر)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جغرافیا و توسعه ناحیه ای پاییز و زمستان ۱۳۹۱ شماره ۱۹

کلیدواژه‌ها: مصر فناوری اطلاعات وارتباطات تحولات سیاسی منطقه خاورمیانه عربی و شمال آفریقا

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۴۵۴ تعداد دانلود : ۷۱۶
«فناوری اطلاعات و ارتباطات»(ICT ) مجموعه ابزارها، ماشین ها، دانش فنی، روش ها و مهارت های استفاده از آن ها برای تولید، دادوستد، پردازش، انباشت، بازیافت، جابه جایی، انتقال و مصرف «اطلاعات» است که طی روند جهانی شدن، توانسته است امکان شکل گیری شبکه های رسمی و غیررسمی گوناگون را در اختیار افراد، گروه ها وسازمان ها قرار دهد و «زمان» و «مکان» را برای بسیج آن ها وشکل بخشی به حرکت-ها و جنبش ها فشرده سازد. «منطقه خاورمیانه و شمال افریقا» با موقعیت جغرافیایی ویژه، استقرار سه تنگه مهم (هرمز، باب المندب و سوئز)، حجم عظیم ذخایر انرژی و مسیرهای انتقال آن دارای اهمیت ژئوپلیتیکی، ژئواکونومیکی و ژئواستراتژیکی خاصی است. همچنین عناصر مشترکی مانند دین، زبان، نژاد وگذشته ی استعماری، سرعت پخش پدیده ها را حتی به طور طبیعی در سراسر این گستره ی به هم پیوسته افزایش می دهد. در سال های اخیر، به ویژه در اواخر سال 1389(2011)، «فناوری های اطلاعات و ارتباطات» توانسته اند نقش مهمی در گسترش خیزش های این منطقه ایفا نمایند. به نظر می رسد، دگرگونی های سیاسی درکشور مصر به دلیل توان تأثیرگذاری بالای ویژگی های منحصر به فردش در جهان اسلام و عرب، که از گذشته پیشرو تحولات فکری بوده، در تعیین مسیر آینده فرآیندهای جغرافیای سیاسی منطقه نقش مهمی خواهد داشت. این مقاله به شیوه ی توصیفی- تحلیلی به این می پردازد که چگونه تحولات سیاسی در «خاورمیانه و شمال آفریقا»، به خصوص درکشور«مصر»، تحت تأثیر فناوری اطلاعات و ارتباطات، به ویژه «شبکه های اجتماعی»، قرارگرفته اند. نتایج این پژوهش نشان می دهد که این فناوری ها توانسته اند در مدت زمان کوتاهی ازطریق ارتقای سطح آگاهی های مردم، ایجاد دگرگونی در نوع و نحوه ی خواسته ها، تشدید و سازماندهی اعتراضات، جذب طرفداران درون وبرون مرزی با مهندسی کردن انتشار خبرهای مربوط به قیام نه تنها در ایجاد تحولات، بلکه در تسریع آن در سراسر منطقه خاورمیانه عربی و شمال آفریقا، به ویژه مصر، نقش مهمی ایفا نمایند.
۴.

نقش خاندان مهران در تحولات سیاسی ایران در دوران ساسانیان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه تاریخ های محلی ایران سال سوم بهار و تابستان ۱۳۹۴ شماره ۲ (پیاپی ۶)

کلیدواژه‌ها: تحولات سیاسی بهرام چوبین خاندان های کهن خاندان مهران فروپاشی ساسانیان

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی تاریخ ایران باستان ساسانی سیاسی
  2. حوزه‌های تخصصی تاریخ گروه های ویژه شخصیت ها
تعداد بازدید : ۲۰۹۵ تعداد دانلود : ۳۱۶۱
خاندان های کهن به علت داشتن املاک و رعایای فراوان و همچنین لیاقت و شجاعت در فن جنگاوری و سوارکاری، در طول تمام سلسله های ایران باستان، در موفقیت ها و ناکامی های سلسله های ایران باستان تأثیر مستقیم داشتند. خاندان مهران نیز یکی از اعضای همین خاندان های بزرگ بود که در زمان ساسانیان توانستند همچنان موقعیت خود را حفظ کنند و در تحولات سیاسی این سلسله نقش فعال و مؤثری داشته باشند. خاندان مهران همانند دیگر خاندان های کهن، از پایه های اصلی دولت ساسانی بودند و جایگاه ممتازی در ساختار سیاسی، نظامی، اقتصادی و اجتماعی کشور داشتند و مناصب کشوری و لشکری فراوانی در این دوره بر عهده داشتند. در این مقاله تلاش شده با روش توصیفی- تحلیلی و با استناد به منابع به نقش خاندان مهران در تحولات سیاسی ایران در دوران ساسانی پرداخته شود.
۵.

بررسی نقش شبکه های اجتماعی و فضای مجازی در تحولات سیاسی خاورمیانه و شمال آفریقا(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دانش سیاسی و بین المللی سال دوم تابستان ۱۳۹۲ شماره ۲

کلیدواژه‌ها: اینترنت رسانه حوزه عمومی تحولات سیاسی عقلانیت ارتباطی وبلاگها

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۸۴۸ تعداد دانلود : ۸۸۵
رمحققان مختلف تأثیر فناوری های اطلاعاتی ارتباطی و سایت ها ی شبکه های اجتماعی را بر روی بسیج توده ها و حرکت های جمعی که در طی سالهای گذشته درخاورمیانه شاهد آن بوده ایم تحلیل کرده اند. مسئله مهم این است که چقدر نقش آنها در تحولات سیاسی کنونی جهان عرب تعیین کننده بوده است. وائل قونیم خالق صفحه فیس بوک در یک مصاحبه با سی ان ان می گوید که اگر شما می خواهید یک جامعه را آزاد کنید تنها به آنها دسترسی اینترنتی بدهید.پژوهش حاضر در پی پاسخ به این پرسش اصلی است که رسانه های ارتباطی به طور عام و اینترنت و وبلاگها به طور خاص، چه تاثیری در شکل گیری و تداوم تحولات سیاسی و بیداری اسلامی در کشورهای خاورمیانه و شمال افریقا داشته اند. فرضیه اصلی پژوهش حاضر این است که امروزه، پیدایش جنبشهای نوین اجتماعی و تحولات سیاسی شمال افریقا و خاورمیانه(2011 ) پیوند اشکاری با کارکردهای نوین رسانه ها و شبکه های اجتماعی (اینترنت، وبلاگها،توئیتر، فیس بوک و..) و بحران مشروعیت و ناکارامدی نظامهای سیاسی دولتهای اقتدارطلب و تمامیت خواه عربی دارد. یافته های پژوهش نشان می دهد رسانه ها و شبکه های اجتماعی نقش مهمی در تحولات سیاسی و اجتماعی خاورمیانه و شمال آفریقا داشته اند. در این تحولات، بخش اعظم محتوای تولید شده توسط نیروهای معترض و انقلابی، با استفاده از رسانه ها و شبکه های اجتماعی صورت گرفت. فناوری های جدید ارتباطی، با مرزهای رسمی مقابله نمودند و یک صدای آلترناتیو به جای رسانه های سنتی رسمی دول عربی، که تنها سیاست ها و دیدگاه های رسمی دول عربی را منعکس می کنند، فراهم آوردند. روش به کار گرفته شده در این تحقیق، کیفی و از نوع توصیفی–تحلیلی، با بهره گیری از منابع کتابخانه ای و اسنادی است.
۶.

عوامل پس زمینه تحولات معماری معاصر ایران در دوران پهلوی دوم و مقایسه تطبیقی آن با ترکیه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: باغ نظر سال سیزدهم بهمن ۱۳۹۵ شماره ۴۴

کلیدواژه‌ها: تحولات اجتماعی تحولات سیاسی معماری معاصر ایران معماری معاصر ترکیه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۸۲ تعداد دانلود : ۶۷۲۶
تحولات معماری و شهرسازی در هر سرزمین بازتاب عوامل پس زمینه اجتماعی و سیاسی و فرهنگی آن به شمار می رود. از سوی دیگر دستیابی به درک صحیحی از جایگاه معماری معاصر هر سرزمین در عرصه جهانی بدون شناخت از تحولات معماری معاصر سرزمین هایی دارای اشتراکات فرهنگی ، دینی ، منطقه ای و سیاسی با آن سرزمین امکان پذیر نخواهد بود . در حالی که دوران پهلوی دوم در ایران منشأ تحولات گسترده ای به شمار می رود ، در منطقه خاورمیانه و در سال های معاصر این دوران (1940 تا 1980) جریان های سیاسی و اجتماعی و به تبع آن معماری در کشور ترکیه با پس زمینه مشابهی با ایران در حال شکل گیری بود . از این رو این پژوهش در صدد است با شناسایی عوامل تأثیرگذار بر معماری در ایران و ترکیه به مقایسه تطبیقی تحولات معاصر معماری در دو کشور بپردازد. در این تحقیق تفاوت ها و شباهت های موجود در عوامل زمینه ساز و نیز تحولات معماری در دو کشور مورد پرسش قرار گرفته است. همچنین سعی شده از این طریق، زمینه مقایسه تطبیقی تحولات معماری معاصر دو کشور فراهم شود . جهت تسهیل مقایسه ، سه دوره زمانی قرین در ایران و ترکیه براساس تحولات اجتماعی و سیاسی و به تبع آن معماری ، در دور کشور معرفی شده است . در این تحقیق از شیوه تفسیری تاریخی در کنار مطالعه میدانی استفاده شده است. نتایج تحقیق به مقایسه تطبیقی تحولات معماری و شهرسازی از جنبه های مختلف براساس سه دوره یاد شده پرداخته و نشان می دهد ضمن تشابه کلی در پیروی از جریانات بین المللی و جریانات متقابل آن در دوره های سه گانه یاد شده، گرایش های معماری معاصر در این دو کشور مطابقت عینی نمی یابند.
۷.

واکاوی جایگاه شیعیان در تحولات سیاسی کویت

نویسنده:
منبع: پژوهش در تاریخ سال چهارم بهار ۱۳۹۲ شماره ۱ (پیاپی ۱۰) 127 - 156

کلیدواژه‌ها: کویت شیعیان تحولات سیاسی انقلاب اسلامی ایران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۸۷ تعداد دانلود : ۲۶۴
رستاخیز شیعه در میان شیعیان خلیج فارس نوعی اعتراض به محرومیت هایی بود که در طول تاریخ همواره بر آنان تحمیل شده بود. در جامعه کویت نیز عقاید سیاسی موجود در میان شیعیان طیفی را در بر می گیرد که از نگرش های چپ گرا، لیبرال، سکولار تا ایدئولوژی محافظه کار اسلام گرا امتداد دارد.و علیرغم این تنوع گرایش ها ، شیعیان کویت از طیف های مختلف با ایجاد گروه ها و تشکل هایی ، به دنبال احقاق حقوق از دست رفته خود بوده و با این که شیعیان بیش از 30 درصد از جمعیت کویت را تشکیل می دهند ولی تا چند سال گذشته حق دخالت در امور سیاسی واجتماعی کویت را نداشتند. اما سرانجام با پافشاری و ایجاد تشکیلاتی منظم برای پیگیری خواسته های خود، سرانجام توانستند در مسائل سیاسی و اجتماعی کویت نقشی هرچند کمرنگ ولی امیدوار کننده داشته باشند البته باید اذعان داشت که  ایدئولوژی مذهبی شیعی در کویت از انقلاب اسلامی ایران متاثر بوده است. بر این اساس هدف اصلی این مقاله واکاوی جایگاه شیعیان در تحولات سیاسی کویت می باشد در ضمن روش تحقیق توصیفی- تحلیلی و بر اساس منابع کتابخانه ای است.
۸.

ابعاد، روند و عوامل مؤثر بر تحولات سیاسی در ایران بعد از انقلاب اسلامی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: سیاست دوره ۴۱ زمستان ۱۳۹۰ شماره ۴ 193 - 204

کلیدواژه‌ها: ایران انقلاب اسلامی تحولات سیاسی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۶۶ تعداد دانلود : ۴۰۲
در این مقاله تلاش شده است ابعاد تحولات سیاسی در ایران بعد از انقلاب اسلامی مورد بررسی قرار گیرد و به این سوال پاسخ داده شود که تحولات سیاسی در ایران بعد از انقلاب متاثر از چه عواملی بوده است؟ برای پاسخ به این سوال ضمن توصیف ماهیت نظام سیاسی در ایران و شناسایی مکانیسم تحول در این گونه نظام های سیاسی این فرضیه اثبات شد که تحولات سیاسی در ایران طی سی سال گذشته عمدتاً شامل تحولات در سطح دولت بوده است که این تحولات با توجه به ماهیت دمکراتیک و مردمی جمهوری اسلامی عمدتا متاثر از رقابت بین خرده گفتمان های مختلف اندیشه اسلامی در ایران از یکسو و تغییرات اجتماعی و اقتصادی بعد از انقلاب بوده است که به رشد نیروهای اجتماعی و اقشار اجتماعی جدید در ایران منجر شد. هرچند عوامل خارجی به عنوان عوامل مهم حاشیه ای در این تحولات نقشی مهم داشته اند.
۹.

بازاندیشی رابطه تاریخی تحوّلات سیاسی با تحوّلات اقتصادی در ایران (1397-1270)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه علوم سیاسی سال چهاردهم تابستان ۱۳۹۸ شماره ۳ (پیاپی ۵۵) 59 - 86

کلیدواژه‌ها: تحولات اقتصادی تحولات سیاسی سیاست و اقتصاد تاریخ معاصر ایران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۳۶ تعداد دانلود : ۵۰۱
مطالعه تاریخ معاصر ایران از ابتدای نهضت تنباکو تا به امروز نشان میدهد که همه تحوّلات بزرگ اقتصادی در کشور، تحوّلات مهم سیاسی را در پی داشتهاند. در این پژوهش، رابطه یکسویه میان اقتصاد و سیاست با روش استقرایی در همه ده مورد تحوّل مهم اقتصادی در این بازه زمانی مورد بررسی قرار میگیرد و برای برقراری ارتباط نظری میان تحوّلات اقتصادی و سیاسی از نظریه محرومیت نسبی استفاده میشود. هماکنون در سال 98، کشور بر اثر تحریمهای یکجانبه امریکا یک بحران اقتصادی بزرگ را تجربه میکند و این بحران اقتصادی، ناگزیر تحوّلات سیاسی را در پی خواهد داشت. هدف از انجام این پژوهش اینست که با مطالعه موارد تاریخی بتوانیم بهترین راه مدیریت تحوّلات سیاسی پیش رو را بیابیم. در پایان، نتیجهگیری میشود که بهترین راه برونرفت از بحرانهای سیاسی استفاده از ابزار دموکراتیک است. همین راه حل بود که کشور را پس از بحران اقتصادی سال 91 نجات داد و پتانسیل ایجاد خشونت را پس از پدیدار شدن محرومیت نسبی در آن سال، با یک رقابت انتخاباتی پرشور که میتوانست نوع نگاه سیاسی کشور را به صورت اساسی تغییر دهد، مهار کرد.
۱۰.

چگونگی بازتاب تحولات سیاسی کشورهای عربی خاورمیانه و شمال آفریقا در رسانه ها: بررسی تطبیقی سایت بی.بی.سی فارسی و ایرنا

نویسنده:
منبع: رادیو تلویزیون سال نهم زمستان ۱۳۹۲ شماره ۲۱ 151 - 178

کلیدواژه‌ها: تحولات سیاسی کشورهای عربی خاورمیانه و شمال آفریقا سایت بی.بی.سی فارسی سایت خبرگزاری جمهوری اسلامی ایران (ایرنا)

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۳۹ تعداد دانلود : ۳۶۸
در این مقاله، به بررسی تطبیقی تحولات سیاسی کشورهای خاورمیانه و شمال آفریقا، در دو سایت بی.بی.سی فارسی و ایرنا پرداخته شده است. مسأله اصلی مقاله این است که سایت بی.بی.سی فارسی و سایت خبرگزاری جمهوری اسلامیایران (ایرنا) چگونه اخبار مربوط به تحولات سیاسی کشورهای عربی و شمال آفریقا را پوشش می دهند؟ چه تفاوتی بین نحوه بازتاب اخبار در این دو سایت وجود دارد؟ جامعه آماری این تحقیق کلیه اخبار مربوط به این تحولات در این دو سایت مورد بررسی در سال 2011 می باشد و از روش تحلیل محتوا استفاده نموده است. یافته های تحقیق نشان می دهد که تفاوت معناداری بین سایت های مورد بررسی، از نظر تحولات کشورهای خاورمیانه و شمال آفریقا وجود ندارد؛ یعنی سایت های ایرنا و بی.بی.سی فارسی، این کشورها را به یک نسبت، پوشش خبری داده اند و تفاوتی در بین آنها نیست. همچنین هر دو سایت مورد بررسی، بیشتر مطالب خود را به صورت خبر ارائه کرده اند. سایت بی.بی.سی فارسی بیشتر از سایت ایرنا از گزارش، تحلیل و تفسیر استفاده کرده است. سایت ایرنا در ارائه مطالب خود، بیشتر از عنصر خبری «که» و ارزش خبری «شهرت» استفاده کرده، اما سایت بی.بی.سی از عنصر خبری «چه» و ارزش خبری «برخورد» بیشتر استفاده کرده است. بیشتر مطالب دو سایت نسبت به دولت، جهت گیری منفی داشته اند. در جهت گیری نسبت به مردم، دو سایت در بیشتر مطالب خود، نسبت به مردم جهت گیری خنثی داشته اند. هم سایت ایرنا و هم سایت بی.بی.سی فارسی در بیشتر مطالب خود، در ارائه مطالب مربوط به رویداد های کشورهای مورد بررسی از قاب بندی خاصی استفاده نکرده اند.
۱۱.

روابط اسماعیلیان قهستان با حکومت های همجوار از قرن 5 تا 8 هجری

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه تاریخ سال هفتم پاییز ۱۳۹۱ شماره ۲۸

کلیدواژه‌ها: شیعیان اسماعیلیه سرزمین قهستان تحولات سیاسی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۴۴ تعداد دانلود : ۲۹۹
از سرزمین قهستان در تاریخ به عنوان دروازه خراسان و خزانه کرمان یاد شده است. علت این مسئله به دلیل قرار گرفتن بر سر راههای تجاری، ازجنوب شرقی به شمال شرقی و مرکز ایران بود. لیکن رخداد تاثیرگذار در تاریخ ایران فتح قلعه ی الموت به سال 483 ق توسط حسن صباح بود، که قاضی حسین قاینی را به سال 483 ق به عنوان داعی به قهستان اعزام نمود؛ و به زودی قاین، طبس، تون، خور، زوزن و اطراف آن به تصرف اسماعیلیان درآمد. اگرچه ملکشاه سلجوقی در لشکرکشی به الموت و قهستان به تحریک خواجه نظام الملک توسی ناموفق بود، اما مرگ نا به هنگام ملکشاه به سال 485 ق موجب تقویت قوای حسن صباح و تصرف نواحی همجوار گردید. در 17رمضان 559 ق حسن دوم با یک عمل انقلابی ندای قیامت سر داد و با گذشت دو ماه، مشابه این اقدام در قلعه مومن آباد قهستان جشنی برپا شد. اسماعیلیان با حضور گسترده در شهرها و دهات قهستان به مذهب خود جنبه ی ملی دادند و علیه ظلم و جور متحد شدند. با حمله ی مغول به ایران قهستان زیر سم ستوران آنان در هم کوبیده شد و سرانجام ناصرالدین عبدالرحیم ابن ابی منصور، حاکم قهستان در سال 653ق تسلیم هولاکو خان گردید.
۱۲.

نقش شیعیان در تحولات سیاسی کشمیر (1288-735 ه .ق)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه تاریخ سال هشتم بهار ۱۳۹۲ شماره ۳۰

کلیدواژه‌ها: کشمیر شیعیان تحولات سیاسی ایرانیان شبه قاره هند

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۳۴ تعداد دانلود : ۲۲۳
کشمیر در شمال شبه قاره هند به سبب موقعیت تاریخی، جغرافیایی و سوق الجیشی همواره مورد توجه بوده است. شیعیان یکی از گروه های مهم نقش آفرین در تاریخ سیاسی کشمیر و تحولات ناشی از آن بوده اند. نقطه آغاز نفوذ شیعیان در کشمیر و دستیابی به قدرت سیاسی مهاجرت ایرانیان به این سرزمین از نیمه قرن هشتم هجری قمری بود. از این جهت هدف پژوهش حاضر آن است که با استفاده از روش تاریخی مبتنی بر توصیف و تحلیل نقش شیعیان را در تحولات سیاسی کشمیر از سال 735 تا 1288 هجری قمری در دوره حکومت شاهمیری ها، چک ها و گورکانیان مشخص نماید. یافته های اصلی پژوهش آن است که حاکمیت شیعیان در فاصله زمانی مذکور باعث کاهش بحران سیاسی در کشمیر، توسعه فرهنگ شیعی و ایرانیزه شدن این سرزمین به خصوص با ترویج زبان و ادب فارسی است.
۱۳.

اوضاع مطبوعات زنان در سال 1331ش

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه تاریخ سال یازدهم زمستان ۱۳۹۴ شماره ۴۱

کلیدواژه‌ها: دولت مصدق سال 1331ش تحولات سیاسی مطبوعات زنان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۵۸ تعداد دانلود : ۲۱۸
پژوهش راجع به مشارکت های سیاسی- اجتماعی زنان در ایران جزو پژوهش های بدیع و در حال دشوار محسوب می شود. بیش ترین این مشارکت ها در عرصه نگارش و مطبوعات تجلی یافته است. این مقاله بر آن است تا با بررسی معدودی 12 نشریه زنان در سال 1331ش به رویکرد زنان در سال دوم نخست وزیری دکتر مصدق بپردازد. تا مشخص شود که تحولات سیاسی- اجتماعی و رویدادهای این سال از جمله قیام 30 تیر و ماجرای 9 اسفند تا چه حدی به دنیای زنان و مطبوعات ایشان راه یافته است. در این پژوهش از روش توصیفی- آماری استفاده شده است. از این رو مجموع دستاوردهای این مقاله در یک جدول و تحلیل آماری آن ارائه خواهد شد.
۱۴.

بررسی و نقد کتاب سلجوقیان از آغاز تا فرجام(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه انتقادی متون و برنامه های علوم انسانی سال بیستم فروردین ۱۳۹۹ شماره ۱ (پیاپی ۷۷) 1-18
تعداد بازدید : ۵۵۷ تعداد دانلود : ۳۶۴
در قرن پنجم هجری، گستره سلسله سلجوقیان فراتر از مرزهای ایران کنونی را در بر می گرفت وآنان موجب پیوند تاریخ ایران با قلمروهای همسایه شد ند. ازاین رو، بررسی تاریخ این سلسله از اهمیت دوچندان برخوردار است. در همین راستا، اثر سلجوقیان از آغاز تا فرجام، نوشته ابوالقاسم فروزانی، در هفده فصل، تلاشی درجهت بررسی تمام جنبه های حکومت سلجوقی است. پرسشی که در این خصوص مطرح می شود این است که نویسنده تا چه اندازه براساس اهداف تألیف این کتاب مبنی بر ارائه متنِ درسی توانسته جنبه های مختلف حکومت سلجوقی را تحلیل و تبیین کند. بنابراین، در این مقاله با رویکرد انتقادی، شیوه تحلیلی و روایی کتاب بررسی شده است. براساس پژوهش صوت گرفته می توان به این یافته ها اشاره کرد؛ به رغم موضوعات متنوعی که این اثر درباره سلسله سلجوقیان پوشش می دهد، به خصوص وجه تمدنی و فرهنگی که از مزایای مهم آن است، شیوه روایی در این اثر نمود غالب دارد، به گونه ای که درجایگاه کتاب آموزشی دانشگاهی فهم تحلیلی دوره سلجوقیان براساس آن دشوار خواهد بود.
۱۵.

نقش نظام مالیاتی در تحولات سیاسی و اجتماعی پشتکوه(ایلام) دردوره قاجار(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه تاریخ اجتماعی و اقتصادی سال نهم بهار و تابستان ۱۳۹۹ شماره ۱ (پیاپی ۱۷) 269-296

کلیدواژه‌ها: مالیات والیان پشتکوه تحولات سیاسی امنیت تحولات اجتماعی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۱۶ تعداد دانلود : ۲۹۸
بررسی نظام مالیاتی پشتکوه در دوره قاجار رهنمون می نماید که نظام مالیاتی، مهم ترین نقش را در تحولات سیاسی، امنیتی و اجتماعی پشتکوه ایفا کرده است. هدف این پژوهش بررسی نقش دوگانه نظام مالیاتی در تداوم حکمرانی والیان پشتکوه و ایجاد امنیت از یک سو و ایجاد تزلزل اجتماعی و امنیتی ناشی از اجحاف در دریافت مالیات از سوی دیگر است. روش پژوهش: روش پژوهش توصیفی تحلیلی است و داده ها با بهره گیری از اسناد آرشیوی و منابع کتابخانه ای گردآوری و تحلیل شده است. یافته ها: مشخص شدن وضعیت نظام مالیاتی حاکم بر پشتکوه در دوره قاجار،وجود رابطه مستقیم بین پرداخت مالیات از سوی والیان و تداوم حکمرانی آنها و وجود رابطه معنی داری بین اجحاف در دریافت مالیات و بروز تزلزل اجتماعی و امنیتی از مهمترین یافته های این پژوهش هستند. نتیجه این پژوهش حاکی از این است که نظام مالیاتی سنگین، تحولات اجتماعی مهمی از قبیل تحمیل فقر و محرومیت به مردم، تحمیل زندگی کوچ نشینی، از هم پاشیده شدن طوایف و مهاجرت گسترده رعایای پشتکوه به مناطق همجوار خود بویژه در عراق و ایجاد کلنی هایی در نوار مرزی ایران و عراق و در داخل خاک عراق را به دنبال داشت. لذا نظام مالیاتی نقش دوگانه ای داشت، از یک طرف پیش برنده ادامه حکمرانی والی و استقرار امنیت در منطقه بود و از طرف دیگر با تحمیل فقر و از هم گسیختن طوایف و مهاجرت آنها باعث تزلزل در انسجام اجتماعی و امنیتی شد.
۱۶.

مؤلفه های قدرت در خلافت عباسی و پیامدهای آن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های اخلاقی سال یازدهم تابستان ۱۴۰۰ شماره ۴ (پیاپی ۴۴) 301-330

کلیدواژه‌ها: خلافت عباسی ساختار قدرت ایران آل بویه تحولات سیاسی اجتماعی و فرهنگی سلجوقیان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۳۱ تعداد دانلود : ۳۱۴
مقاله حاضر به بررسی مولفه های ساختار قدرت در خلافت عباسی پرداخته و نتایج و تاثیرگذاری این مولفه ها را در قدرتمندی و ضعف خلفا عباسی و همچنین تحولات سیاسی و اجتماعی خلافت عباسی مورد بررسی قرار می دهد. با روی کار آمدن عباسیان در سال ۱۳۲ هجری و ورود عناصر قومی جدید در تشکیلات سیاسی، اجتماعی و اداری عباسیان و همچنین گسترش قلمروخلافت، تحولات و دگرگونی های بنیادی که عمدتاً متاثر از نفوذ اقوام و فرهنگ های مختلف بود، در جنبه های مختلف سیاسی، اجتماعی، فکری و فرهنگی رخ داد و یکی از این تغییرات، دگرگون شدن ساختار قدرت خلافت عباسی بود که برخلاف دوره های قبل نمی توانست ثابت بماند. اتخاذ سیاست شرق گرایی از سوی عباسیان که با نفوذ و تاثیرگذاری عناصر قومی و طبقات اجتماعی جدید همراه بود و همچنین شکل گیری مسائلی مانند ایجاد حکومت آل بویه و سلجوقیان و تحولات فرهنگی و تاثیرگذاری منابع و مراکز فرهنگی و اندیشه های جدید و بهره گیری عباسیان از ابزارهای مذهبی مانند انتساب به پیامبر (ص)، بهره گیری از تفکر مهدویت، ادعای خلیفه الهی و حقانیت الهی حکومت و خلافت جهت کسب مشروعیت و از سوی دیگر پذیرش امارت استیلا در زمان ضعف، راه را برای ایجاد تغییرات و تحولات بنیادین در جنبه های مختلف خلافت عباسی مانند ساختار قدرت سیاسی مهیا و فراهم نمود. نتیجه این که تغییرات ایجاد شده و همچنین تاثیرگذاری این مولفه ها از یک سو باعث تداوم خلافت عباسیان به مدت بیش از پنج قرن گردید و از سوی دیگر، به دلیل سهیم شدن و مشارکت عناصر قومی جدید در قدرت راه را برای شکل گیری حکومت های مقتدر شیعی و سنی که بخشی از مشروعیت خود را از دستگاه خلافت کسب می کردند، فراهم آورد.
۱۷.

تاریخ نگارانِ غیرمتخصص و افول تاریخ نگاری تخصصیِ انقلاب اسلامی: نقدی بر جلدِ پنجم مجموعه «تاریخ تحولات سیاسی جمهوری اسلامی ایران» مرکز اسناد انقلاب اسلامی

نویسنده:
منبع: پژوهش در تاریخ سال یازدهم بهار و تابستان ۱۴۰۰ شماره ۳۰ 157 - 164

کلیدواژه‌ها: تاریخ نگاری روش شناسی جمهوری اسلامی تحولات سیاسی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۲۰ تعداد دانلود : ۳۱۰
لزوم تدوین یک تاریخ عمومیِ جامع از روندِ تحولات ایران در عصر جمهوری اسلامی، پس از گذشت چهار دهه از انقلاب اسلامی، از نیازی جدی نه فقط در سطح تاریخ پژوهان که در تمام سطوح جامعه ایران حکایت دارد؛ نیازی که مرکز اسناد انقلاب اسلامی، با تشخیص آن، به تدوین چنین طرحی همت گمارده است. این تاریخ عمومیِ جامع با تفکیک های زمانی خُرد، و سرفصل های ریز و دقیق خود می کوشد تا حتی المقدور تمام رخدادهای ریز و درشت ایرانِ پس از انقلاب و روند تحولات کشور در این دوران را بررسی و تصویری تمام نما و جامع -و نه لزوماً مانع - را به خصوص به نسل امروزین جامعه ایران، که خود مستقیماً درگیر و شاهد بسیاری از این حوادث نبوده اند، ارائه نماید. از این مجموعه تا زمان تدوین این یادداشت، پنج جلد منتشر شده و تحولات ایران را از 22 بهمن 1357 تا 31 خرداد 1361 به بحث کشیده است. این یادداشت به نقد و بررسی جلدِ پنجم این مجموعه اختصاص دارد. نویسنده این یادداشت کوشیده است، نقد خود بر این مجلّد را با تأکید بر روش پژوهش در دانشِ تاریخ و میزان رعایت آن در این اثر، متمرکز کند و از این زاویه ارزیابی خود را ارائه نماید.
۱۸.

بررسی و تحلیل تکاپوهای ایل مُکری در مناسبات و تحولات سیاسی دوره افشاریه و زندیه (1210-1148 ق)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه تاریخ های محلی ایران سال نهم بهار و تابستان ۱۴۰۰ شماره ۲ (پیاپی ۱۸) 95 - 110

کلیدواژه‌ها: ایل مکری افشاریه زندیه مناسبات تحولات سیاسی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۶۹ تعداد دانلود : ۲۳۴
در سده دوازدهم هجری ایل کُرد مُکری، مهم ترین ایل ناحیه ساوجبلاغ مُکری بود. موقعیت جغرافیایی، ساختار اجتماعی و توان بالای جمعیتی به ایل مُکری این امکان را می داد که در تحولات سیاسی و اجتماعی محیط پیرامون خود نقش مهمی را ایفا کند. تکاپوهای این ایل در منطقه مُکریان، آنان را وارد مناسباتی چندسویه می کرد که ایلات و طوایف منطقه و قدرت مرکزی طرف های دیگر آن بودند. این تکاپوها ناحیه مُکریان را نقطه کانونی حوادث و تحولات متعددی ساخته بود. نوشتار پیش رو با روش توصیفی  تحلیلی می کوشد ضمن شناسایی تحولات درونی ایل مُکری، به تکاپوهای ایل مُکری در مناسبات و تحولات سیاسی دوره حکومت های افشاریان و زندیان در سده دوازده هجری بپردازد و بر پایه آنچه در منابع تاریخی سده دوازدهم بازتاب یافته (از حیث پایگاه اجتماعی و خاستگاه جغرافیایی) و همچنین با بهره گیری از تحقیقات جدید به تحلیل موضوع بپردازد. نتایج تحقیق نشان می دهد که ایل مُکری در دوره حکومت های افشاریه و زندیه در صدد بوده از یک سو ضمن همکاری با حاکمیت مرکزی وارد عرصه قدرت شود و در نتیجه حاکمیت را به تأمین امنیت، که از منظری کلان زمینه ساز تحصیل و تکثیر منافع آنان در منطقه مُکریان بود وادار کند و از سویی دیگر در شرایط ضعف حکومت مرکزی، سیاست فعال منطقه ای در پیش بگیرد تا با فراهم آوردن زمینه های لازم و کافی از جمله اتحاد با دیگر ایلات منطقه و مشارکت در صدر حاکمیت محلی  به جایگاه برتر و کانونی در منطقه دست یابد.
۱۹.

بررسی و نقد کتاب: «تاریخ تحولات سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی ایران در دوران صفویه»(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: سخن تاریخ سال چهاردهم بهار و تابستان ۱۳۹۹ شماره ۳۱ 24 - 46

کلیدواژه‌ها: صفویه تحولات سیاسی متن درسی ایران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۶۲ تعداد دانلود : ۲۸۱
تهیه و تدوین کتاب هایی با هدف آموزشی جهت تدریس دروس دانشگاهی با شاخص های علمی امری مهم و ضروری می باشد. برخی نهادها و سازمان ها مانند سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی (سمت) در این زمینه سعی نموده اند با کمک پژوهشگران حوزه های مختلف به این دغدغه جامعه دانشگاهی پاسخ دهند. این سازمان در حوزه تاریخ آثار متعددی به چاپ رسانده که برخی از این آثار به دلیل استقبال اساتید و دانشجویان چندین نوبت به چاپ رسیده اند. نقد و بررسی این آثار که با امر آموزش در ارتباط می باشند، می تواند به غنای علمی و آموزشی آنها بیفزاید و با استفاده از این گونه نقدها می توان هم ایرادات و نقص های آن آثار را در چاپ های بعدی برطرف نمود و هم مددی باشد برای نویسندگان بعدی که با چنین هدفی قلم خواهند زد. یکی از آثاری که در سازمان سمت با هدف آموزشی نگاشته شده، کتاب « تاریخ تحولات سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی ایران در دوران صفویه» نوشته عبدالحسین نوایی و عباسقلی غفاری فرد می باشد که برای دانشجویان مقطع کارشناسی رشته تاریخ تالیف شده است. این اثر دربرگیرنده تمام تاریخ صفویان بوده که تحقیق حاضر با هدف نقد و بررسی این اثر به انجام رسیده است. یافته ها بیان گر آن می باشد که چاپ های متعدد اثر مورد بحث در سال های اخیر، نشان داده که این کتاب توانسته است، رضایت مخاطبان خود را به دست بیاورد. با وجود این برخی نقدهای اساسی هم به لحاظ شکلی و ساختاری و هم به لحاظ محتوایی بر این اثر وارد بوده که نشان دهنده آن است، این کتاب از ایراد و اشکال مبرا نمی باشد. با وجود آنکه بسیاری از این ایرادات، آشکار و قابل رفع بوده، اما در چاپ های متعدد آن، تلاشی از سوی نویسنده برای برطرف نمودن آنها صورت نگرفته است.
۲۰.

تأملی بر چگونگی تداوم حیات سیاسی کردها از روی کار آمدن امویان تا دوره اول خلافت عباسیان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: سخن تاریخ سال شانزدهم تابستان ۱۴۰۱ شماره ۳۸ 94 - 110

کلیدواژه‌ها: کردها خلافت امویان خلافت عباسیان شهرهای کردنشین تحولات سیاسی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۷۳ تعداد دانلود : ۱۵۵
شکل گیری خلافت امویان و پیرو آن انقلاب عباسی و روی کار آمدن دستگاه خلافت جدید، تحولاتی عمیق در سازمان سیاسی، اجتماعی و  فرهنگی ایرانیان همراه آورد. تداوم حیات عنصر ایرانی در این دوره ها و تلاش آنها برای استمرار مهمترین پایه های فرهنگی و هویتی خویش، در زمره ابهام ها و پرسش های بسیار جدی ای قلمداد می شود که ارائه هر گونه پاسخ و یا به دست دادن هر تبیینی برای روشن تر ساختن آن، در این سال های نخست مواجهه ایرانیان با اعراب مسلمان، امری سخت به شمار می آید. تأملی بر وضعیت سیاسی، اجتماعی و فرهنگی کردها، هم زمان با روی کار آمدن امویان تا سپری شدن دوره اول خلافت عباسیان را می توان تا حدودی،آئینه تمام نمای ایرانیان در این دوره دانست. در این پژوهش تلاش بر این است با تحلیل داده های کم در دسترس، وضعیت سیاسی کردها و شهرهای کردنشین، داخل و یا خارج از مرزهای مرسوم ایران، هم زمان با روی کار آمدن خلافت اموی تا دوره اول خلافت عباسیان، بررسی شود. همچنین به این سؤال اساسی پاسخ داده شود که کردها در مواجهه با تحولات مختلف این دوران چه واکنشی نشان دادند.  مهم ترین فرضیه این پژوهش تلاش برای تبیین بهتر این گزاره است که «وضعیت کردها و شهرهای کردنشین در این دوره تابعی از وضعیت کل تر ایرانیان زیر حاکمیت خلفای اموی و عباسی بود. با وجود این جغرافیای کوهستانی محل زیست کردها و عدم دسترسی و تسلط دستگاه خلافت اموی و عباسی بر این منطقه، سبب شد تا  منطقه سکونت کردها  در این دوران به مکانی مناسب برای فعالیت مخالفین حکومت خلفا بدل شود.