پیشرفت

پیشرفت انسان و جامعه، حاصل تعامل مطلوب انسان با ابعاد گوناگون جهان پیرامون است که آموزه های هر مکتبی از طریق نهادهای اجتماعی این تعامل را جهت می دهند. از نظر اسلام، جامعه پیشرفته جامعه ای است که افراد آن با استفاده از دانش و فناوری، در پرتو رشد اقتصادی، به رفاه نسبی دست یافته و با به کارگیری آن در مسیر عبودیت و اطاعت از خداوند، به کرامت و آزادگی، معرفت و بصیرت و به تعبیر قرآن به حیات طیبه رسیده اند. ازاین رو، ویژگی ها و شاخص های جامعه پیشرفته اسلامی متمایز از جامعه توسعه یافته غربی است. برای دستیابی به پیشرفت مورد نظر اسلام، لازم است علاوه بر تأمین نیازهای مادی به نیازهای معنوی افراد نیز توجه شود و جامعه اسلامی باید مستقل، عزتمند و مقتدر باشد. این مقاله، با استناد به آموزه های اسلامی متخذ از آیات و روایات؛ حاکمیت فضای عبودیت و توحیدمداری، روابط فردی و جمعی بر محور عدالت اجتماعی، اتحاد و همبستگی، آزادی همراه با آزادگی، شکل گیری فضای علم افزایی، تفکر و معرفت، امنیت، نیروی انسانی متعهد و متخصص، فرهنگ اصیل و پویا، رفاه نسبی، سلامتی و بهداشت، ولایت پذیری، اصالت و استحکام نهاد خانواده را از ویژگی های مهم جامعه پیشرفته اسلامی دانسته و برای ارزیابی میزان پیشرفت آن، شاخص هایی را مطرح کرده است.

به لحاظ تفاوت های ساختاری و زمینه ای میان جامعه ایران و جامعه غربی و پیامدهای مخرب و غیر کارساز تعمیم الگوهای آن لازم است تا مدل الگوی اسلامی-ایرانی برای پیشرفت به تناسب ضرورت های ساختاری، اجتماعی و فرهنگی ایران طراحی گردد. ضرورت تبیین این الگو به سبب چالش های عمده ای است که می تواند در سطح داخلی و جهانی به رفع نارسایی های اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و فکری در جامعه مبدل گردد. این پژوهش گردآوری شده به روش تحلیلی و توصیفی ضمن بررسی اشتراکات و تمایزات فلسفی غربی و اسلامی به مؤلفه ها و خطوط راهنمای الگوی اسلامی و ویژگی های راهبردی این الگو خواهد پرداخت و به دنبال پاسخگویی به این سؤال است که مبانی و مبانی فکری و فلسفی پیشرفت اسلامی-ایرانی چیست؟ یافته های پژوهش نشان می دهد که با توجه به جهان بینی اسلامی الگوی پیشرفت اسلامی ایرانی، ابعاد مختلف اجتماعی، فرهنگی، سیاسی و اقتصادی علاوه بر معیار یپیشرفت مادی شامل معیار معنوی نیز است.