شهید سلیمانی

محقق در این پژوهش درصدد است تا با رویکرد پدیدارشناختی به تحلیل کیفی تأثیرات واقعه شهادت سردار سلیمانی بر جوانان دوران پسا دفاع مقدس (دهه 70 و 80) دست یابد. روش این پژوهش، از نوع نمونه گیری هدفمند و در دسترس و روش نمونه گیری نظری است. تکنیک جمع آوری داده ها، مصاحبه نیمه ساخت یافته است. حجم نمونه تحقیق، شامل 28 نفر از جوانان است. پس از تجزیه وتحلیل داده های کیفی، چهار بُعد اصلی و چند مقوله فرعی شناسایی شد: بُعد اجتماعی (کسب هویت جهادی، کسب هویت اجتماعی فراملی، تقویت سرمایه اجتماعی)، بُعد سیاسی (همگرایی بین المللی در مبارزه با تروریسم و استکبار ستیزی)، بُعد فرهنگی و مذهبی (دانش افزایی دفاع مقدس، بصیرت افزایی) و بُعد روان شناختی (الگویابی، هم گرایی نسلی). واقعه شهادت سردار سلیمانی، ارزش هایی همچون فداکاری، ایثار، همنوع گرایی و شجاعت را باز تداعی نمود که در نتیجه آن ظرفیت های فرهنگی و اجتماعی توسعه پیدا کرد.

رسالت اصلی نشریه مدیریت اسلامی، انتشار مقالات علمی پژوهشی است که ضمن ابتناء بر متون اسلامی، درس آموخته های مدیریتی و شواهد واقعی در محیط پیرامونی را که از مدیران موفق در جهان اسلام بروز و ظهور پیدا می کند را به صورت علمی مستند کند. یکی از موفق ترین الگوهای مدیریتی جهان اسلام سپهبد شهید حاج قاسم سلیمانی است که پژوهش درخصوص منش مدیریتی ایشان برای مخاطبان داخلی و خارجی بسیار جذاب و مورد مطالبه است. خوشبختانه برگزاری دومین همایش بین المللی گام دوم انقلاب اسلامی با موضوع «مکتب شهید سلیمانی؛ الگوی تربیت مدیران جهادی تمدن ساز» در دانشگاه جامع امام حسین علیه السلام این فرصت را فراهم کرده است تا مقالات منتخب همایش در ویژه نامه فصلنامه مدیریت اسلامی منتشر شود. همایش با مشارکت بالغ بر چهل دانشگاه و نهاد معتبر ملی و بین المللی، همزمان با چهل و سومین سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی با هدف تبیین مکتب شهید سلیمانی به منظور استخراج الگوی مدیران جهادی و تعمیم آن در ابعاد بیانیه گام دوم انقلاب اسلامی و هم چنین گفتمان سازی اجتماعی آن برگزار می شود. بدین منظور طی یک سال اخیر بالغ بر هفتاد نشست علمی پیش از همایش با حضور چهارهزار نفر از استادان، پژوهشگران و دانشجویان فرهیخته در دانشگاه های داخلی و خارجی برگزار شد و بیش از سیصد و ده مقاله علمی مرتبط با محورهای همایش ارسال شده که از بین آنها شش مقاله به منظور چاپ در ویژه نامه انتخاب شده است.

تاریخ تمدن بشر بیانگر این واقعیت است که برخی انسانها با نقش آفرینی ویژه، تاریخ ساز، و باعث شکل گیری نقاط عطف تمدنی شده اند. شهید حاج قاسم سلیمانی ازجمله این گروه انسانهای نابغه و استراتژیست است که مکتب جدیدی را با الهام از امامین انقلاب اسلامی در عرصه بین المللی پی ریزی کرده است. مکتب شهید سلیمانی نمونه عملی و تبلور واقعی سازمان آخرت گرا در مدیریت اسلامی است که از جنبه های مختلف قابل مطالعه است. ازآنجا که از دیدگاه حضرت آیت الله العظمی خامنه ای (مدظله العالی) ، اخلاص مهمترین ویژگی شهید سلیمانی است ، محقق این مفهوم محوری را در قالب رهبری اخلاص مدار مورد مطالعه قرار داده است. در این مقاله ابتدا در پیشینه تحقیق، مبانی نظری مشابه در ادبیات رایج مدیریت با عنوان رهبری اصیل یا خالصانه و هم چنین مبحث اخلاص در متون اسلامی مرور، و تلاش شد تا با استفاده از رویکرد تحقیق کیفی و بهره گیری از روش تحلیل مضمون، سخنرانیهای شهید سلیمانی، فرمایشات رهبر معظم انقلاب و اظهارات و دیدگاه های همرزمان شهید مورد واکاوی قرار گیرد و مبتنی بر روش شناسی علمی، جدولهایی شامل نقل قولها، مضمونهای پایه، مضمونهای سازماندهنده و مضمونهای فراگیر تنظیم شود. درنهایت مبتنی بر تحلیل مضمون و شبکه مضمونها ، الگویی فرایندی مبتنی بر عوامل زمینه ساز رهبری خالصانه، مختصات رهبری اخلاص مدار و دستاوردهای این نوع رهبری طراحی و تبیین شود. در این الگو مجموعه ای از عوامل تأثیرگذار بر اخلاص شهید سلیمانی باعنوان عوامل زمینه ساز مطرح شده اند که به عنوان ورودی الگو ایفای نقش می کند؛ سپس در این الگو اجزای رهبری بر مبنای اخلاص در قالب نه مضمون فراگیر گروه بندی شده اند که هسته مرکزی آن که همانا رفتارهای خالصانه است، به عنوان مهمترین مضمون تأثیرگذار با مضمونهای دیگر در تعامل است. در پایان دستاوردهای رهبری بر مبنای اخلاص شهید سلیمانی نیز در قالب شش مضمون مورد توجه قرار گرفته است و  نیز با عنایت به داده های مستخرج از سیره نظری و عملی شهید سلیمانی، مقیاس سنجش سبک رهبری    اخلاص مدار طراحی گردیده است. این ابزار شامل 122 پرسش پنج مقیاسی و 49 شاخص است که در قالب ده خوشه اصلی طبقه بندی شده است.

قاعده مقابله به مثل یکی از قواعد مهم با پایه و مبنای مستحکم در دین اسلام است. اما تاکنون در مورد این قاعده و کاربردهای آن در حقوق تحقیقات چندانی صورت نگرفته است. این تحقیق به گستره قاعده مقابله به مثل در فقه و حقوق موضوعه پرداخته و سعی شده است تا با استفاده از منابع موجود، چارچوب و ابعاد این قاعده پرکاربرد مورد بررسی و مداقه قرار گیرد. قاعده مقابل به مثل حقی است که جزو احکام تکلیفی طبقه بندی می شود. از سوی دیگر، مقابله به مثل در ناحیه فردی، حقی اختیاری برای ستمدیده است، ولی در مواردی که جنبه عمومی دارد و دفاع از دین و جامعه تلقی می شود، وظیفه است. در قضیه شهادت سردار سلیمانی و انتقام ایران از آمریکا، علیرغم آنکه یک مرحله از انتقام ایران محقق شده است اما شرایط مقابله به مثل از حیث مماثلت برآورده نشده است. به عبارت دیگر، آمریکا کاملاً به هدف خود رسیده است اما ایران هنوز به هدف خود نرسیده است و بنابراین آمریکا باید منتظر اقدامات بعدی ایران باشد.

جریان عظیم فرهنگی راهیان نور، یکی از پرمخاطب ترین عرصه های فرهنگی کشور با تأثیرگذاری مثبت در فرهنگ عمومی جمهوری اسلامی ایران و از مؤثرترین راه های مقابله با جنگ نرم دشمن و استفاده از ثروت غنی و سرچشمه قوی دوران دفاع مقدس است. این پژوهش ضمن معرفی گردشگری، گردشگری معنوی، گردشگری سیاه، گردشگری جنگ و راهیان نور، به نقش ویژگی های مختلف زندگینامه ای، معنوی و اعتقادی، حرفه ای، مدیریتی سرداران و شهدا در به ثمر رساندن درخت تنومند انقلاب و تربیت قهرمانان و نامورانی چون سردار قاسم سلیمانی می پردازد که چگونه در مقابل استبداد داخلی، استعمار و استثمار خارجی در دوران قبل و بعد از انقلاب قد علم کردند، نهضتی بزرگ برپا نمودند و طی دوران هشت ساله دفاع مقدس، روحیه مقاومت، جهاد و شهادت طلبی در اعماق جامعه - از مرکز کشور تا دوردست ترین روستا ها - رسوخ یافت. این جوان مؤمن، شجاع، هوشمند و تیزبین، طی چهل سال آنچنان جلوه کرد، خوش درخشید و در مسیر کمال به پیش رفت که سرانجام سکّه تأسیس مکتبی با نام او توسط رهبر فرزانه انقلاب اسلامی ایران زده شد تا پس از شهادت وی، مرقد مطهر او به مقصد جدید راهیان نور تبدیل شود.

انتظار آموزه ای اساسی در مذهب امامیه است که می توان آن را «عملگرایی در دوران غیبت جهت ایجاد زمینه های ظهور خورشید عظمای ولایت» دانست. با توجه به تشکیکی بودن و ثبوت مصادیق حداقلی و حداکثری مفهوم انتظار، مصداق اعلای این مفهوم، «عملگرایی مبتنی بر مقاومت» و «عملکرد جهادی» در دوران غیبت است؛ از این رو حاکمیت مؤمنانه و مقاومتی از لوازم انتظار متعالی محسوب گشته و عالمان امامیه پیوندی مبتنی بر عقل و نقل را میانشان یافته اند. در این میان، نگرش حکمت متعالیه به مدل حاکمیت در جامعه و مباحث مرتبط با مقوله «حرکت» در فلسفه اسلامی، گونه ای از حکمرانی را یادآور است که می توان از آن به «حکمرانی مقاومت» نام برد. از سوی دیگر قرآن کریم مؤلفه هایی برای این نوع از حاکمیت برشمرده است که نوشتار پیش رو می کوشد به روش تلفیقی و آمیزه ای و داده پردازی توصیفی – تحلیلی، پس از بررسی پیوند میان حکمرانی مقاومتی و انتظار، جایگاه ارکان حرکت در آن و معنای حکمرانی مقاومتی، به مؤلفه های قرآنی این حکمرانی بپردازد و تجلی آن را در سیره شهید سلیمانی بررسی کند. نتیجه اینکه حکمرانی مقاومت، از لوازم انتظار متعالی و مبتنی بر قواعد حرکت در حکمت متعالیه است و شامل پنج مؤلفه اساسیِ «توحید محوری»، «اعتقاد به ولایت فقیه جامع الشرائط»، «استقامت و صبر»، «عقلانیت دینی و تدبیر» و «نگاه فراگیر و مؤمنانه به انسان» است. شهید سلیمانی در مقام انسان تراز مکتب امام خمینی&، این مدل از حاکمیت مقاومتی را در بالاترین سطح در منطقه اجرا کرد و شبکه ای از محور مقاومت را در عرصه بین الملل تشکیل داد.

مسئله مقاله حاضر، شناخت خصوصیات انسان تراز در مکتب شهید سلیمانی و نقش آن در فرایند انتظار است. هدف تحقیق، شناسایی و تبیین ویژگی های شهید سلیمانی به عنوان انسان تراز در چارچوب گفتمان انقلاب اسلامی است. پرسش اصلی این است این ویژگی ها کدامند و چگونه می شود آن را شناخت و آیا مصادیق و مستنداتی در خصوص هر کدام از ویژگی ها در سیره و اندیشه شهید سلیمانی می توان پیدا کرد؟ برای پاسخ به این پرسش ها نخست با تحلیل بیانات امامین انقلاب اسلامی، ویژگی های انسان معیار در گفتمان انقلاب اسلامی شناسایی شده و سپس با بررسی اندیشه و سیره شهید سلیمانی مصادیق فکری و رفتاری مرتبط با هر ویژگی ارائه شده است. یافته ها نشان می دهد خصوصیات این انسان تراز، متعدد و متکثرند و در تحقیق حاضر تنها به بخشی از مهم ترین این خصوصیات پرداخته شده است. این ویژگی ها عبارتند از: آرمان گرایی، معنویت و اخلاص، مجاهدت درونی و مبارزه با نفس، تدبیر و درایت، شجاعت، جمع تدبیر و شجاعت، ساده زیستی و بی پیرایگی، تلاش بی وقفه و خستگی ناپذیری، دوری از جناح گرایی و تکیه بر انقلابی گری و صبر و استقامت.

با دقت در بیانات مقام معظم رهبری (مدظله العالی) به تأکید و توجه ایشان به موضوع تمدن نوین اسلامی می توان پی برد. ازاین رو، دغدغه ایشان نسبت به آینده نظام جمهوری اسلامی ایران، لزوم توجه و تلاش پژوهشگران در حوزه تمدن نوین اسلامی را آشکار می سازد. الگوسازی شیوه زندگی شخصیت های تأثیرگذار جامعه تحت عنوان «مکتب»، یکی از مهم ترین اقدامات در راستای تشکیل تمدن نوین اسلامی می باشد؛ زیرا وجود شخصیت های نمونه، به عنوان محرکی برای نگرش ها نقش مهمی در تربیت و سازندگی افراد جامعه دارد. در همین راستا، الگوی شخصیتی شهید سلیمانی که گستره ای فراتر از مرزهای ایران دارد، پایه گزار مکتبی شد که توسط امام خامنه ای (مدظله العالی) به «مکتب حاج قاسم» نام گذاری گردید. این مقاله ضمن بررسی ابعاد شخصیتی سردار سلیمانی درصدد پاسخگویی به این سؤال است که مهم ترین مؤلفه های مکتب شهید سلیمانی در جهت تحقق تمدن نوین اسلامی کدم اند؟ طبق فرضیه پژوهش، شهید سلیمانی به عنوان الگویی متعالی از یک شخصیت تأثیرگذار دارای ویژگی های برجسته ای همسو با ارکان شکل گیری تمدن نوین اسلامی می باشد که «اخلاص» به عنوان مهم ترین ویژگی در کنار «وحدت گرایی» و «حفظ منافع ملی»، سه مؤلفه اصلی این مکتب را شامل می شوند. پژوهش به روش تحلیل موضوعی بوده و برای جمع آوری داده ها از شیوه کتابخانه ای استفاده شده است.

سوم ژانویه 2020 میلادی، به دستور رئیس جمهور ایالات متحده آمریکا، دونالد ترامپ، خودرو حامل سردار سلیمانی در نزدیکی فرودگاه بغداد، هدف حمله پهپادی قرار گرفت. این اقدام، ناقض تعهدات متعددی نظیر منع توسل به زور، منع مداخله در امور داخلی دیگر کشورها، حق حیات و حقوق دیپلماتیک است و از این رو، مضاف بر مسئولیت بین المللی کشور آمریکا، مسئولیت بین المللی کیفری عاملان، آمران و مسببان این اقدام و در رأس آن، دونالد ترامپ را به دنبال داشته است. عدم عضویت کشورهای جمهوری اسلامی ایران، عراق و ایالات متحده آمریکا در دیوان بین المللی کیفری از یک سو و برخورداری آمریکا از حق وتو در شورای امنیت سازمان ملل متحد از سوی دیگر، اقامه دعوی در دیوان بین المللی کیفری را با چالشی جدی رو به رو ساخته است. به لحاظ حقوق بین المللی می توان به دنبال تأسیس دادگاهی ویژه بود و در این مسیر، بایسته است تا با توجه به تجربه جامعه بین المللی در تأسیس آخرین دادگاه ویژه در سال 2013 میلادی که در مورد جنایات رئیس جمهور یک کشور (چاد) بوده است، بهره گرفت. مقاله پیش رو بر آن شده است تا از رهگذر امکان سنجی طرح دعوی در دیوان بین المللی کیفری و تأسیس دادگاه ویژه، سازوکاری بیابد تا بتوان از طریق آن به مقابله با بی کیفرمانی جنایت مطروحه برخواست.

دین اسلام یک سامانه به هم پیوسته و فراگیر از آموزه های اعتقادی، عبادی، اخلاقی، سیاسی، اقتصادی، نظامی و اجتماعی است. برنامه ای جامع که خوشبختی دنیایی و آخرتی انسان ها را تضمین نموده، برای همه نیازهای زندگی انسان ها برنامه ارائه کرده است که از آنها تعاملات انسان ها با دیگران است. خداوند متعال برای آموزش این تعاملات انسانی، پیامبرانی را فرستاد و آخرین آنها را الگویی پسندیده برای همگان قرار داد و خُلق او را نیکوترین و پسندیده ترین اخلاق برشمرد و در میان خُلقیات او و پیروانش، از برجسته ترین ها را، سخت گیری بر کفار و دشمنان و رحمت و مهربانی بر مؤمنان و دوستان، توصیف کرد. این دو ویژگی البته در عصر غیبت و انتظار به سبب برخی ویژگی های این دوران که برجسته ترین آنها نبود ظاهری پیشوای معصوم7 است، بیش از هر زمان دیگر مورد تأکید قرار گرفته به گونه ای که یکی از شاخصه های منتظران راستین است. این پژوهش در پاسخ به این پرسش سامان یافته که: فرهنگ انتظار چه نقشی در تبلور دو ویژگی سخت گیری بر دشمنان و مهربانی بر مردم، در مرام و مکتب شهید سلیمانی داشته است؟ بررسی زندگی سردار شهید سلیمانی گویای آن است که وی در دوران زندگی خود با تأسی به پیامبر رحمت6 و پیشوایان معصوم7، بر دشمنان سخت گیر و بر دوستان مهربان بود. نمونه های پرشماری از فرازهای زندگی او، به ویژه در سه دوره مبارزاتی وی: هشت سال دفاع مقدس؛ حضور در جبهه مقامت لبنان و حضور در برابر داعش در عراق و سوریه، گواهی راستین بر این پیروی بود. این پژوهش با استفاده از روش توصیفی، تحلیلی با بررسی بخش هایی از رفتارها و گفتارهای حاج قاسم سلیمانی به کارکرد فرهنگ انتظار در دو صفت سخت گیری در برخورد با دشمنان و مهرورزی در برخورد با مردم _ به عنوان دو مؤلفه مهم شخصیتی آن شهید _ به این نتیجه رسیده که می توان در عصر غیبت و انتظار با ایجاد و تقویت این دو صفت بر پایه دستورات دینی، به بهترین گونه ممکن فرمان الهی را تحقق بخشید.

یکی از موضوعات مهم در اندیشه منجی گرایی ادیان و دین اسلامی، به ویژه شیعیان، مسئله ظهور منجی و مهدی موعود4 و تاثیر و عدم تاثیر بشر در تعجیل یا تأخیر زمان وقوع این اتفاق مهم است، این مسئله به دلیل اهمیت تاریخی و جایگاه آن در چشم انداز آینده امت های اسلامی خصوصاً در نگرش جامعه شیعه به آینده، از دیرباز مورد توجه اندیشمندان مسلمان بوده است. با توجه به نگرش های مختلف و گاه متضاد درباره نظریه های ظهور، و عنایت به اهمیت مسئله و نگرش و عملکرد خاص و ژرف اندیشانه امامین انقلاب و شاگردان راستین این مکتب، نسبت به این موضوع این پژوهش درصدد است مسئله ظهور و اختیاری بودن آن و امکان پذیری تأثیر بر وقوع ظهور و تعجیل در آن را با توجه به مبانی و آراء امامین انقلاب و با استفاده از دلایل عقلی و نقلی روشن کند، منظومه فکری و عملکردی آن دو عالم، در قبل و بعد از پیروزی انقلاب اسلامی در راستای تحقق بخشی به حکومت اسلامی در راستای نزدیک شدن به ظهور و حکومت موعود منجی تعریف شده و بر شاگردان راستین این مکتب اثرگذاری فراوانی داشته است. لذا برای دستیابی به نوع بینش و دیدگاه امامین انقلاب در مسئله ظهور در گام نخست، مفاهیم و معانی مرتبط بازخوانی شده و در گام دوم به سامانه نظری منطبق با دیدگاه آنان پرداخته و در نهایت، در راستای ایجاد اتحاد میان مبانی نظری اندیشه و مقام عمل با عنایت به سیر و عملکرد شهید سلیمانی;، نتیجه گیری می شود. مقام معظم رهبری به عنوان شاگرد و ادامه دهنده راه و مکتب امام خمینی; با نگاهی به فرایند انقلاب و نظام اسلامی در راستای نزدیک شدن به جامعه ایده آل و مطلوب اسلام، پنج مرحله به مثابه پنج نظریه را ترسیم و مطرح می کند و انقلاب اسلامی ایران به عنوان نمونه ای از جامعه ای منتظر، را در حال گذر از مرحله سوم و چهارم از آن مراحل می داند که خود به نحوی نگاه به انتظار به عنوان بزرگ ترین محرک اجتماعی با رویکرد مثبت تناسب دارد و انسان را برای تحقق حاکمیت ارزش ها و محو ضد ارزش ها تشویق می کند. بر این اساس نظریه اختیاری بودن ظهور، با اندیشه و سیره عملی امامین انقلاب و تلاش های شاگرد بارز این مکتب، شهید سلیمانی; در طول چهار دهه از انقلاب در عرصه دفاع مقدس و مقاومت اسلامی، در تحقق تمدن نوین اسلامی و الگوسازی آن سازگاری دارد که براساس آن اراده، اختیار و تلاش جمعی بشر در نزدیک کردن ظهور مؤثر است و تحقق این امر به صورت تدریجی و فرایندی خواهد بود. مقاله حاضر با روش تحلیلی _ توصیفی به بررسی این موضوع با استفاده از آثار و مکتوبات و نرم افزارها و سخنرانی ها از منظر آن دو امام با تأکید بر سیره و عملکرد شهید سلیمانی; پرداخته است.

امید به آمدن منجی انسان ها از انواع گرفتاری های بشری، مورد آرزوی دیرینه انسان، در تمام زمان ها و مکان ها و با هر فرهنگ و کیشی بوده است. تا آن جا که حضرات معصومین:، بر انتظار برای تشکیل جامعه مهدوی تأکید داشته اند. انتظار در مفهوم کلی آماده سازی فردی و اجتماعی برای زمینه ساز انقلاب جهانی منجی عالم است. و به فرموده مقام معظم رهبری انتظار سکون نیست؛ انتظار رها کردن و نشستن برای این که کار به خودی خود صورت بگیرد، نیست. انتظار حرکت است. انتظار آمادگی است. انتظار فرج یعنی کمر بسته بودن، آماده بودن، خود را از همه جهت برای آن هدفی که امام زمان7 برای آن هدف قیام خواهد کرد[1] از این رو انقلابی که دوره انتظار و آماده سازی نداشته باشد و براساس جو محیط و جریان حاکم حرکت کند، در همان گام های اول در زیر بار فشار ها و ابهام ها گرفتار می شود. تاریخ معاصر ما هم از این منتظران وفادار کم ندارد. از میان این سربازان پا در رکاب عصر ما، نام شهید سلیمانی درخشش ویژه ای دارد که به فرموده رهبر فرزانه انقلاب، سردار شهید عزیز ما را با چشم یک مکتب، یک راه، یک مدرسه ی درس آموز، نگاه کنیم.[2] الگوبرداری از اصول و ارزش های بنیادی این مکتب برای همگان، سراسر فایده است. تأسی به روش و منش و روحیه مقاومت ایشان و نقش ایشان در زمینه سازی انتظار، فرد را به انتظار سازنده و حرکت آفرین تبدیل می کند. نتیجه حاصله نشان می دهد؛ نقش شهید در اعتماد داشتن به ولی الهی و جایگاه او، حمایت کردن از نائب ایشان، تهذیب نفس، آمادگی برای خدمت همه جانبه به مظلومین عالم در همه لحظات، نیاز بدون توجه به مکان جغرافیایی، شجاعت، قهرمان در نگاه دشمن، حضور در میدان دشمن و نگاه فرامیهنی و... از اصول این مکتب بوده که باید با مهندسی دقیق به عنوان قوانین زندگی یک منتظر قرار گیرد.

ضرورت شناخت مکتب شهید سلیمانی از آن رو است که شهادت ایشان از جمله ایام الله دانسته شده است که تذکر آن، انسان ساز، آموزنده و بیدارکننده بشریت است. لذا به عنوان نقطه عطف تاریخی و مؤلفه ای تاریخ ساز و دلیل راهی برای ساخت آینده محسوب شود. در اندیشه انقلاب اسلامی چنین انسان های تربیت یافته در مکتب اسلام ناب محمدی، می توانند انسان های مکتب ساز و نقش آفرین در برابر سلطه استکباری باشند. در این نوشتار تلاش شده است ضمن تبیین جوهره و ابعاد مکتب امام خمینی ;، در دستگاه معرفتی حضرت آیت الله العظمی خامنه ای(مدظله العالی)، به توسعه و بازسازی مفهومی مکتب شهید سلیمانی با الگوی نامتوازن تطبیقی پرداخته شود و امتداد ذهنی و عینی مکتب تربیتی امام را در شخصیت و سیره شهید سلیمانی نشان داده شود. در دیدگاه رهبر معظم انقلاب اسلامی میان خط شهدا با خط امام راحل1، رابطه و نسبت این همانی وجود دارد و این همان نسبتی است که معظم له آن را در مورد سید شهدای مقاومت حاج قاسم سلیمانی مطرح کرده است و نشان داده می شود شهید سلیمانی به عنوان پیرو مکتب امام خمینی;، اسلام ناب تجلی یافته در رفتار و گفتار امام را پیگیری کرده و آن را تجلی بخشیده است.

مطالعه حاضر برپایه کشف تجارب زیسته دانشجویان به منظور دستیابی به ظرفیت الگوسازی از منش و شهادت سردار شهید حاج قاسم سلیمانی برای نسل جوان صورت گرفته است. روش پژوهش، پدیدارشناسی توصیفی بوده و با پانزده دانشجوی پسر دانشگاه فردوسی مشهد مصاحبه شده است که با استفاده از روش نمونه گیری هدفمند، موارد نوعی انتخاب شدند. تجزیه وتحلیل داده های به دست آمده از مصاحبه ها با استفاده از روش کدگذاری استراوس و کوربین، طی سه مرحله کدگذاری باز، محوری و گزینشی صورت گرفت و درنهایت، 572 مفهوم کشف و درقالب 38 مقوله جای داده شد. نتایج نهایی نیز تحت هشت مضمون قرار گرفت. مضامین کشف شده در مدلی با اقتباس از چهار مدل حیطه عاطفی بلوم، یادگیری مشاهده ای بندورا، نفوذ اجتماعی ارونسون و اقسام الگوپذیری مصباح یزدی، در پنج سطح، شامل «جذابیت سردار»، «تثبیت جذابیت»، «اراده در تغییر رفتار»، «ظهور کنش» و «کنش گزینی متعالی» جایگذاری شد؛ بدین ترتیب که سه مضمون «برجستگی اخلاق فردی سردار»، «برجستگی اخلاق بین فردی سردار» و «برجستگی سبک مدیریتی سردار» در سطح اول قرار گرفتند. سطح دوم، دو مضمون «اثرپذیری عاطفی مخاطب» و «اثرپذیری شناختی مخاطب» را دربر می گیرد. دو مضمون «تلاش برای تغییردادن دیدگاه و رفتار» و «مطالبه گریِ الگوسازی از سردار» نیز در سطح سوم گنجانده شدند و مضمون «آثار اجتماعی الگوگیری از سردار» هم شامل دو سطح چهارم و پنجم شد. درمجموع، تحلیل یافته ها ظرفیت بالای زندگی و شهادت سردار در الگوسازی تربیتی برای نسل نوجوان و جوان را تأیید می کند.

یکی از مسائل جوامع مدرن، تعدد و تکثر گروه های مرجع است که انسان ها را با بحران انتخاب مواجه می کند. در همه جوامع برخی انسان ها به رتبه و موقعیتی دست می یابند که مرجعیت پیدا می کنند و افراد زیادی آن ها را الگوی خویش قرار می دهند. این گونه افراد مکتب ساز هستند. سؤال این است که در فرهنگ رضوی چه کسانی و با طی چه مراحلی می توانند مکتب ساز باشند؟ نگارنده با تحلیل متون به جای مانده از امام رضا (ع) و با بهره گیری از مفاهیم تولیدشده از سوی نشانه شناسان، از قبیل اصل «جانشینی» و «هم نشینی» تلاش کرده، به یک سازه مفهومی دست یابد و فرایند مکتب سازی در فرهنگ رضوی را نظریه پردازی کند. نتایج حاصل از تحلیل متن نشان دهنده فرایند پنج مرحله ای است که تنها افراد ارتقا یافته به مرحله پایانی، با ملازمت به اقتضائات آن، شایستگی الگو شدن دارند و می توان آن ها را به عنوان مکتب و اسوه در نظر گرفت. افراد دارای حسن «سمت»، حسن «هدی»، «تماوت در گفتار» و «تخاضع در کردار» اگر بتوانند در مرحله اقتصادی از «اقتحام»، در مرحله اجتماعی از «شوهاء»، در مرحله فرهنگی از «افساد» و در مرحله سیاسی از «عشواء» پرهیز کنند، به مرحله پنجم وارد می شوند. سردار قاسم سلیمانی، به دلیل داشتن مؤلفه های چهارگانه و ارتقا به رتبه نهایی، به ویژه شهادت در راه خدا، مثال واره مرحله پنجم است که مقام معظم رهبری ایشان را در عصر حاضر به عنوان «مکتب» معرفی کردند.

الگوهای تربیتی بویژه در خصوص رهبران سیاسی یا فرماندهان نظامی از مسائل حائز اهمیت در عرصه سیاسی است. ضرورت تعلیم و تربیت برای دستیابی به هستی متعالی و جاودانه، جایگاه و مقام آن را تا بنیاد اجتماع بالا می برد. اگر تربیت صحیح در فرد شکل بگیرد، آن شخص در همه عرصه های زندگی فردی و اجتماعی و سیاسی و روابط گوناگون، تأثیرگذار خواهد بود. شهید سلیمانی، یکی از شخصیت های برجسته ای بود که تحت تأثیر مکتب اسلام قرار داشت و با پیروی از قرآن کریم و سیره معصومین-علیهم السلام، در وادی تربیت، ممتاز گردید. مطالعه زندگی و رفتار ایشان، می تواند الگویی در عرصه تربیت رهبران سیاسی و نظامی باشد. این پژوهش به شیوه تحلیل مضمون انجام شده و با مراجعه به محتوای موجود از زندگی و شخصیت شهید سلیمانی، ویژگی های تربیتی و عملکرد ایشان در عرصه سیاست و روابط بین الملل، مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج حاکی از آن است که ویژگی های شهید سلیمانی در عرصه تربیت عبارتند از: توحید، ایمان و اعتقاد به خدای یگانه، اخلاص و معنویت، عشق به اسلام، ساده زیستی، عشق به اهل بیت و ولایتمداری، دنیاگریزی و دل نبستن به آن و در عرصه سیاست و روابط بین المللی، ویژگی های ممتازی از جمله: استکبارستیزی، دفاع از مظلومان، عدم وابستگی به حزب و جناح، عقلانیت، عدالت اجتماعی، محبوبیت جهانی، مقاومت و ایستادگی و تمرکز بر هدف های ارزشمند، از خصایص بارز این شهید بزرگوار است

جمهوری اسلامی ایران در منطقه ای قرار دارد که سرعت، دامنه و پیچیدگی تغییرات در آن روزبه روز در حال افزایش است. افزایش روزافزون تعداد بازیگران مستقل، افزایش رقابت های اقتصادی و گسترش سریع تکنولوژی منجر به افزایش تحولات و درنتیجه کاهش زمان تصمیم گیری شده است. بدون تردید، عامل حیاتی پیشرفت یک کشور و موفقیت نیروهای مسلح آن کشور در چنین شرایطی، شناخت دشمنان و تهدیدات آن است. بر این اساس هدف پژوهش حاضر، طراحی مدل مفهومی ساختاری-تفسیری دشمن شناسی در مکتب شهید سلیمانی است. در این راستا نخست به شناسایی ابعاد و مؤلفه های مختلف دشمن شناسی در مکتب شهید سلیمانی پرداخته شد، سپس با استفاده از روش دلفی فازی مؤلفه های نهایی دشمن شناسی شناسایی و غربالگری شدند. سپس با استفاده از راهبرد پژوهش تحقیق در عملیات نرم و به صورت مشخص روش مدل سازی ساختاری-تفسیری (ISM)، روابط بین مؤلفه ها و عوامل شناسایی و تحلیل شده است. براساس یافته های پژوهش دشمن شناسی در مکتب شهید سلیمانی دارای 21 مؤلفه کلیدی می باشد که در پنج سطح تقسیم می شوند. بنیادی ترین مؤلفه های دشمن شناسی در مکتب شهید سلیمانی، مؤلفه های «داشتن سوءظن نسبت به دشمن و اعتماد نکردن به وی» و «پذیرش خدا و رسول در دل و معارضه و مبارزه با دشمنان آن ها» هستند.

از جمله جنایاتی که در عصر جدید، اذهان جامعه بشری را مشوش کرد، جنایاتی است که گروه های ارهابی چون داعش در سوریه و عراق علیه زنان و کودکان انجام دادند. در طول سال های حضور و حکومت داعش در سرزمین های تحت سلطه اش، جمهوری اسلامی ایران با محوریت شهید سلیمانی خدمات بی نظیری برای تأمین امنیت شهروندان این مناطق ارائه داد. براین اساس پژوهش حاضر به دنبال پاسخ به این پرسش است که عمده جنایات داعش علیه زنان و کودکان چه بود و تلاش شهید سلیمانی و هم رزمانش در دفع این خطرات چه تأثیری داشت. در این بین در عرصه مکتوبات و مستندات بین المللی، شاهد تحریف واقعیات موجود در خصوص نقش سردار سلیمانی هستیم که سبب شد با استناد به منابع معتبر جهانی شامل مقالات علمی و اسناد بین المللی و اخبار آژانس های خبری معروف غربی، برخی از مهم ترین فجایع داعش علیه زنان و کودکان را از منظر حقوق بین الملل برشمریم و نقش شهید سلیمانی را در دفع این خطرات بیان کنیم. از این رو، مقاله پیش رو طی پژوهشی توصیفی به دنبال بیان چیستی جنایات داعش علیه زنان و کودکان و نقش و تأثیر عملکرد شهید سلیمانی و یارانش در مبارزه با این جنایات و سرنگونی دولت اسلامی در عراق و سوریه (داعش) می پردازد.

پس از ترور شهید سلیمانی در سال 1398 (2019 م) نظام سلطه و دشمنان مقاومت اسلامی،  به واسطه ابزار رسانه و فضای همگانی سایبری، تلاش زیادی کردند تا بتوانند افکار عمومی جهانیان و به خصوص منطقه غرب آسیا و مردم آمریکا را به گونه ای هدایت و مدیریت کنند تا ضمن موجه نشان دادن ترور، جهانیان را نسبت به این ترور ددمنشانه متقاعد سازند. نظر به اهمیت موضوع بازنمایی رسانه ای، مقاله پیش رو با اتخاذ روش تحلیل محتوای کیفی و بهره گیری از روش هوشمند در جمع آوری داده ها و همچنین بهره گیری از تکنیک نتنوگرافی، درصدد پاسخ به این سؤال اصلی است: بازنمایی ترور شهید قاسم سلیمانی در توییتر و اینستاگرام شبکه ایران اینترنشنال چگونه انجام شده است؟ یافته های تحقیق ناظر بر تحلیل و تبیین دیدگاه کاربران شبکه های اجتماعی توییتر و اینستاگرام رسانه خبری ایران اینترنشنال با تأکید بر زمان ترور شهید سلیمانی، بر چند نکته تأکید دارد: 1. بازنمایی با رویکرد تعمدی و راهبرد کلیشه سازی با هدف وارونه سازی حقیقت و واقعیت جبهه مقاومت اسلامی و در راستای توجیه افکار عمومی جهان و رفتار دولت مردان آمریکایی انجام گرفته است. 2. جبهه مقاومت اسلامی گرچه پیروز عرصه میدانی نبرد نظامی بوده است، اما در عرصه مجازی و گفتمان سازی از ظرفیت ها به خوبی استفاده نکرده است. 3. جبهه مقاومت باید در عرصه نبرد رسانه ای و فضای مجازی پیشگام باشد و راهبرد تهاجمی را جایگزین راهبرد تدافعی کند. در واقع  با پیشگامی در تصویرسازی می توان بازنمایی رسانه ای را به نفع جبهه مقاومت اسلامی مصادره کرد.

ملی گرایی، مفهومی مدرن و برخاسته از تحولات هویتی دنیای غربی است. این لایه ی هویتی جدید به مرور و از سویی همراه با توسعه استعمار دول غربی و از سویی دیگر با توسعه دانش غربی بر هویت کشورهای مستعمره مسلط شد. نظام های سیاسی ضعیف و شبه روشنفکران تقلیدی نیز بر پذیرش این هویت جدید در الگوی تقلیدی و تحمیلی بسیار مؤثر شدند. لیک با گذر زمان و مواجهه ی جامعه ی ایرانی با این لایه ی هویتی جدید، شاهد برخورد و میزبانی فعال از طرف مبانی هویتی ایرانیان نسبت به ناسیونالیسم بوده ایم و در تطور و تکامل زمانی، ناسیونالیسم در چهارچوب های بومی ایرانیان بازتعریف گردید. این بازتعریف از آغاز سده سیزدهم شروع و تا بعد از انقلاب اسلامی تداوم یافت. پژوهش حاضر بر اساس چهارچوب نظری مختار خود، معتقد است که هویت ایرانی دارای سه لایه ی ایرانیت، اسلامیت و انقلابی گری است. این لایه ها به مرور در تعادل قرار گرفته و توانست ناسیونالیسم بومی را قوام بخشد. پژوهش، شهید سلیمانی را مصداقی از این تعادل هویتی می داند که هم ایرانی بود، هم مسلمان و هم انقلابی. بدین منظور پژوهش بارویکردی کیفی و با بهره گیری از روش تاریخی-تطبیقی، قُلل تحولات هویتی سده اخیر را بررسی و این تطور و تکامل را مطالعه کرده است.