قالی کلاردشت

قالی بافی از هنرهای بومی و منطقه ای ایرانیان با سابقه ای بسیار کهن است که در آن سلیقه هنرمندان ایرانی به خوبی مشاهده می گردد.فرش یکی از مهم ترین هنرهای ایرانیان از دیر باز تا کنون بوده است که ریشه در فرهنگ و تمدن غنی ایران داشته که با طبیعی ترین علایق و عواطف و احساسات انسانی مانوس است.فرش ایرانی بدلیل استفاده از ماده خیال از محتوای هنری برخوردار است که به واسطه آن پیوند ناگسستنی با هنر های تجسمی و فرهنگ تصویری ایرانی دارد.فرش از جمله هنر هایی است که در تعامل بی واسطه با طراحان و بافندگان شکل میگیرد .با نگاهی به کتاب هایی که در این زمینه تالیف شده اند شاهکارهایی از این هنر را میتوان دید وبا مقایسه تطبیقی نقش در فرش کلاردشت و فرش ترکمن در میابیم که تناسبات و تفاوت هایی که در این داده ها و تصاویر وجود دارند منحصر به فرد میباشند .نقش و طرح در فرش دستباف کلاردشت و ترکمن متاثر از شرایط اقلیبمی و فرهنگی و تاریخی و همچنین بافت تصویری منطقه دارد و بافندگان با توجه به برداشت ها و باورهای خود نقش و طرح و رنگ خاصی را که حاوی پیام و مفاهیم آشکار و نهان هستند رابر روی بافته های خود به تصویر میکشند. این تحقیق از نوع بنیادی است و به روش توصیفی تحلیلی است. در این تحقیق تلاش شده بعد از شناسایی نقوش و طرح درقالی های کلاردشت و ترکمن ،شباهت ها و تفاوت های آنها در نقش و طرح مورد بررسی و مقایسه قرار گیرد.

کتاب حدود العالم در قرن سوم ه.ق، اولین منبعی است که به بافت فرش در طبرستان اشاره می کند. سندی تصویری از قالی طبری در دست نیست، اما قدیمی ترین فرشی که در محدوده طبرستان بافته می شود، قالی کلاردشت است. چهار نظریه برای شکل گیری قالی کلاردشت وجود دارد. برخی آن را همان قالی طبری حدود العالم دانسته اند. برخی دیگر، زمینه شکل گیری این قالی را مهاجرت اقوام کُرد به منطقه و در قرن سیزدهم ه.ق دانسته و آن را فارغ از قالی طبری می دانند. نظریه میانه ای نیز وجود دارد که معتقد است قالی طبری، تحت تأثیر قالی کردی قرار گرفته و آنچه امروزه از قالی کلاردشت مشاهده می شود، قالی کردی است که اصالت هایی از قالی طبری سده های ابتدایی اسلامی را با خود به همراه دارد. آخرین نظریه در این خصوص، خاستگاه فرش کلاردشت را در امتزاج فرهنگ های متفاوت بافت مناطق غربی ایران معرفی می کند که به همراه مهاجرین به کلاردشت آورده شده است. بنابراین، این تحقیق برای بررسی نظریات ذکر شده به این پرسش پرداخته است که تطابق طرح، نقش و رنگ در قالی کلاردشت با قالی کردی سِنه چه میزان است؟ تا از این طریق بتواند خاستگاه احتمالی قالی کلاردشت را شناسایی نماید. جهت حصول به پاسخ این پرسش، از روشی تطبیقی با رویکردی توصیفی– تحلیلی مبتنی بر جمع آوری نمونه های میدانی در حوزه کلاردشت و مقایسه آن با نمونه های اصیل قالی سنه در منابع کتابخانه ای استفاده شد. این مطالعه نشان می دهد که ساختار کلی طرح و نقشه فرش های کلاردشت با فرش سنه مشابهت دارند. ضمن این که برخی از نقش مایه های فرش کلاردشت و سنه نیز با یکدیگر مشابه و یکسان هستند. هم چنین این دو قالی از نظر تعداد حاشیه، ساختار قرینگی نقشه، چیدمان نقش مایه ها و تعداد رنگ های به کار رفته در متن و حاشیه، شباهت های قابل توجهی با یکدیگر دارند.