ارزیابی پیشینی

مواجهه با عدم قطعیت هایکی از چالش های اصلی در برنامه ریزی های بلندمدت است. ابزارهای مختلفی مانند برنامه ریزی فرض بنیاد با هدف کاهش عدم قطعیت ها مورد استفاده قرار می گیرند. در این مطالعه با بهره گیری از روش برنامه ریزی فرض بنیاد، اقدامات کنش گرانه طراحی شده است. اقدامات کنش گرانه را می توان در قالب دو دسته از اقدامات شکل دهنده و پیش گیرانه تقسیم بندی کرد. استفاده از برنامه ریزی فرض بنیاد در یک فرآیند مشارکتی نظام مند که در این مطالعه پیاده سازی شده است، به تصمیم گیران کمک می کند تا هم بر اقدامات تدوین شده هم گراتر شده و هم آن که تعهد لازم به خروجی ها افزایش یابد. برنامه ریزی فرض بنیاد به مثابه یک ارزیابی پیشینی در فرآیند سیاست گذاری، منجر به کاهش شرایط آسیب پذیر از طریق تفکیک آن شرایط به 1)سناریوها و 2)سیاست های آسیب پذیر می شود. سند توسعه فناوری اطلاعات کشور با نام «نظام جامع فناوری اطلاعات کشور» که در افق 1404 تدوین شده است، به عنوان یک سند سیاست اشاعه فناوری بلندمدت مورد بررسی قرار گرفته است.

توجه به ارزیابی سیاست ها در چرخه سیاست گذاری ضروری است، ولی ارزیابی پیشینی، در ادبیات ارزیابی سیاست، کمتر مورد توجه قرار گرفته است. در این مقاله، فرآیندی پنج مرحله ای برای ارزیابی پیشینی سیاست های علم وفناوری در چرخه سیاست با استفاده از روش نظریه پردازی داده بنیاد ارائه می شود. بدین منظور با بررسی ادبیات موضوع، بیش از ده کلید واژه، جستجو شد و در نهایت پس از انتخاب 50 متن منتخب، کدگذاری های باز و محوری صورت گرفت و با استفاده از مصاحبه های هدفمند با خبرگان، فرآیند ارزیابی پیشینی سازگاری نهادی استخراج و تایید شد. در این فرآیند پیشنهادی، اولین مرحله، دسته بندی گزینه های سیاستی است. در مرحله دوم جنبه های مهم نهادی در بافت چرخه سیاست در سه گام فرموله بندی، اجرا و ارزیابی شناسایی می گردند. مرحله سوم با تعیین شاخص هایی، این جنبه های مهم نهادی اندازه گیری می شوند. مرحله چهارم تحلیل هایی را از اثرات آتی سیاست ارائه می دهد و در مرحله پنجم، از این تحلیل ها برای تصحیح ابزارهای سیاستی، متناسب با نهادهای هدف استفاده می شود. این فرآیند پیشنهادی، ابزاری است برای سیاست گذاران که با پیروی از مراحل پیشنهادی آن، توانایی ارزیابی پیشینی سیاست ها را داشته باشند.