کودتای نقاب

ایالات متحده آمریکا برای حفظ هژمونی خود در منطقه ی خاورمیانه و جنوب غربی آسیا، جمهوری اسلامی ایران را بزرگ ترین مانع بر سر راه خود تشخیص می داد. آمریکا با مدیریت سازمان جاسوسی و اطلاعاتی خود موسوم به CIA و به وسیله ی مخالفان ارتشی و طاغوتی در داخل ایران قصد داشت با کودتای نظامی نقاب، جمهوری اسلامی را سرنگون کند. این تحقیق با پاسخ به این پرسش که راهبرد و عملکرد سازمان سیا در کودتای نقاب چه بوده است؟ یافته هایی را به دست می آورد که حکایت می کند شکل گیری این کودتا، نشأت گرفته از حضور فعال سازمان سیا بوده و این سازمان با توّجه به تجربه ی کودتاهای گذشته در نقاط مختلف جهان، این طرح نظامی را علیه ایران مدیریت کرد و ابزارهای مختلفی را در جهت براندازی جمهوری اسلامی که دارای ایدئولوژی اسلامی و تمدن ساز است به کار گرفته و هنوز هم به کار می-گیرد.

کودتا به عنوان شکلی از تغییر رژیم های سیاسی، پدیده ای است که در بسیاری از کشورها ازجمله ایران به وقوع پیوسته است، در بین پژوهش های انجام شده اولاً کمتر به مقایسه کودتاها پرداخته شده، ثانیاً جای یک چارچوب مفهومی که توانایی تحلیل علل، روند و پیامدهای کودتا را به صورت توأمان داشته باشد، خالی بوده است. در مقاله پیش رو با استفاده از روش توافق و اختلاف میل، دو کودتای 28 مرداد 1332 و کودتای 18 تیر 1359 نوژه باهم مقایسه شده اند و شباهت ها و اختلافات دو کودتا ازنظر علل وقوع کودتا، روند اجرایی شدن دو کودتا و پیامدهای آن باهم مقایسه شده اند. نتیجه مقایسه این دو در دو جامعه پیش از انقلاب اسلامی و پس از انقلاب؛ این است که علیرغم تلاش های بیشتر و طراحی پیچیده تر و هزینه های بیشتر آمریکایی ها برای تغییر نظام سیاسی از طریق کودتا در جریان کودتای نوژه، به دلیل تغییرات بنیادین جامعه ایران پس از انقلاب این کودتا با شکست مواجه شد، هرچند ازنظر علل وقوع کودتا و روند اجرا شباهت های فراوانی بین این دو کودتا وجود داشت، در سطح پیامدها نیز نتیجه به دست آمده در مقاله نشان می دهد که موفقیت کودتای 28 مرداد توانست اولاً نفوذ آمریکاییها را در ایران بیشتر کند و ثانیاً به عنوان نمونه موفق در دیگر کشورها از سوی دولت آمریکا مکرر صورت پذیرفت؛ اما شکست کودتای نوژه جامعه انقلابی ایران را در برابر کودتاهای دیگر که در سالیان بعد رخ داد مصونیت بخشید. سؤال اصلی مقاله این است که کودتای 28 مرداد و کودتای نوژه از حیث علل پیدایش، روند اجرا و پیامدها چه شباهت ها و چه تفاوت هایی دارند.