نهی ازمنکر

پژوهش حاضر با هدف بررسی اثربخشی امربه معروف و نهی ازمنکر بر همدلی و سازگاری اجتماعی دانش آموزان متوسطه دوم شهرستان میناب با روش نیمه آزمایشی انجام شده است. جامعه آماری شامل تمام دانش آموزان پسر متوسطه دوم شهرستان میناب است که برای انتخاب نمونه، با روش نمونه گیری خوشه ای چندمرحله ای، ابتدا از 100 نفر از آنان پیش آزمون به عمل آمد و پس از تصحیح پرسشنامه های پیش آزمون، 40 نفر (20 نفر گروه آزمایش و 20 نفر به عنوان گروه گواه یا کنترل) انتخاب شدند. برای جمع آوری اطلاعات، از پرسشنامه 21 سؤالی همدلی مارک دیویس (1983) و پرسشنامه روانی کالیفرنیا کلارک و همکاران (1953) 40 سؤالی که مرتبط با سازگاری اجتماعی اند، استفاده شد. در این پژوهش، پایایی پرسشنامه همدلی و سازگاری اجتماعی با روش آلفای کرونباخ، به ترتیب برابر با 81/0 و 88/0 به دست آمد. در تجزیه و تحلیل داده ها از آزمون باکس و تحلیل کوواریانس استفاده شد.نتایج نشان داد که آموزش امربه معروف و نهی ازمنکر بر همدلی و سازگار اجتماعی دانش آموزان اثری معنادار دارد.

هدف از پژوهش حاضر، شناسایی مضامین مبنی بر الگو قرار دادن ائمه(ع) و توسل به آن بزرگواران در وصیت نامه های شهدا می باشد. روش تحقیق اسنادی و تکنیک مورداستفاده تحلیل محتوا و واحد ثبت مضمون است. جامعه آماری، تمامی وصیت نامه های موجود در بنیاد شهید و امور ایثارگران انقلاب اسلامی خراسان رضوی بوده که تعداد 1034 از آنان به عنوان نمونه تصادفی انتخاب شده است. برای پاسخ به سؤالات تحقیق، مضامین و محورهای اصلی وصیت نامه شهدا با کلیدواژه های مرتبط با اسامی و القاب ائمه معصوم و جستجوی متنی نرم افزار آفیس استخراج شد. نتایج نشان داد که بعد از نام و یاد خداوند، امام حسین(ع) نزدیک ترین معصوم به شهیدان بوده که علاوه بر نقش الگو و مرجع شهیدان در مبارزه علیه کفار، در ترغیب رزمندگان به شهادت طلبی و نیز تسلی بخشی به خانواده های شهیدان تعیین کننده بوده و در راهنمایی خانواده و جوانان از منظر شهیدان سهم قابل توجهی داشته است. علاوه بر ایشان، امام زمان (عج)، امام علی(ع)، حضرت فاطمه(س) و حضرت رضا(ع) از جمله معصومین، همچنین حضرت زینب(س) از دیگر بزرگوارانی بوده اند که شهیدان ارتباط قلبی محکمی با آنان داشته اند و همواره پیروی از آن ها را به دیگران توصیه نموده اند. تحلیل محتوای وصایا نشان داد که هریک از معصومین جایگاه و نقش ویژه ای در زندگی و مبارزه شهیدان داشته اند که به تفصیل در متن مقاله آمده است.

علم فقه و علم اخلاق، دو دانش اصیل اسلامی اند که تأثیر متقابلی بر یکدیگر دارند و مکمل و متعاضد هم به حساب می آیند؛ چراکه هدف مشترکی را که همان امتثال اوامر الهی و تقرب به اوست، دنبال می کنند. امربه معروف و نهی ازمنکر، از جمله واجبات فقهی اند که اخلاق، جلوه ویژه ای در آن ها دارد. در واقع، این واجبات، بدون پشتوانه اخلاق عملاً تأثیر مفید و ماندگاری بر فرد و جامعه ندارند. در آیات قرآن کریم هم ضمن بیان ابعاد مختلف وجوب امر به معروف و نهی ازمنکر، بر حاکمیّت روح اخلاق بر آن ها تأکید شده است. ازاین رو، پژوهش حاضر با استفاده از روش توصیفی-تحلیلی، درصدد بیان ارتباط همگنانه بین اخلاق و فقه در آیات امربه معروف و نهی ازمنکر است. در تبیین این ارتباط، بر محوریت تأثیرگذاری و حاکمیت اخلاق بر فقه تأکید می شود؛ همان گونه که دیگر آموزه های فقهی اسلامی نیز از چنین پیشینه و پشتوانه ای برخوردارند.

رویکرد اصلی در آموزه های دینی با توجه به هدف غایی دین که قرب الهی است، مصون داشتن انسان ها از گناه و لغزش می باشد. مسئله اصلی جامعه و آسیب های فردی و اجتماعی که در آن مشاهده می شود، ناشی از عمل نکردن و یا عدم آگاهی نسبت به آموزه های دینی است. یکی از اجزای نظام بازدارندگی از گناه در آموزه های دینی، تقویت حساسیت اجتماع در برابر لغزش های عناصر جامعه است. امربه معروف و نهی ازمنکر سازوکار پیش بینی شده است که در قرآن و روایات به عنوان یک فریضه و زمینه ساز احیای سایر فرایض از آن یادشده است و جامعه اسلامی را در برابر گناه و معصیت حساس نموده و بدین ترتیب مسئولیتی همگانی برای دعوت به نیکی ها و نهی از بدی ها و گناهان به آحاد جامعه اعطا می کند. این پژوهش به ضرورت این فریضه از منظر آمران و ناهیان، مخاطبان، اجتماع، اولویت ها، الزامات و بایسته ها و نقش حکومت اسلامی در بهسازی محیط اجتماع و سوق دادن به سوی پرهیزکاری، موردمطالعه قرار می دهد.

یکی از مهم ترین وظایف حکومت دینی اجرای امربه معروف و نهی ازمنکر، به منظور اصلاح جامعه است. مفسران قرآن کریم، اشاره هایی به نقش حکومت در انجام این فریضه داشته اند. هدف این نوشتار بررسی تطبیقی نقش حکومت در اجرای فریضه امربه معروف و نهی ازمنکر از دیدگاه مفسران متقدم و متأخر فریقین است. مطالعه حاضر با روش اسنادی و تحلیلی به بررسی دیدگاه های مفسران پرداخته است. بدین منظور دیدگاه های مفسران، در آیات مربوط به امربه معروف، به ویژه آیات 104 آل عمران و 41 حج، مورد بررسی قرار گرفت و در چند بخش تقسیم بندی شد. یافته های این مطالعه نشان داد مفسران متقدم کمتر به نقش حکومت در انجام این فریضه پرداخته اند، اما مفسران متأخر بر ضرورت ورود حکومت به این مقوله تأکید دارند و وظایفی را برای حکومت در این زمینه مشخص نموده اند. نتیجه اینکه ضرورت ورود حکومت به مسئله فریضه امربه معروف و نهی ازمنکر، بیشتر می شود و این موضوع حاکی از آن است که حکومت های دینی، به منظور اجرای احکام اسلامی، ناگزیر از ساختارمند کردن مسائل مرتبط با این فریضه هستند.