مسؤلیت پذیری

مقدمه: هدف از پژوهش حاضر، پیش بینی مسئولیت پذیری بر اساس جهت گیری هویت و عملکرد خانواده در نوجوان است. روش: بدین منظور نمونه ای شامل 300 نفر از دانش آموزان دختر شهر کرج به روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای مرحله ای انتخاب شدند. جهت جمع آوری اطلاعات در این پژوهش از پرسش نامه ی مسئولیت پذیری دانش آموزان، پرسش نامه ی سبک هویت برزونسکی (ISI) و پرسش نامه ی عملکرد خانواده ی بلوم (FFS) استفاده شده است. یافته ها: نتایج پژوهش نشان می دهند که میان دو متغیر مسئولیت پذیری و عملکرد خانواده، رابطه ی معنادار مثبت وجود دارد. در این خصوص نتایج تحلیل رگرسیون نشان داد که 17 درصد از مسئولیت پذیری دانش آموزان را با توجه به کارکردهای خانواده می توان پیش بینی نمود. کارکرد خانواده در سه خرده مقیاس آرمان خانوادگی، سازمان دهی و تأکیدات مذهبی معنادار شد. همچنین میان متغیرهای سبک های هویت و مسئولیت پذیری رابطه ی معناداری وجود دارد. علاوه بر این براساس نتایج رگرسیون، سبک هویتی تعهدی با 14 درصد و سبک هویتی اطلاعاتی با 2 درصد به ترتیب بیشترین و کمترین میزان پیش بینی را به خود اختصاص داده اند. نتیجه گیری: نتایج نشان دهنده ی نقش مهم خانواده و هویت یابی نوجوانان در ایجاد مسئولیت پذیری در آنان است.

زمینه: مسؤلیت پذیر بودن و رعایت رفتار مدنی - تحصیلی در ارتقاء جایگاه سازمانی نظام های آموزشی نقش تعیین کننده ای دارد. علی رغم اهمیت این مسأله، ضعف های متعددی در این زمینه مشاهده می شود. بنابراین تربیت دانشجویانی متعهد، اخلاقی و دارای رفتار ایثارگرانه ضرورت پیدا می کند. هدف: پژوهش حاضر با هدف بررسی اثربخشی آموزش عمل اخلاقی مبتنی بر نظریه بلازی بر مسؤلیت پذیری و رفتار مدنی - تحصیلی در دانشجویان انجام شد. روش: روش این پژوهش شبه آزمایشی و با طرح پیش آزمون - پس آزمون با گروه گواه و با پیگیری یک ماهه بود. جامعه آماری پژوهش شامل 12008 دانشجوی دانشگاه جامعه المصطفی شهر قم در سال تحصیلی 99-1398 بود. برای نمونه گیری، تعداد 30 نفر دانشجوی در دسترس مشخص و سپس به صورت تصادفی در 2 گروه (15 نفر در گروه آزمایش و 15 نفر در گروه گواه) جای دهی شدند. بسته آموزشی عمل اخلاقی مبتنی بر نظریه بلازی (1993) برای گروه آزمایش اجرا شد. زمان این برنامه آموزشی 13 جلسه 90 دقیقه ای و زمان آموزش نیز 5 هفته به صورت گروهی بود. برای جمع آوری داده ها از پرسشنامه های مسؤلیت پذیری کالیفرنیا گاف، مک گوسکی و مهل (1952) و رفتار مدنی - تحصیلی گل پرور (1389) استفاده شد. داده ها از طریق آزمون های آماری توصیفی و تحلیل واریانس با اندازه گیری مکرر و آزمون تعقیبی بنفرونی و بوسیله نرم افزار SPSS24 تجزیه و تحلیل شد. یافته ها: نتایج نشان داد برای هر دو متغیر مسؤلیت پذیری و رفتار مدنی - تحصیلی، اثر گروه، اثر زمان و اثر متقابل گروه × زمان معنادار بود (0/001P˂). از طرفی نتایج آزمون تعقیبی بنفرونی حاکی از پایداری تأثیر مداخله آموزشی در مرحله پیگیری بود (0/001 P˂). نتیجه گیری: با توجه به یافته های پژوهش می توان نتیجه گرفت که چنانچه دانشجویان در معرض آموزش عمل اخلاقی مبتنی بر نظریه بلازی قرار گیرند، میزان مسؤلیت پذیری و رفتار مدنی - تحصیلی در آنان افزایش می یابد.