گردشگری مشهد

ازجمله مهم ترین راه های درآمدزایی و برون رفت از مشکلات اقتصادی درصحنه های بین المللی، ملی، منطقه ای، ناحیه ای و محلی تقویت صنعت گردشگری و توجه ویژه به آن است. کلان شهر مشهد، به دلیل وجود بارگاه مقدس امام رضا (ع) و دارا بودن جاذبه های متنوع دیگر، پتانسیل و ظرفیت قابل توجهی در جذب گردشگران دارد. بر این اساس هدف اصلی پژوهش حاضر ارائه الگوی عوامل مقصد محور مؤثر برجذب و مدت اقامت گردشگر در شهر مشهد می باشد که به منظور دستیابی به این هدف از رویکرد کیفی با استراتژی داده بنیاد بهره گرفته شده است. بدین ترتیب که نظرات خبرگان در ارتباط با عواملی که می توانند بر گرایش و طول مدت اقامت گردشگران در شهر مشهد مؤثر باشند، طی مصاحبه های نیمه ساختاریافته جمع آوری شده سپس به کمک روش داده بنیاد، مفاهیم، کدهای باز و مقوله های مرتبط استخراج و استنباط گردید. پس از انجام دوازده مصاحبه و بررسی و تفسیر داده ها، 34 مقوله فرعی در قالب 7 مقوله اصلی استخراج گردید و اشباع نظری حاصل شد. نتایج نشان می دهد که عوامل «قانونی و دولتی» (مدیریت یکپارچه، تدوین و اجرای قوانین حامی گردشگر، عوامل ایدئولوژیک و روابط بین المللی، ثبات حاکمیت و امنیت ملی، استقرار و توسعه دولت الکترونیک)، «مدیریتی» (مدیریت فضای کالبدی شهر، توجه به مبلمان شهری، مدیریت تصویر برند مقصد، مدیریت ترافیک، سوغات، توسعه سرمایه گذاری پایدار)، «رفاهی» (اقامت و اسکان، تسهیلات حمل ونقل، خوراک، رویدادها، مراکز تجاری و بازارهای محلی، ایمنی و امنیت، تبدیل ارز و سهولت خرید، راهنمای گردشگر، بهداشت و درمان)، «زیرساختی» (مسیرهای دسترسی به مقصد و جاذبه های آن، زیرساخت های گردشگری و فضاهای سرگرمی و تفریحی، پایگاه های داده و اطلاعات، امکانات ارتباطی و مخابراتی)، «اقتصادی» (هزینه های گردشگری، تسهیلات مالی گردشگری)، «فرهنگی اجتماعی» (اعتماد اجتماعی، نگرش جامعه میزبان، تعامل جامعه میزبان) و «بازاریابی» (آموزش، هوشمند سازی، آگاهی رسانی و تبلیغات برای گردشگران، آگاهی رسانی و تبلیغات برای سرمایه گذاران، تحقیقات) به عنوان عوامل مقصد محور بر گرایش و طول مدت اقامت گردشگر در شهر مشهد تأثیر دارند.

ساماندهی مسیرهای گردشگری، از جهت تعدیل سرمایه و زمان اختصاصی به عناصر گردشگری شهر، حائز اهمیت است. یکی از شهرهای مهم در زمینه ی گردشگری در ایران شهر مقدس مشهد است که دومین کلان شهر مذهبی جهان بعد از مکه ی مکرمه و دومین کلان شهر ایران بعد از تهران می باشد. مشهد به عنوان بزرگترین شهر مذهبی و زیارتی ایران هر ساله بالاترین میزان زائران و گردشگران را جذب می کند.  شهر مقدس مشهد به جز مجموعه ی تاریخی- فرهنگی- زیارتی حرم مطهر امام رضا (ع) دارای جاذبه های تاریخی، فرهنگی، تفریحی، طبیعی و ...زیادی است که برخی از آنها در درون محدوده شهر و برخی دیگر در حومه ی شهر قرار دارد. از این رو، در پژوهش پیش رو با شناسایی و سنجش اولویت این عناصر، به ارائه ی مسیرهای پیشنهادی با توجه به عواملی همچون هزینه ی جابه جایی، محل اسکان غالب زائرین، اولویت برخی عناصر گردشگری شاخص نسبت به هم و محل قرارگیری آن ها و همچنین تمایل غالب زائرین به بازدید از حرم مطهر به طور روزانه و ... پرداخته شده است. در این تحقیق، ضمن مرور ویژگی های بخش عرضه و تقاضای گردشگری در مشهد، مبتنی بر اسناد حاصل از طرح های پژوهشی و عمرانی، اطلاعات و داده های سازمان ها و ارگان های مربوطه و اطلاعات و آمار به دست آمده از تحلیل برداشت های میدانی (پرسشنامه)، داده ها و اطلاعات پایه جمع آوری، و سپس با استفاده از ابزارSWOT طبقه بندی شده اند. در انتها نیز سه مسیر نهایی ارائه گردیده است.