سطح پایداری

ساده ترین شکل مطالعه در عرصه توسعه پایدار روستایی، از دیدگاه جغرافیایی، مطالعه نحوه توزیع فضایی آن هاست. بر این اساس، هدف از پژوهش حاضر، سنجش سطوح فضایی پایداری سکونتگاه های روستایی واقع در استان قم است. پژوهش حاضر براساس هدف کاربردی و روش پژوهش توصیفی – تحلیلی است. داده های مورد نیاز به روش اسنادی به دست آمده است. محدوده مورد مطالعه استان قم و جامعه آماری پژوهش روستاهای دارای سکنه استان قم هستند. وزن دهی به شاخص های پژوهش با استفاده از مدل F’ANP و تحلیل داده ها با استفاده از روش تصمیم گیری چندمعیاره VIKOR انجام شد. برای طبقه بندی روستاهای مورد مطالعه از جنبه سطوح پایداری از روش تحلیل خوشه ای و نرم افزار GIS و برای تحلیل عوامل مؤثر بر پایداری از رگرسیون خطی استفاده شده است. نتایج پژوهش نشان داد از 180 روستای مورد مطالعه ده روستا در طبقه پایدار، 18 روستا در طبقه نسبتاً پایدار، 108 روستا در طبقه پایداری پایین، و 46 روستا در طبقه ناپایدار قرار دارند. روستاهای ناپایدار در مناطق مرکزی استان استقرار یافته اند. همچنین، نتایج تحقیق حکایت از آن دارد که روستاهای استان در مقایسه با یکدیگر از سطح پایداری پایینی برخوردارند؛ به طوری که الگوی فضایی آن نامتعادل است و این پایداری به طور یکسان در همه شاخص های پایداری روستاها اتفاق نیفتاده است. این وضعیت بیانگر پویش ناقص نظام سکونتگاهی استان است. از نظر کاربرد مدل ها و تکنیک های کمّی، در این پژوهش برای اولین بار از پژوهش F’ANP در تعیین سطوح پایداری روستایی استفاده شده و نتایج تحقیق کارایی این مدل را در مطالعات جغرافیایی اثبات کرده است.

توسعه ی شهری پایدار به عنوان کلیدی ترین مقوله برنامه ریزی شهری دنیای امروز، بر این اصل استوار است که فضای یک شهر درون محله شکل می گیرد و برپایه آن تداوم می یابد، از این رو توسعه محله،  اقدامی کلیدی در جهت نیل به توسعه پایدار قلمداد می شود. در این راستا ارزیابی سطح پایداری با استفاده از شاخص های مختلف پایداری در محلات مختلف شهری گامی مؤثر در جهت رسیدن به پایداری شهری قلمداد می شود. هدف این پژوهش ارزیابی و بررسی تطبیقی پایداری در محلات قدیم و جدید شهر کرمان است که با توجه به توسعه ادواری آن ترکیبی است از محلات بر جای مانده از دوره های پیشین و توسعه های جدید شهری. در این میان هر یک از این محلات دوگانه با توجه به شرایط و ویژگی های خود درجه ای از سازگاری با هر یک از اصول توسعه پایدار را نمایش می دهند. روش تحقیق توصیفی - تحلیلی و نتایج حاصل از پژوهش کاربردی – توسعه ای است. در این پژوهش پس از بررسی ادبیات موضوع و همچنین مطالعات اکتشافی در سطح محلات شهر کرمان، پنج بعد کلی پایداری: زیست محیطی، کالبدی- فضایی، اجتماعی – فرهنگی، اقتصادی و نهادی- سیاسی در قالب 49  شاخص مورد بررسی قرار گرفت و پس از تکمیل پرسش نامه، برای تحلیل میزان پایداری از روش ها و تکنیک های آماری همچون ضریب همبستگی پیرسون، آزمون T تک نمونه ای، آزمون کی دو، تحلیل رگرسیونی در محیط نرم افزار spss، آزمون کولموگروف اسمیرنوف استفاده شده است. نتایج حاکی از آن است که پایدارترین بعد در هر دو محله بعد اقتصادی است، در مجموع وضعیت پایداری در بافت قدیم و جدید کرمان پایین تر از مقدار متوسط است و در محله مسجد ملک (بافت قدیم شهری) در وضعیتی وخیم تر از محله مطهری (بافت جدید شهری) قراردارد.