ایل بیات

حاجی میرزا آقاسی با رسیدن به صدارت بسیاری از اطرافیان و هم ایلی های خود در ایروان و ماکو را که به مانند خود او تجربه ای در کشورداری نداشتند به مناصب مهم اداری گماشت. همچنین مسئولیت های مهم نظامی به آنها واگذار کرد. هدف او از این کار حذف مخالفین و تشکیل یک گروه وابسته برای تحکیم جایگاه خویش بود. این پژوهش بر آن است تا با استفاده از منابع کتابخانه ای و به شیوه توصیفی- تحلیلی به بررسی نقش خاندان بیات ماکویی در طول صدارت حاجی میرزا آقاسی بپردازد. یافته ها نشان می دهد، در دوران صدارت وی خوانین بیات ماکویی به یکی از قدرتمندترین خاندان های کشور تبدیل شدند و بسیاری از مقامات نظامی و اداری را در دست گرفتند و از این موقعیت برای افزایش قدرت سیاسی، نظامی و اقتصادی خود استفاده کردند. اما چون جایگاه جدید آنها به خاطر رابطه ایلی با آقاسی بود، با بر افتادن صدراعظم، خوانین ماکویی نیز موقعیت خود را از دست دادند.

جنگ شماره 17238 کتابخانه مجلس، موسوم به زینه المجالس، شامل 369 فریم (730 صفحه)، از جنگهای خوب دوره صفوی است و مانند غالب آنها، حاوی اشعار فراوانی از شاعران در متن و حاشیه، و نیز شماری رساله و متن های کوتاه ادبی است. بعلاوه، تعدادی فرمان و نیز چند گزارش تاریخی در آن است که برای روشن کردن برخی از نکات تاریخ ایران مهم هستند. اصل این جنگ، باید حوالی سال 1107 تا 1134 در حوالی خراسان به ویژه در نیشابور و حوالی آن توسط شخصی از ایل بیات فراهم آمده باشد. به همین دلیل، فرامینی که در آن آمده، غالبا از شاه سلطان حسین و عمدتا در حوزه خراسان و هرات است. همین طور چند گزارش تاریخی حساس هم از پانزده سال پایانی عصر صفوی و درباره آشوب های خراسان است که جالب می نماید. نویسنده در گزارش پیش رو، مروری بر این جنگ و محتوای آن داشته و برخی از یادداشت های تاریخی و نیز چند فرمان از شاهان صفوی را ارائه داده است.