خلبنیکوف

هدف از پژوهش حاضر نشان دادن قدرت نفوذ فرهنگ و ادب ایران بر سرزمینی دیگر است. وِلیمیر خِلِبنیکوف (1922-1884)، فوتوریست روس، از آن دسته شاعرانی بود که فرهنگ و ادب ایران را بسیار می ستود و تحت تأثیر آن قرار داشت. او از جمله شاعران روس بود که شانس حضور در ایران را پیدا کرد و در زمان قیام میرزا کوچک خان همراه با نیروهای ارتش سرخ به بهانه کمک به جنگلی ها وارد گیلان شد و توانست از نزدیک با ایران آشنا شود. شرق گرایی یکی از بارزترین وجوه اشعار اوست که در پژوهش حاضر تنها به بررسی مضامین ایرانی مجموعه اشعار شش جلدی وی خواهیم پرداخت. بازآفرینی مضامین ایرانی با جلوه ای تازه در اشعارش، شعر خلبنیکوف را زیبا و بدیع جلوه داده است. با وجود آن که تأثیر ایران بر وی تنها به ابعاد ادبی و اسطوره ای ایران منتهی نمی شود و بسیار فراتر از آن، در ابعاد فرهنگی، مذهبی، تاریخی و جغرافیای زیستی و طبیعی نیز قابل بررسی است، اما محققان ایرانی بسیار اندک به آثار وی پرداخته اند. بررسی اشعار خلبنیکوف حاکی از عشق وی به حکیم گنجه است و بازتاب اشعار نظامی و همچنین اسطوره های شاهنامه نیز بر آثار او قابل مشاهده است. همچنین بررسی مضامین اشعار ایرانی او نشان می دهد که شعر او از جوهره ای انسانی برخوردار است که بر حول ایده وحدت جهانی می چرخد.

ویلیمیر خلبنیکوف یکی از شاعران برجسته روسی و از بنیان گذاران مکتب فوتوریسم در روسیه است. در ایران او را بیشتر به عنوان شاعر می شناسند و پژوهش های زبان شناسی او چندان موردتوجه و بررسی قرار نگرفته است. خلبنیکوف در نظام شاعرانه سمبولیست ها تجدیدنظر کرد. اگر در سنت سمبولیسم، واژگان چون نماد تصور می شدند و با زبانی شاعرانه در شعر نمود می یافتند و معنای پنهان آن ها ارزش داشت، در نظام شعری خلبنیکوف، واژه ها با ساخت آوایی خود، دارای مفهوم ذاتی و ارزش شاعرانه بودند و به این ترتیب وی توجهات را به گذشته زبان معطوف داشت و تصورات رایج پیشین درباره زبان را دچار تغییر و تحول کرد. جستار پیش رو، به شیوه توصیفی تحلیلی، و با هدف گشودن چشم اندازی به دستاوردهای فوریست های روسی، انجام شده است و به دنبال پاسخ به این پرسش است که کاوش های زبانی خلبنیکوف، به عنوان یکی از شاخص ترین چهره های فوتوریسم روسی، چه بوده و چه برآیندی برای زبان روسی داشته است. با بررسی نظریات زبانی شاعر، این نتیجه حاصل شد که تحقیقات زبانی او باعث گسترش سامانه واژگان در زبان روسی و ایجاد یک زبان جهانی با نام «زائوم/ فرامعنا» شده است. زبانی که در آن آوا خود مولّد معناست. همچنین این نتیجه حاصل شد که بدون تحقیقات زبانی خلبنیکوف، نظریات فرمالیست ها امکان بروز و ظهور نمی یافت. از نظر این شاعر همخوان ها در واژه نسبت به واکه ها اهمیت بیشتری دارند؛ به ویژه نخستین همخوان که معنای کل واژه را هدایت می کند. لذا از نظر خلبنیکوف واژگانی که با یک حرف همخوان مشابه آغاز می شوند، معانی مشابهی را حمل می کنند. متن خبر مورد نظر