رقه

شهر رقه، به عنوان یکی از مهمترین مراکز هنری سوریه، در قرون 12 و 13 میلادی، نقطه عطفی در هنر دوره ایوبی به شمار می رود. مطالعه مجموعه های موسوم به رقه، در موزه های سراسر دنیا، ویژگیهای منحصر به فرد و تکامل یافته ای را در نحوه ترسیم نقوش نشان می دهد. بویژه که در نحوه ترسیم نقوش جانوری، نگرش طبیعت گرایانه  تری نسبت به گذشته  (نقوش آثار یافت شده در تل مینیس)یافته اند. هنرمندان سوری با  بهره گیری از اصول بازنمایی نقوش، سعی بر به کارگیری تمهیدات بصری کارآمدی جهت ترسیم پویاتر نقوش، داشته اند. ترسیم جانوران و نقوش به نحوی که عامل حرکت را به مخاطب القا کند به عنوان شاخص ترین ویژگی این آثار است. که خود نشان از مطالعه، شناخت و تسلط کامل هنرمندان سوری در نمایش موجودات است. لذا در این مقاله سعی شده است، رویکرد نوین هنرمندان سوری در نمایش نقوش مطمح نظر قرار گیرد. رویکرد این پژوهش توصیفی تحلیلی است،گردآوری اطلاعات آن به شیوه اسنادی و با تکیه بر مطالعه نمونه های بی شماری که در گزاراین پژوهش بر اساس مطالعات اسنادی کتب تاریخی و آرشیو موزه های مختلف دنیا از جمله موزه متروپولیتن، موزه ویکتوریا آلبرت، موزه لوور، موزه فیتزویلیام، موزه اسمیتسونیان(گالری هنری فریر)، موزه ملی دمشق، موزه هنر سینسیناتی، موزه بروکلین، موزه آشمولین، موزه کلیولند، موزه هنری والترز بالتیمور، مجموعه دیوید و ... انجام شده است، لازم به ذکر است به جهت درک بهتر حالات و حرکات نقوش، تصاویر نمونه ها با نرم افزار (Corel DRAW Graphics Suite X7) خطی شده و نقوش جانوری از سایر نقوش زمینه جدا شده است، و نقوش برای مطالعه تحلیلی ویژگیهای بصری، مهیا شده استشات باستان شناسی و مجموعه های موجود در موزه ها، محفوظ می باشد، انجام شده است.

بیان مسئله: سفال«رقه» گروهی از سفال هایی هستند که متعلق به دوره ایوبی در شمال سوریه است. بررسی سفال های بدست آمده از این منطقه، نشانگر ایجاد یک سبک ترکیبی در تزیینات که به طور کلی تأثیر گرفته از سفال بومی منطقه تحت عنوان «سفال های محلی کهن» است. نقش مایه پرنده به عنوان یکی از نقوش اصلی در هنر اسلامی، بخش قابل ملاحظه ای از سفال منقوش رقه را در قرن دوازدهم در دوره حکمرانی ایوبیان به خود اختصاص داده است که بیش از سایر نقوش، با اندیشه های هنرمند سوری مطابقت دارد. این نقش به سه شکل کلی، سایه نما به رنگ سیاه بر زمینه فیروزه ای در ترکیب با نقوش گیاهی استلیزه شده، به صورت حجم گرایانه و پرتزیین در سفال های زرین فام و مینایی و به شکل منفرد با نوع طراحی ابتدایی و ساده در تکنیک لکابی دیده می شود. این مقاله با انتخاب نقش پرنده و پرنده انسان، سعی دارد، خصوصیات این نقوش را در ظروف لعابدار رقه به عنوان تجلی گاه فرهنگ و هنر دوره ایوبی، مورد مطالعه قرار دهد. هدف: شناخت و آگاهی از  فرهنگ و هنر دوره ایوبی،  به عنوان بخشی از فرهنگ اسلامی روش پژوهش: روش این مقاله به شیوه توصیفی، تحلیلی است. داده ها به صورت موردی مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته اند؛ گردآوری اطلاعات نیز به شیوه کتابخانه ای و اینترنتی است. یافته ها: هنرمندان سفالگر در نمایش نقش پرنده سه نوع نگاه ویژه را به کار گرفته اند؛ توجه به طبیعت و بازنمایی آن، نگاه نمادین و سمبلیک و ترکیب عناصر و موجودات با یکدیگر به همراه تکنیک های خاص ارائه، دستور زبان خاص سفال رقه را ایجاد کرده است.