حفظ و صیانت

کتب لغت، واژه «تقوا» و مشتقات آن را براساس معنای رایج پیش از اسلام، به معنای «حفظ» دانسته و در فهم آن از معنای «خوف» بهره جسته اند. این واژه، پیش از اسلام بیشتر کاربردی عادی و غیردینی دارد. در پژوهش حاضر، از پسِ مطالعه توصیفی تحلیلی ماده «تقوا» در کتب لغت و معنای رایج آن در عصر نزول و نیز مطالعه کمّی واژه، تغییر و توسعه معنایی آن بر مبنای ترتیب نزول سوره های قرآن، مورد بررسی قرار گرفته و روشن شده که کاربرد واژه در قرآن در دوران مدنی اسلام به شکل چشم گیری افزایش داشته است. همچنین مشخص گردید که واژه با نگهداشت معنای پیشین خود و همایندی با ایمان و عمل صالح در قرآن، به گونه ای توسعه یافته که کل «نظام بندگی و عبودیت پروردگار» بر پایه آن استوار شده، و خط سیر انسان مؤمن تا رسیدن به مقام قرب الهی را ترسیم کرده است.