ذائقه فرهنگی

  ترویج علم به دنبال راه هایی است تا عامه مردم نیز بتوانند از یافته های علمی بهره مند شوند. نگارش خلاصه همگان فهم از نمونه این راه هاست که باید به زبانی ساده، بدون واژگان تخصصی، و با تشریح اصطلاح های فنی نوشته شود. در این مقاله مفهوم خلاصه همگان فهم، شباهت ها و تفاوت های آن با مفاهیم همانند، زمینه های موضوعی و اشکال بکارگیری آن در نوشته های علمی، و شاخص های تدوین آن تبیین شده اند. با روش «تحلیل اسنادی»، اسناد در پیوند با خلاصه همگان فهم جست وجو، بازیابی، مطالعه، و از منظر تخصصی تجزیه و تحلیل شده اند. جامعه این پژوهش دربردارنده سازمان ها و نوشته هایی است که به تعریف و توضیح ساختار خلاصه همگان فهم پرداخته اند. بر مبنای تعاریف ارائه شده در 34 منبع، 17 شاخص کلیدی که در تدوین خلاصه همگان فهم نقش داشتند استخراج شدند و در سه بُعدِ «شکلی و صوری»، «محتوایی» و «ارزیابی» دسته بندی شدند. مقالات علمی پژوهشی، طرح های پژوهشی پایان یافته، پیشنهادیه های پژوهشی، پایان نامه ها و رساله های دانشگاهی ازجمله کلیدی ترین منابعی بودند که به منظور تهیه و انتشار خلاصه های همگان فهم معرفی شده اند. موضوعاتی نظیر پزشکی، سلامت، و مراقبت های بهداشتی در اولویت بکارگیری در تهیه و تولید خلاصه های همگان فهم قرار گرفته است. اگر چه این تکنیک را نمی توان به این چند حوزه محدود کرد.

این پژوهش با هدف تحلیل رابطه «پایگاه اقتصادی- اجتماعی افراد و ذائقه فرهنگی شهروندان با تاکید بر مصرف و مطالعه کتاب» انجام گرفته است. روش پژوهش، تحلیلی_توصیفی و به صورت پیمایشی(پرسشنامه) داده های تحقیق گردآوری شده است. جامعه آماری، شهروندان شهر تهران است. روش نمونه گیری، تصادفی خوشه ای در پنج ناحیه (شمال، جنوب، غرب، شرق و مرکز) و حجم نمونه، مطابق با جدول حجم نمونه مورگان به تعداد 400 نفر انتخاب گردیده است. روایی ابزار پژوهش صوری و پایایی با استفاده از آلفای کرونباخ(کل) 885/0 بدست آمده است. در این پژوهش نتایج ضریب همبستگی بین شاخص های پایگاه اقتصادی- اجتماعی شهروندان و ذائقه فرهنگی مصرف یا مطالعه کتاب نشان می دهد بین متغیرهای مستقل تحصیلات فرد به میزان(401/0)، تحصیلات پدر(252/0)، تحصیلات مادر(208/0) و درآمد ماهیانه(165/0) و متغیر وابسته ذائقه فرهنگی مطالعه کتاب رابطه مثبت و معنی داری وجود دارد. بین متغیرهای شغل(167/0-) و محل سکونت(169/0-) با مصرف یا مطالعه کتاب رابطه معکوس و معنی داری است و رابطه بین مالکیت منزل(078/0) و مصرف یا مطالعه کتاب معنی داری(119/0) نیست. البته نتایج آزمون تحلیل واریانس یکطرفه برای ذائقه فرهنگی مصرف یا مطالعه کتاب بر اساس متغیرهای تحصیلات فرد، تحصیلات پدر، تحصیلات مادر، درآمد ماهیانه، شغل، مالکیت منزل و محل سکونت با متغیر وابسته ذائقه فرهنگی مصرف یا مطالعه کتاب حاکی از وجود تفاوت معنی دار در ذائقه فرهنگی مصرف یا مطالعه کتب به تناسب متغیرهای مذکور دارد.

مطالعه کتاب به عنوان یکی از مهم ترین مصادیق ذائقه فرهنگی شهروندان، از موضوع های مهم و نگرانی های بزرگ کشورهای در حال توسعه است تا جایی که اهمیت کتابخوانی، یکی از اجزاء بنیادین در توسعه به مفهوم کلی و از ابزارهای توسعه اقتصادی است. ازاین رو؛ این پژوهش با هدف تحلیل رابطه «سرمایه فرهنگی و ذائقه فرهنگی شهروندان شهر تهران درزمینه مصرف یا مطالعه کتاب» انجام گرفته است. روش پژوهش، تحلیلی توصیفی و به صورت پیمایشی (پرسشنامه) داده های تحقیق گردآوری شده است. جامعه آماری شهروندان بالای 15 سال شهر تهران است. روش نمونه گیری، تصادفی خوشه ای در پنج ناحیه (شمال، جنوب، غرب، شرق و مرکز) و حجم نمونه، با استفاده از جدول حجم نمونه مورگان به تعداد 400 نفر انتخاب گردیده است. روایی ابزار پژوهش صوری و پایایی با استفاده از آلفای کرونباخ (کل) 885/0 به دست آمده است. نتایج ضریب همبستگی پیرسون نشان می دهد؛ بین متغیرهای مستقل تحصیلات فرد (401/0)، انجام فعالیت های فرهنگی و هنری (538/0)، علاقه به مطالعه کتاب (602/0)، مصرف موسیقی (595/0) و مصرف فیلم و سریال (410/0) و متغیر وابسته یعنی ذائقه فرهنگی مصرف کتاب، رابطه مثبت و معنی داری وجود دارد. نتایج آزمون تحلیل واریانس یک طرفه نیز حاکی از وجود تفاوت معنی دار در ذائقه فرهنگی مصرف کتاب به تناسب سرمایه فرهنگی افراد دارد. به عبارتی؛ هرچقدر سرمایه فرهنگی افراد بیشتر باشد ذائقه فرهنگی آن ها در انواع مختلف کتب (کلیات، اجتماعی، دین، فلسفه و روان شناسی، تاریخ و جغرافیا، هنر، سرگرمی و ورزش، ادبیات، فنون، علوم، زبان) بیشتر و متفاوت یا متنوع خواهد بود.