تفقه در دین

بخش عمده ای از تحقیقات اجتماعی در ایران با هدف کشف و ارائه ی راهبردهایی به منظور حل مسائل مختلف اجتما ع ی از س و ی سازمان های دولت ی به پژوهشگران ح و زه ی علوم اجتماعی سفارش داده م ی شوند. این درحا لی است که اغلب این پژوه ش ها در ارائ ه ی راهبردهایی مشخص و عم ل یاتی به س یاست گذاران در حوز ه ی مربوطه ن ا کام م  ی مانند . از دیدگاه نو یسنده یکی از علل این نا کامی عدم اتخاذ یک استراتژ ی پژوه ش ی است ک ه مشخصا مرتبط با انجا م یک پژوهش راهبر د ی طراح ی شده باش د . هدف اصل ی ای ن مقاله طرح یک استرات ژ ی پژوه ش ی ج ا یگزین است ک ه در نت یجه ی به ک ارگیری آن در پژوهش های اجتماع ی، ارائه ی راهبردها ی مشخص و عم ل ی اتی ام ک ان پذ یر شو د . ای ن استراتژی پژوهش ی دار ای سه و یژگی اصل ی است که عبارتند ا ز : توجه به م ت غیرها یی ک ه امکان تغ ییر و دستکاری آن ها در حیطه ی امکانات و اختی ارات مسئو لین مربوطه قرار داشته باشد، سنجش م یزان تاث یر متغ یرها به ش کل فرض یات رق یب و تم ر ک ز بر ر و یک رد مقایسه ای به جای انجام پیمایش های عمومی. در این مقاله ضمن مرور انتقادی نمونه ها یی از پژوهش های راهبرد ی انجام شده در یک حوزه ی پژوه شی خاص (حوزه ی ارتقاء اخلاق شهروندی در کلان شهرها)، نمون ه ای از یک پژوهش راهبر د ی در همان حوز ه ی پژوه ش ی نیز شرح داد ه شده است که با به کارگیری استراتژ ی پژوه ش ی پ ی شنهادی، به ارائ ه ی راهبردهایی متمایز و عملیاتی در آن حوزه ی پژوهشی منتهی شده است.

واضع دین، خداست و اوست که دین واحد إلی یوم القیامه را از طریق وحی به رسولانش و سپس به خلق ابلاغ کرده است. این دین واحد نزد انبیای الهی به ودیعه گذاشته شده و آنان مکلف به ابلاغ آن به اهل زمان خویش بوده اند، تا اینکه وجه اتم و اکمل این دین واحد در زمان حضرت ختمی مرتبت(ص) به منصه ظهور می رسد. تدقق در آیات قرآن کریم افاده این مطلب را می کند که دین واحد نزد خداوند همان اسلام است، و حقیقت اسلام، ولایت حضرت امیرالمومنین(ع) است. فقه مساوق فهم عمیق در دین؛ و تفقه، نوعی تفهم و تعقل در ولایت و تحصیل معرفت امام هر زمان است. لذا مستفاد از نصوص و مثبتات أدله ، مقصود از تفقه در دین در آیه شریفه لیتفقهوا فی الدین، تعمق در ولایت و معرفت امام در هر عصر است که در این عصر وجود نازنین حضرت بقیه الله(عج) می باشد. براین اساس، حکم تفقه در دین، واجب نفسی، عینی و مولوی است. یعنی نفس تفقه در دین یا نیل به معرفت امام هر زمان، مطلوب مولی و بر ذمه همه مکلفین بقدر تعقل ایشان است و ترک این واجب مولوی ملازم با عقاب و عدم پذیرش سایر اعمال است. این پژوهش با رویکردی تحلیلی و با نگاهی نو به بررسی حقیقت تفقه در دین و حکم آن می پردازد.