نگاهی به خاستگاه احتمالی روایات کوش پیل دندان
وشنامه منظومهای است پهلوانی و موضوع آن سرگذشت ضد قهرمانی به نام کوش پیلدندان است که بیشتر سالهای عمر خود را در نبرد با فرزندان جمشید و پهلوانان ایرانی به سر میبرد. به جز کوشنامه در دیگر متون پهلوان ایران نیز دربارۀ پیلدندان روایتهای متعدّدی آمده که اغلب با گزارش آن منظومه متفاوت است و اختلافهای دارد به ویژه آنکه در این دسته منابع، داستانهای متعدّدی دربارۀ پایان زندگی او و چگونگی کشته شدنش دیده میشود. یکی از نکتههای ابهامآمیز دربارۀ کوشنامه و به ویژه قهرمان آن، خاستگاه روایات آن است که اغلب میان پژوهشگران اختلاف نظرهایی دیده میشود و پژوهشگران فرضیههای مانند ارتباط داستانهای کوش با شاهان کوشان و یا برعکس سامی نژاد بودن آن آوردهاند. در این مقاله نخست به بررسی داستانهای کوش پیلدندان در ادب پهلوانی ایران و نقد برخی نظریههای دربارۀ آن میپردازیم سپس دربارۀ منشأ احتمالی روایات این ضد قهرمان با ذکر شواهدی سخن میگوییم.