الحواریه

ویژگی های فنی نگارش رمان از گذشته تاکنون پیشرفت کرده وامروزه تحت تأثیر روش های نقد معاصر به ویژه روش نقد اجتماعی، قرار گرفته است. پیامد نقد اجتماعی رمان، مکالمه گرایی آن است؛ از آن رو که این روش رمان را فارغ از نویسنده اش، متنی باز دربرابر خواننده می شمرد. به این ترتیب چالشی میان ایفای نقش راوی ونظریه مرگ نویسنده پدید می آید که در پی اطلاع نویسندگان از تکنیک مکالمه گرایی وبه کارگیری آن با استفاده از مهارت فنی از بین می رود. جای شگفتی نیست که هدی برکات با استفاده از حوادث جنگ داخلی لبنان چنین تکنیکی را به کار گرفته است. این پژوهش درصدد بیان ویژگی های رمان وخصوصیت مکالمه گرایی آن در ادبیات لبنان است که به عنوان نمونه حجر الضحک را بررسی می نماید. روش پژوهش توصیفی- تحلیلی است. مهم ترین نتیجه عبارت از هویدا شدن زوایای دید مختلف در رمان حجر الضحک است که دو رویکرد را در گفتمان جنگ داخلی لبنان نشان می دهد. البته تکنیک های دیگر مانند: بینامتنی وسیال ذهن نیز به کار گرفته شده، افزون بر آن که برکات پایان رمان را باز نهاده تا زمینه ی گفت و گو با متن برای خواننده ی توانا وبا فرهنگ حفظ گردد.

إنّ الروایه ظاهره لغویه تکمن أصالتها فی تجمیع الأسالیب المختلفه واللغات المتعدده والأصوات المتنوعه التی تقیم بینها العلاقات الحواریه. إنّها قادره على أن تجلّی الحواریه بین مختلف اللغات الاجتماعیه، لتنتج خطاباً روائیاً یعکس جمالیه العلاقات اللغویه ویعمق القناعه بالأحداث الروائیه؛کما تبرز العلاقات الحواریه الداخلیه بین لغتها ولغه سائر النصوص الأدبیه وغیر الأدبیه، لتنتج نصاً متزوداً بنصوص غیره. أما دراسه لغه الروایه من هذا المنظر النقدی أی "الحواریه"، فتکشف عما للروائی من أسرار أسلوبیه متمیزه، وآلیات ال تعبیر، وطرائق استخدام وکیفیه انتقاء الماده اللغویه. والدراسه التوصیفیه التحلیلیه هذه، تکشف میزات حواریه لغه روایات إبراهیم الکونی الذی یهتم بتصویر الصحراء وما فیها من الموجودات؛ إذ حول عالم الصحراء إلى کون حیوی مفعم بأحاسیس جمالیه لا حدود لها. إنّه قد أنتج التعدد اللغوی فی روایاته باستخدام اللغات المتعدده فی مختلف مستویات المجتمع الإنسانی من لغه معاصریه والأسلاف، ومما وهب للجمادات والحیوانات لغه خاصه. إنّه یمجد الصحراء ویقدس عناصرها، فیجعل للصحراء صورهً جمالیهً متمیزهً فی لغه روایاته؛ ولتقویه هذه الصوره تبرز العلاقات الحواریه الداخلیه بین لغه الروایه ولغه مختلف الأجناس من الأجناس الأدبیه، والأسطوریه، والدینیه، والتاریخیه؛ حیث یتبدل لغه الروایه إلی لوحه حواریه علی أساس اللاتجانس اللغوی والإیدئولوجی للکائنات الصحراویه.

کثیر من الأشعار الحدیثه علی خلاف الشعر القدیم تتمتع بالحواریه وعناصرها کالقوال الثنائی والکرنفال والکرونوتوب والآلیات الأمریه والندائیه والإستفهامیه وإلخ. أخوان ثالث الشاعر الإیرانی المعاصر و معروف الرصافی الشاعر العراقی المعاصر، هما اللذان اهتما إلی المضامین الإجتماعیه وتجسّداها فی أشعارهما وثاما بمعارضه الإستعمار والإستغلال. فهما حاولا أن یحلّا القضایا الإجتماعیه مستفیدین من المجالات الحواریه. إذن تحاول هذه المقاله علی أساس المنهج المقارن إلی دراسه الحواریه وعناصرها المختلفه فی قصیده من أخوان «قصه شهر سنکستان»، و قصیده لمعروف رصافی «الفقر والسقام». قد خلصت النتیجه أن هاتین القصیدتین أنتجتا من الظروف الإجتماعیه وسعی الشاعران بتوظیف الحواریه وعناصرها لیتناولا الحواریه لحل المشاکل الإجتماعیه بصوره رمزیه. وأیضاً نجد أن اعتماد الشاعرین کان علی أهم عناصر الحواریه کالأمر والإستفهام والنداء والکرنوتوب، والکرنفال. یجدر الذکر أن المنهج المستخدم فی هذه الدراسه هو المنهج الوصفی التحلیلی، فی أساس المدرسه الأمریکیه فی الأدب المقارن. الحواریه فی قصیده «قصه شهر سنکستان» لأخوان وقصیده «الفقر والسقام» للرصافی