حضرت یحیی (ع)

یعدُّ موروث الصَّابئَه المندائیّین بخلفیَّتهم التَّاریخیَّه الممتدَّه، ضمنَ الجماعات الدینیه المعروفه فی الثَّقافه والحضاره الإِسلامیَّتین، وقد جعلهم القرآن فی مصافَّ أهل الکتاب. تُظِهر اﻷحداث التَّاریخیَّه المتَّصله بحیاتهم الدَّینیَّه والإجتماعیَّه فی فلسطین والوارده فی تقالیدهم الشَّفهیَّه ونصوصهم المقدَّسه، أنَّ فلسطین کانت منطلقهم اﻷوَّل. إنَّ هجره الصَّابئَه إلی بلاد مابین النهَّرین عقبت عوامل خارجیَّه ، بما فیها غزو القوی الخارجیَّه، وعوامل داخلیَّه والصَّراع مع الیهود. ومن ناحیه أخُری فقد لعب التَّسامح الدَّینیَّ من قبل الحکومات اﻷخمینیَّه واﻷرشاقیَّه دوراً إیجابیّاً فی مواصله حیاتهم الدَّینیَّه بعد ما أقاموا فی بلاد ما بین النَّهرین الَّتی کانت تابعه للإمبراطوریَّات القدیمه بدءًا بالأَخمینیه وانتهاءً بالسَّاسانیَّه ، إِذ یسَّر ذلک لمناخ التسامح نزوحَ الصَّابئَه إلی الأَقالیم الواقعه جنوبیَّ غربِ إِیران (خوزستان). وقد أَمضی الصَّابئه حیاه دینیَّه واجتماعیَّه ملیئَه بالتَّقلُّبات والشَّدائد منذ اجتیازهم الحدود الجغرافیَّه الإِیرانیَّه مستوطنینَ خوزستان إلی یومنا هذا (2010م.). أَمَّا فی السنَّوات الأَخیره بعد اعتبار هذه الفئَه الدَّینیَّه ضمنَ أَهل الکتاب من قبل سماحه آیه ا.. الخامنئیَّ (مدّ ظلُّه) ، فقدُ فتح فصل جدید للتَّواجد التَّاریخیَّ الصَّابئیَّ فی إِیران ولممارسه حیاه دینیَّه واجتماعیه علی ساحه وادعه. إِنَّ هذه الدَّراسه الإستکشافیَّه الماثله بین أَیدیکم بتوجُّه تاریخیًّ بحت وبحث تصحیحیًّ للمصادر التَّاریخیَّه تسعی إلی تقدیم صوره واضحه عن الصَّابئَّه وتعریف جدید للمندائَیَیّن یمیَّزهم عن عَبَدَه الشَّمس.

به دلیل اهمیت و جایگاه دعا در آیات قرآن کریم و روایات وارد شده از پیامبر اکرم (ص) و اهل بیت (ع) یکی از مسائل اعتقادی که اندیشمندان مسلمان، همواره در مورد آن بحث نموده و به بررسی شبهات ناظر به آن پرداخته اند، نحوه استجابت دعا و لوازم کلامی مربوط به آن می باشد. اعتقاد به مستجاب الدعوه بودن انبیای الهی اقتضای آن را دارد که بپذیریم خواسته های آنان از درگاه الهی به استجابت می رسد، اما از سویی، ممکن است کسانی چنین بپندارند که در مواردی ادعیه انبیای الهی به اجابت نرسیده است. کسانی راه چاره را در این قبیل موارد تمسّک به آموزه بداء دانسته اند. یکی از این موارد که موضوع پژوهش حاضر را به خود اختصاص داده، ناظر به آیات مربوط به تولد و شهادت حضرت یحیی (ع) و ادعای وقوع بداء در استجابت دعای حضرت زکریا (ع) است. این پژوهش با هدف تبیین و تحلیل وجه بداء در آیات مذکور و بررسی انتقادی آن، به روش توصیفی- تحلیلی و انتقادی و با استناد به منابع موجود در کتابخانه ها انجام گرفته است و می کوشد با تقریر چیدمانی از آیه های متعدد قرآن که ناظر به دعاهای حضرت زکریا (ع) و بشارت های الهی به استجابت آن هاست، مجال طرح آموزه بداء را روشن سازد و بعد از تحلیل دیدگاه قائلان به آن، در نگاهی انتقادی نشان دهد، ادعای وقوع بداء در این ماجرا و استناد به آن برای نشان دادن وجه عدم استجابت دعای حضرت زکریا (ع) ادعایی بی مناقشه نیست و ضرورتی هم برای تمسک به این آموزه جهت توجیه عدم استجابت دعای حضرت زکریا (ع) وجود ندارد.