حدیث نگاری

کانت الروایه الشفویه والطریقه الإسنادیه هی الصوره الغالبه علی کثیر من کتب الحدیث والفقه والنصوص الرجالیه والتفسیریه وحتی المصادر التاریخیّه والأدبیّه التی دوّنت فی القرون الأولی من التاریخ الإسلامیّ. سیطره هذا الأسلوب علی روایه الحدیث إلی جانب الإعتقاد الذی کان سائداً باَنّ العرب کانوا یمتلکون ذاکرات قویّه تغنیهم عن کتابه ما یتلقون من تعالیم لفتره طویله، جعل بعض الکتاب یعتقدَ بأن المصادر لهذه الکتب کانت شفویّه تماماً. وما نرمی إلیه فی هذا المقال هوالتعرف علی مصادر کتابه الحدیث والتأریخ الروائی معتمدین علی شواهد تثبت استخدام الکتابه فی عصر النبوه وشیوعها الواسع فی عصر الصحابه والتابعین، کما أوضحنا دور الکتابه التأریخی فی تسجیل وتدوین التراث العلمی والدینی للمسلمین. ثم بَینا ما أحدثته الذاکره العربیه المزعومه من إِبهامات ومشاکل فی التراث العلمی للقرون الإسلامیّه الأولی، وأوضحنا الجوانب المختلفه للنظریه القائله بأن معظم الراویات والأحادیث وصلت إلی جامعی الأحادیث وکتاب التأریخ عبر الکتابه المستمره للأساتذه والطلاب، إذاً هناک علاقه وتعامل بین الروایات الشفویّه فی القرون الأولی والمصادر المکتوبه.

با تشکیل دولت صفویه و رسمی شدن مذهب تشیع و به دنبال آن، درخواست از علمای شیعه جهت نشر معارف شیعه، و از همه مهم تر تغییر نگرش نسبت به حدیث و رشد اخباری گری، بستر مناسبی در سده های دهم تا دوازدهم، به ویژه یازدهم جهت فعالیت های متن پژوهانه شکل گرفت. بیشترین فعّالیت های متن پژوهانه شیعه در این زمان صورت پذیرفته است. بیش از هشتاد درصد شروح کتب اربعه از جهت کمی و کیفی در این زمان نگاشته شد. الکافی بیشتر از کتب دیگر مورد توجه قرار گرفته و این امر متأثر از تفکر اخباری و کمی هم نقد بر عقل گرایان است. ده درصد از کتاب ها به زبان فارسی است. بیشتر آثار توسط اخباریان نگاشته شده است.