دانشجو-معلم

در بند 3-1 سیاست های کلی ایجاد تحول در نظام آموزشی کشور، ارتقاء کیفیت نظام تربیت معلم و افزایش مستمر شایستگی ها و توانمندی های علمی، حرفه ای و تربیتی فرهنگیان موردتوجه قرار گرفته است. مدیریت یادگیری، مجموعه ای از مهارت ها را پوشش می دهد که بر بهبود عملکرد تحصیلی یادگیرندگان تأثیر دارد. در این پژوهش ادبیات فراشناخت جمع آوری، و طی مصاحبه های کیفی عمیق با 11 نفر از خبرگان، دیدگاه آنان در مورد مدل و مؤلفه های فراشناختی مناسب برای آموزش به دانشجویان-معلمان مورد سؤال قرار گرفت. یافته ها به روش نظریه برخاسته از داده ها تحلیل شد. در مرحله سوم بر اساس مؤلفه های مدل پرسشنامه ای در مقیاس لیکرت 5 درجه ای 96/0=ɑ برای ارزیابی دیدگاه صاحب نظران در مورد تناسب مدل به روش دلفی استفاده شد. یافته ها ضمن تأیید مدل های قبلی، ترکیب تازه ای را به همراه مؤلفه های جدید ارائه داد. سازه فراشناخت، شامل سه مؤلفه دانش شناختی (5 زیرمؤلفه)، تنظیم شناختی (8 زیرمؤلفه)، باورهای شناختی (4 زیرمؤلفه) و 70 متغیر است. چگونگی آموزش شامل 3 مؤلفه چگونگی ارائه (3 زیرمؤلفه)، چگونگی محتوا (3 زیرمؤلفه)، زمان و مکان آموزش (2 زیرمؤلفه) و 20 متغیر است. چرایی آموزش شامل 3 مؤلفه ارتقای شخصی معلم (4 زیرمؤلفه)، ارتقای حرفه ای معلم (5 زیرمؤلفه)، ارتقای فردی دانش آموز (3 زیرمؤلفه) و 40 متغیر است.

معلمان در جامعه، نقش مهمی در تحقق ارزش آفرینی از طریق انتقال مفاهیم و کمک به فراگیران در شکل دهی مطالب دریافت شده دارند. امروزه دیگر نقش معلمان تنها انتقال مطالب نیست؛ چرا که ایشان فراتر از آن می بایست در راستای اهداف جامعه قدم بردارند و به آموزش مطالب بپردازند. از آنجا که انجام این نقش با درگیر شدن معلمان با مسائل اجتماعی حاصل می شود (جانسون، 2009)، تربیت دانشجو-معلمان باید به شیوه ای باشد که موضوعات مربوط به اجتماع در ایشان نهادینه شود، تا در آموزش های خود این موارد را در نظر داشته باشند. اهمیت موضوع از آن جهت است که مراحل مختلف تربیت دانشجو-معلمان که شامل «معلمان به عنوان فراگیران» و «آموزش به عنوان میانجی گفتاری» می بایست با استناد به تعریف جدید آموزش در برنامه های آموزشی دانشجو-معلمان قرارگیرد. از این رو در این نوشته در پی آن هستیم که به ارائه طرح تربیت دانشجو-معلمان بپردازیم که با بهره گیری از اصول و مراحل ریچاردز (1998) و جانسون(2009) تهیه و تدوین شده است. در این طرح، مسائل مختلفی در مورد دوره های آموزشی دانشجو-معلمان و معلمان مطرح شده است که به بحث و بررسی هر کدام می پردازیم و سپس بر اساس آن طرح و مدل نهایی دوره های آموزش معلم در راستای اصول تئوری اجتماعی- فرهنگی ارائه می شود.

معلمان تربیت بدنی در مدارس از اجزای مهم اجرای تربیت و آموزش در قالب فعالیت جسمانی هستند که برای رسیدن به اهداف آموزشی، لزوم انجام اقدامات موثر در راستای توسعه حرفه ای آن ها در دوران دانشجویی در دانشگاه فرهنگیان وجود دارد؛ لذا پژوهش حاضر با هدف ارائه مدل کیفی توسعه حرفه ای دانشجو معلمان رشته تربیت بدنی انجام پذیرفت. این پژوهش از نوع تحقیق کیفی با ماهیت اکتشافی بنیادی است. مشارکت کنندگان در این پژوهش اساتید هیئت علمی رشته تربیت بدنی دانشگاه های فرهنگیان کشور بودند. نمونه گیری در این پژوهش از طریق نمونه گیری هدفمند و با روش گلوله برفی انجام پذیرفت که در این ارتباط پس از انجام 11 مصاحبه اشباع نظری حاصل شد. داده های حاصل از مصاحبه ها در سه مرحله کدگذاری باز، محوری و انتخابی تجزیه و تحلیل گردید که به ترتیب 77 مفهوم، 34 مقوله و 15 قضیه تعیین گردید. بر اساس نتایج به دست آمده عوامل علی (عوامل مرتبط با اساتید، عوامل مرتبط با امکانات و تسهیلات و عوامل مدیریتی)، عوامل زمینه ای (ویژگی های فردی دانشجویان، سطح کیفی دانشجویان از منظر دانش علمی و مهارت عملی) و عوامل مداخله گر (محدودیت های اقتصادی، عوامل نگرشی) شناسایی و در نهایت راهبردها و پیامدهای توسعه حرفه ای دانشجو معلمان رشته تربیت-بدنی ارائه گردید.