لذت نگری

پژوهش حاضر با هدف بازشناسی عوامل لذت بری سعادت نگر و بررسی ویژگی های روان سنجی فرم کوتاه پرسش نامه آن، بر اساس منابع اسلامی تدوین و انجام شده است. برای این پژوهش، با روش نمونه برداری تصادفی خوشه ای، 344 نفر از طلاب و دانشجویان انتخاب شدند و به فرم کوتاه پرسش نامه لذت بری سعادت نگر و پرسش نامه بهزیستی روان شناختی پاسخ دادند. نتایج این پژوهش نشان می دهد که هماهنگی درونی فرم کوتاه پرسش نامه برابر با 89/0 و دارای 5 عامل است و پرسش نامه از روایی سازه قابل قبولی برخوردار است؛ با این تفاوت که روایی سازه آن بالاتر از روایی سازه فرم اولیه است. مجموع عوامل استخراج شده، واریانس بیشتری را تبیین می کنند و عوامل از نظر مفهومی با مؤلفه های مدل نظری هماهنگی بیشتری دارند. بین نمرات لذت بری سعادت نگر با مقیاس بهزیستی روان شناختی همبستگی معنادار مشاهده شد که نشان از روایی همگرای آن دارد.

هدف پژوهش حاضر ارائه ابزاری برای کمّی سازی سبک لذت بری بر اساس یک مدل مفهومی در منابع اسلامی است. این مدل مفهومی، لذت بری را بر روی پیوستاری از سعادت نگری تا لذت نگری؛ دو رویکرد مهم در بهباشی نشان می دهد. برای استخراج مؤلفه های مدل مفهومی لذت بری سعادت نگر و لذت نگر در منابع اسلامی، از روش توصیفی تحلیلی در گزاره های دینی و برای بررسی ویژگی های مقیاس از روش پیمایشی استفاده شده است. به منظور تدوین مقیاس سبک لذت بری گویه های مناسب بر اساس مؤلفه های نظری طراحی شد. برای تعیین روایی ابزار، گویه های اولیه مورد ارزیابی کارشناسان روان شناسی که با متون اسلامی آشنایی داشتند، قرار گرفت. این مقیاس در نمونه 360 نفری شامل طلاب علوم دینی و معلمان مقطع ابتدایی شهرستان قم اجرا شد. نتایج نشان می دهد مقیاس سبک لذت بری بر اساس منابع اسلامی 92/0 اعتبار دارد. توافق بالا میان نظرات اکثر کارشناسان (33/83 درصد) به محتوای پرسش ها روایی محتوایی آن را نشان می دهد. نتایج تحلیل عوامل نیز روایی و ساختار عاملی مناسبی را نشان می دهد. نتیجه تحلیل عاملی اکتشافی استخراج پنج عامل مبتنی بر ویژگی های سبک لذت بری کارآمد در منابع اسلامی بوده است. این پژوهش نشان می دهد که سبک لذت بری بر اساس منابع اسلامی قابل کمّی شدن است و مقیاس ساخته شده، ویژگی های روان سنجی لازم را دارد. این مقیاس از پنج عامل (تعالی جویی، مهارگری، هدفمندی، عاقبت اندیشی و میانه روی) تشکیل شده است.