میدان

طالبان، عنوان جریانی است که در واپسین دهه قرن بیستم در جغرافیای سیاسی - اجتماعی افغانستان رخ نمایاند و رفتار و رویکرد پرخشونت، متعصبانه و جزم گرایانه شان جهانیان را مبهوت ساخت. طالبان پس از به قدرت رسیدن در افغانستان، بر حسب ظاهر، توسط دخالت نظامی امریکا نابود شد اما اخیراً این جریان به عرصه سیاسی افغانستان بازگشته و در حال حاضر، مجددا،ً بخشی از خاک افغانستان را به سیطره خود درآورده است. پرسش پژوهش حاضر پیرامون چرایی و چگونگی بازتولید قدرت طالبان است. بدون شک این بازگشت با پیامدهای منفی منطقه ای و بین المللی گسترده ای همراه خواهد بود و این مسأله، ضرورت این پژوهش را دوچندان می سازد. طبق فرضیه، بازتولید قدرت طالبان تحت تأثیر توأمان عوامل درونی و بیرونی است. عواملی که ارتباط میان آن ها، شکل گیری عادت واره را در پی داشته است. روش پژوهش حاضر از نوع کیفی و کتابخانه ای است و نظریه ساخت یابی تکوینیِ بوردیو به عنوان چارچوب نظری به کار گرفته شده است. یافته های پژوهش نیز نشان از آن دارد که عادت واره های متعدد قوم پشتون، به عنوان آبشخور فکری و عملی طالبان، در حال بازتولید خود هستند و از آنجایی که مسأله ای نظیر انحصار حاکمیت سیاسی نزد قوم پشتون بنا بر مناسباتی، به عادت واره این قوم تبدیل شده، لذا بازتولید ساختار سیاسی و قدرت، صورت واقع پذیرفته است.

امواج یکی از مفاهیم کلیدی در فیزیک و زمینه ای مناسب برای پژوهشی تطبیقی بین فیزیک و فلسفه می باشد. پژوهش حاضر با رویکردی فلسفی امواج الکترومغناطیسی را از نظر مفهومی و هستی شناختی در اندیشه فلاسفه نوصدرایی مورد بررسی قرار داده و به این سؤال مهم پاسخ می دهد که موج از لحاظ فیزیکی و فلسفی دارای چه نوع حقیقتی است؟ نتایج و دستاوردهای پژوهش حاکی از آن است که امواج الکترومغناطیسی با مفاهیم دیگر همچون میدان، ماده و انرژی ارتباط تنگاتنگی دارند. میدان از سنخ انرژی است و انرژی از نظر فلسفی جوهری مادی است که پژوهش های موجود قادر به تبیین حقیقت آن نیستند. امواج الکترومغناطیسی حالت انتقال و حرکت انرژی هستند و فرکانس آن ها نشانگر میزان انرژی منتقل شده است. با رویکرد ابزارانگارانه امواج اجزاء طبیعت نیستند؛ بلکه ابزاری برای فهم طبیعت اند. با رویکرد واقع گرایانه سه احتمال فلسفی در مورد امواج می توان بیان کرد: 1) تجرد  2) عرض مادی و 3) اینکه از نظر هستی شناختی در خارج به صورت رابط موجود هستند و از نظر مفهومی از نوع مفاهیم فلسفی (معقول ثانی فلسفی) می باشند.

مقدمه: آرزوهای افراد به شیوه ای منحصرا شخصی و فردی شکل نمی گیرد، بلکه موقعیت عینی افراد در جامعه تعیین کننده سقف آرزوهاست. آرزوهای افراد متأثر از شرایط بیرونی است و بسته به شرایط زندگی افراد از یکدیگر متمایز می شود. آرزوها در بین طبقات مختلف از یکدیگر متمایزند، آرزوهای دست یافتنی یک طبقه خاص برای طبقه دیگر محال و دست نیافتنی است که نشان از فاصله طبقاتی در گروههای جامعه است. روش: پژوهش حاضر با استفاده از فلسفه رابطه ای پی یر بوردیو درصدد است رابطه ای معنادار از آرزوها یا رؤیاهای جوانان ایرانی را آن هم در فضای اجتماعی ترسیم کند. نتایج این پژوهش به کمک روش کیفی و از طریق فن مصاحبه عمیق با 36 نفر از جوانان ساکن شهر تهران به دست آمده است. یافته ها: یافته های این پژوهش نشان می دهد که بین بختهای عینی و آرزوهای ذهنی هماهنگی وجود دارد و آرزوهای افراد مطابق سرمایه اقتصادی و فرهنگی آنها از یکدیگر متمایز می شوند. جوانان شمال شهر در دست یابی به آرزوهای خود بسیار مطمئن هستند. طبقه متوسط اراده گرایی قوی و آرزوهای بلندپروازانه ای دارد؛ جوانان جنوب شهر نیز خود را با شرایط زندگی شان تطبیق می دهند که منجر به عقیم ماندن دیالکتیک آرزوها و احتمالات می شود و همچنین افراد با سرمایه فرهنگی بالا رؤیای مشترک ادامه تحصیل در دانشگاههای خارج از ایران را دارند. بحث: ساختار نظام آموزشی ایران، به رغم فقدان امکانات لازم و کافی برای زندگی و کار متناسب با تحصیلات در بستر جامعه پس از فراغت از تحصیلات دانشگاهی، بسیار امیدوارکننده است اما در عمل، خیل عظیمی از این تحصیل کرده ها پس از گرفتن مدارک بالاتر، با ناامیدی و یأس ناشی از شکست در بازار کار مواجه می شوند؛ لذا برای بسیاری از جوانان در طبقات مختلف کار و زندگی در خارج از ایران، به یک رؤیا تبدیل شده است.

تشکیل دولت صفوی را می توان نقطه عطفی در روابط قدرت و تولید فضا در شهرهای ایرانی برشمرد. چرا که برای اولین بار شاهد حضور میدان های عمومی در شهرهای ایران به صورتی بودیم که عناصر اصلی و عمومی شهر در جوار آن قرار گرفته و مرکزی با قدرت سیاسی، مذهبی، اقتصادی در قلب شهر پدید آورد. در این زمان میدان همچون جلوخانی برای باغ سلطنتی نقش مهمی ایفا می کند. هدف اصلی پژوهش حاضر، شناخت چگونگی تعامل میدان و باغ های سلطنتی و به عبارتی بازشناسی نقش فضای عمومی میدان در رابطه با گفتمان قدرت متمرکز است. برای یافتن این رابطه لازم است، منابع و اسناد تاریخی درجه اول تحلیل و تفسیر شوند. لذا ماهیت این پژوهش کیفی و تاریخی است و با روش تحلیلی- توصیفی، سعی در یافتن کارکرد نمادین عناصر شهری در جریان تغییرات اجتماعی و سیاسی آن دوران دارد. رویکرد تحلیلی مورد استفاده در تفسیر نقش میدان ها در این مقاله با تاسی از مباحث مطرح شده توسط فوکو، بوردیو و نظریات اجتماعی هنری لوفور می باشد. این رویکردها سبب گردید تا دریابیم دولتخانه های صفوی، میدان را متفاوت از آنچه به معنای محل گردهمایی عمومی و مکان برقراری تعامل میان مردم وجود دارد، تغییر شکل مفهومی داده و از آن به عنوان مرکزی برای نمایش قدرت مرکزی و استفاده از قدرت های اقتصادی و مذهبی برای تقویت حکومت صفوی بهره برداری نموده است.

این پژوهش به بررسی راهبرد ترکیبی «میدان» و «دیپلماسی» در اندیشه استراتژیک شهید سپهبد قاسم سلیمانی به مثابه قدرت نرم در پیشبرد سیاست منطقه ای جمهوری اسلامی ایران می پردازد. پرسش اصلی نویسندگان این پژوهش این است که چگونه پیشبرد این راهبرد در میدان های نبرد منطقه ای همزمان منجر به دفع تهدیدات امنیت ملی و افزایش نفوذ ژئوپلتیک ایران در حوزه کاربرد دیپلماسی و در مواجهه با قدرت های بزرگ و رقبای منطقه ای گردید؟ فرضیه اصلی این پژوهش این است که سردار سلیمانی با بکارگیری نوعی بازدارندگی ترکیبی و استفاده از نیروهای شریک و متحد ایران در منطقه (قدرت نرم)، ایفای نقش موثر و حضور فعال و به موقع ایران در کنترل و مدیریت شرایط پسا منازعه در بحران های منطقه ای از جمله در عراق، سوریه و افغانستان (قدرت سیاسی)، و همچنین سرکوب نیروهای تکفیری تروریستی همچون داعش و شاخه های القاعده در منطقه شامات (قدرت امنیتی-نظامی)، تراز قدرت منطقه ای ایران را در میدان های نبرد منطقه ای و به تبع قدرت چانه زنی دیپلماتیک کشورمان در پرونده های کلان سیاست خارجی کشور افزایش داد. نویسندگان از روش تاریخی-تحلیلی برای تجزیه و تحلیل موضوع استفاده کرده و با استفاده از نظریه بازدارندگی «موازنه وحشت» به تبیین موضوع می پردازند. نویسندگان نتیجه می گیرند که بکارگیری این راهبرد ترکیبی نرم و سخت از سوی شهید سلیمانی تهدیدات امنیتی جدی را در مقاطعی تاریخی در یک دهه گذشته رفع کرده و زمینه های فرصت سازی برای بکارگیری یک دیپلماسی فعال را فراهم کرده است.

هدف مقاله حاضر آن است که به تحلیل فضای حاکم بر کافه های خیابان دانشگاه در شهر زاهدان بپردازد. در این راستا، از رویکرد نظری بوردیو و نظریه میدان وی بهره برده شده است. روش تحقیق این پژوهش، کیفی و مبتنی بر تحلیل دیدگاه های کافه داران و باریستاهای کافه های منتخب در این خیابان بوده که از طریق مصاحبه نیمه ساختاریافته، دیدگاه آن ها جمع آوری شده است. به این منظور، دو نوع کافه در این خیابان (درمجموع 8 کافه)، مشتمل بر کافه های بیرون بر و کافی شاپ، انتخاب و با 12 نفر مصاحبه انجام شده است. بر اساس نتایج به دست آمده دو نوع عادت واره مصرف قهوه و اسپرسو (بین بومیان) و کافه نشینی (بیشتر بین دانشجویان) قابل مشاهده است. میدان های مطرح در بررسی کافه ها، مشتمل بر میدان اقتصادی، اجتماعی-فرهنگی، سیاسی و قدرت هستند. کافه داران با بهره گیری از استراتژی های متضاد، سعی در جذب کاربران مختلف دارند و میان کنش و فعالیت بومیان و دانشجویان نیز تمایز مشاهده می شود. بررسی ارتباط بین مقوله های شناسایی شده نشان داد که مقوله های مرکزی شامل تغییر عادت واره و افزایش مصرف قهوه و تبدیل شدن کافه ها به فضایی شبه عمومی و جاذب جمعیت، تحت تأثیر شرایط علی چون تمایل به تغییر موقعیت اجتماعی، تغییرپذیری عادت واره ها و استفاده از قهوه برای درمان است. کنش کاربران کافه ها در برابر این تغییرات، پذیرش عادت واره جدید و درعین حال بومی سازی مصرف و فضا است. پیامدهای ناشی از این کنش، کم رنگ شدن محدودیت ها، بهبود اقتصاد، ارتباط مداری و اندیشه ورزی است.

پژوهش حاضر با موضوع و هدف فهم میدان ترومای اجتماعی و عادت واره های متناسب با آن، با نگاه جامعه شناختی و با تأکید بر نظریه میدان، عادت واره و ناسازی بوردیو انجام شد. روش استفاده شده، کیفی از نوع گراندد تئوری است. داده ها با استفاده از روش نمونه گیری هدفمند و با تکنیک مصاحبه نیمه ساختاری از 30 نفر از شهروندان شهر تبریز در سال 1402 انجام شد؛ سپس داده ها جمع آوری و به شیوه کدگذاری تحلیل شدند. یافته ها نشان داد کنشگران، میدان ترومای اجتماعی را دارای ناسازی هایی در ناممکنی کسب سرمایه اقتصادی، بی ارزشی سرمایه فرهنگی و بحران سرمایه اجتماعی می دانند که به خلق عادت واره های ناامیدی و ترس از آینده، روان های پریشان و احساس بی عاملیتی منجر می شود و این دو در یک رابطه دیالکتیک، ناسازی های میدان و عادت واره را تشدید و اوضاع را مخاطره آمیز می کنند.

 پیر بوردیو جامعه شناس فرانسوی با مطرح کردن نظریه میدان های اجتماعی و مفاهیمی چون تمایز، عادت واره و دوکسا، مطالعات جامعه شناختی فرهنگ را دچار تحولی نمود که تا امروز تاثیرش در نظریات مرتبط باقی مانده است. با وجود آنکه وی به طور مستقیم ارتباط آرای خود را با فضاهای شهری و معماری بیان نکرد، اما این مسئله یکی از حوزه های مهمی است که می توان در تحلیل آن به مفاهیم بوردیو رجوع کرد. معماری و فضاهای شهری، محیط زندگی افراد را ساخته و همواره در موقعیت تاثیرگذاری و تاثیر پذیری نسبت به جامعه و فرهنگ قرار دارند. ارتباط میان جامعه و فرهنگ با فضاهای شهری و معماری بحثی است که می تواند در بستر سینما به خوبی بازتاب یافته و مورد تحلیل قرار گیرد. پژوهش پیش رو با انتخاب فیلم «قهرمان»، آخرین ساخته اصغر فرهادی به عنوان نمونه موردی، چگونگی تاثیر و بازتاب معماری و فضاهای شهری را در آن بررسی کرده و برای تحلیل از آرای پیر بوردیو بهره برده است. در خلال تحلیل های این مقاله به تاثیرات شهر شیراز، منظر شهری، خانه ها و فرهنگ برآمده از آن ها و در نهایت میدان های اجتماعی پرداخته شده است. سپس بازتاب مفاهیم جامعه شناختی در این موارد مشخص شده اند. این پژوهش نشان می دهد که شهر شیراز و فضاهای شهری و معماری آن، چگونه با مفاهیم کلیدی بوردیو تطبیق یافته و با به نمایش گذاشتن میدان های مختلف از جمله زندان، انجمن های خیریه، بازار روایت خود را پیش برده است.

و دهم با شعار برقراری عدالت و کم کردن شکاف طبقاتی در بین مردم ایران بر سرکار آمد. مهم ترین دستاورد این دولت، اجرای پروژه مسکن مهر در خصوص تأمین مسکن برای قشر کم برخوردار جامعه بود. ناظر بر این، پژوهش حاضر، در خصوص پاسخ به این سؤال انجام گرفت؛ اجرای عدالت اجتماعی در طرح مسکن مهر چگونه است؟ این مقاله به روش کیفی و با استفاده از روش توصیفی تحلیلی انجام شده است. نتایج این پژوهش نشان داد که پروژه مسکن مهر، به دلیل گرانی زمین در اطراف شهرهای بزرگ به اجرا درآمده و این امر نیز موجب جدایی گزینی فضایی شده است. به رغم اینکه مسکن مهر، ظواهر مدرن دارد، اما فضای اجتماعی این مناطق را بیشتر طبقات کم برخوردار جامعه تشکیل می دهند. ازاین رو تمرکز قشر عظیم طبقه اجتماعی پایین در این مناطق، منجر به بازتولید طبقه اجتماعی و در نهایت به بازتولید ساختارهای نابرابر منتهی می شود؛ بنابراین بسیار محتمل خواهد بود که ساختار فضای اجتماعی مسکن مهر، یک نوعی بی عدالتی نظام مند را به لحاظ اجتماعی و فرهنگی دامن بزند.

در نظریه «کنش» پیر بوردیو، اثر ادبی بازتولید سرمایه فرهنگی و برآیند ترکیب سرمایه اقتصادی و عادتواره هاست. همین طور، کنشی اجتماعی است که فرد در میدان ادبی از خود نشان می دهد. شعر به مثابه اثر ادبی محصول بُعد ذهنی سرمایه فرهنگی است که به صورت موفقیت مادی و به شکل عینیت یافته ظهور می کند. این پژوهش به کنش های شعری نیما و اخوان به شکل مقایسه ای با رویکرد نظریه کنش بوردیو می پردازد تا به این پرسش پاسخ دهد که کنش های این دو شاعر چگونه بیان می شوند و واکنش هایشان در قبال برخورد دیگران و اوضاع سیاسی اجتماعی جامعه چگونه شکل می گیرد. پیشینه تحقیق در این موضوع مبیّن بی توجهی بسیاری از محققان به موضوع است. روش تحقیق در این مقاله، از حیث ماهیت و روش، از گونه توصیفی تحلیلی و از حیث هدف، بنیادی نظری است. نتایج نشان داد که هردو شاعر در برخی از کنش های شعری مشترک اند و در برخی دیگر واکنش های متفاوتی نشان می دهند که حاصل آن سرایش اشعار سیاسی اجتماعی در زیرمیدان تولید شعر فارسی است.