قاعده بیز

مسئله استقراء و توصیف فعالیت استقرایی مسئله ای بنیادی است که برای تمام علوم اعم از تجربی و انسانی اهمیت دارد. کشف بسیاری از روابط علّی چه در حوزه اجتماعی و چه در حوزه علوم تجربی بر داده های استقرایی استوار است و بدیهی است با به چالش کشیدن استقرا، مبانی روش شناسی علوم اجتماعی نیز مورد چالش قرار می گیرند. در این مقاله نخست، مسأله شکاکانه هیوم درباره استقرا مطرح شده و اشاره خواهد شد که استدلال هیوم خطاپذیر بودن استقرا را هدف نمی گیرد، بلکه از ناموجه بودن آن انتقاد می کند. اما در استدلال هیوم فعالیت استقرایی به شکلی ساده و ابتدایی تشریح شده است. این مسئله و اهمیت آن برای قدرت استدلال شکاکانه ضد استقرا، پای مساله ی توصیف استقرا را به میان می کشد. در بخش دوم مقاله، دیدگاه بیزگرایانه در باره ی استقرا به عنوان توصیفی کلی از گذار های استقرایی مطرح می شود و با توسل به آن از سه دیدگاه به مسئلهی هیوم پرداخته خواهد شد.

پروژه های ساخت وساز نقش مهمی در رشد تولید ناخالص داخلی و پیشرفت اقتصادی کشورها ایفا می کنند. باوجوداین، پروژه های ساخت وساز همواره با دامنه متنوعی از ریسک ها روبه رو هستند. اگر این ریسک ها در ابتدای پروژه به خوبی شناسایی و ارزیابی نشوند و استراتژی های مناسبی برای پاسخ به آن ها انتخاب نشود، به علل بالقوه ادعاهایی تبدیل می شوند که زمینه ساز بروز اختلاف میان طرف های پروژه خواهند بود. این پژوهش مدلی موسوم به علت ادعا خواسته ادعا را برای شناسایی و ارزیابی ریسک ها ارائه می دهد و از آن برای قراردادهای سه عاملی پروژه های ساخت وساز شرکت نفت مناطق مرکزی ایران استفاده می کند. پس از تحلیل مضمون 10 مصاحبه نیمه ساختاریافته با صاحب نظران و تطبیق یافته ها با پیشینه پژوهش، 32 علت ادعا و 26 خواسته ادعای پیمانکار شناسایی شد. سپس با تعیین احتمال تجربی وقوع علل ادعاها، احتمال تجربی وقوع خواسته های ادعاها و برآورد تجربی زیان بالقوه هر خواسته توسط 18 نفر از خبرگان طرفین کارفرما و پیمانکار، ماتریس علت ادعا خواسته ادعا شکل گرفت. تحلیل این ماتریس توسط قاعده بیز منجر به شناسایی ارجح ترین علل و خواسته های ادعا شد. مدل ادعا محور مبتنی بر نظرات خبرگان این پژوهش با کمک به شناسایی و ارزیابی ریسک های منجر به دعاوی پیمانکار، مبنای مناسبی را برای انتخاب استراتژی های پاسخ به این ریسک ها در اختیار کارفرما قرار می دهد.