سطح خوانایی

تحلیل محتوا، یک روش تحقیق علمی و از پرکاربردترین و محبوب ترین روش های تحقیق در علوم اجتماعی، رفتاری و انسانی است. بررسی کتاب های درسی، به دلایلی همچون شناسایی نقاط قوت و ضعف ضروری است. این بررسی روش های گوناگونی دارد که تحلیل محتوا یکی از آنهاست. برای تحلیل محتوای کتاب های درسی اغلب، از دو گروه روش استفاده می شود: ابزارهای فهرستی (چک لیست ها) و فرمول های خوانایی. این مقاله می کوشد چند روش متداول فرمول های خوانایی را همراه ویژگی ها و کاربرد آن تبیین کند. میزان خوانایی یا سطح خوانش، در فهم مطالب کتاب تأثیر بسیاری دارد. از فرمول های ریاضی گوناگونی می توان برای تعیین میزان خوانایی کتاب ها استفاده کرد. این فرمول ها، درجه پیچیدگی زبانی متن کتاب را مشخص می کند. مهم ترین نتایج نشان می دهد که به کمک فرمول های خوانایی می توان مواردی همچون سطح کلاسی، سطح سنی، سطح آموزشی و سبک توصیفی کتاب های درسی را تعیین کرد؛ البته باید هر کدام از فرمول ها برای متن های فارسی بومی شود تا نتایج اعتبار بیشتری داشته باشد.

    پژوهش حاضر هدف خود را بر سنجش و مقایسه سطح خوانایی کتاب فارسی پایه سوم ابتدایی سال تحصیلی 1399-1400 براساس چهار تکنییک سنجش سطح خوانایی فلش،گانینگ فوک، فرای و لافلین، ازلحاظ میزان تناسب متون  با سطح سنی و میزان درک دانش آموزان و نیز دسترسی به میزان پایبندی مطالب آن به رعایت اصول برنامه ریزی از جمله اصل توالی ساده به دشواری در تنظیم ساختار متمرکز کرده است. روش پژوهش از نوع تحلیل محتوای کمی و روش آماری توصیفی است. براساس حساسیت کتب فارسی دوره اول ابتدایی به دلیل نقش زیرسازی سوادآموزی رسمی کشور و اهمیت پایه ی سوم به جهت آموزش سطح پیشرفته ی چهار مهارت اصلی زبان، که منجر به تعمیق درک و تفکر و خلاقیت در سایر دروس می گردد، جامعه آماری پژوهش، کتاب فارسی خوانداری جدیدالتالیف پایه سوم ابتدایی در نظر گرفته شد. برای هر چهار تکنیک، سه نمونه از ابتدا و وسط و انتهای کتاب به صورت تصادفی برگزیده و  براساس فرمول ها، نمودارها و جداول مختص به هر چهار تکنیک، ابتدا تجزیه و تحلیل و سپس نتایج آن ها با یکدیگر مقایسه گردید. نتایج حاکی از آن است که اولا  اصل توالی ساده به دشواری در مطالب کتاب رعایت نشده است، دوما سطح خوانایی کتاب،  بسیار دشوار و بالاتر از سطح درک و توانایی دانش آموزان پایه سوم ابتدایی است.

مطالعه حاضر با طرح ترکیبی ازنوع همسوسازی و مدل تبدیل داده ها انجام شده است. در بخش کمی با استفاده از چک لیست محقق ساخته داده های مورد نیاز، گرد آوری ؛ و با روش فرای و شاخص گانینگ سطح خوانایی متن فارسی پایه اول ارزیابی شد. در بخش کیفی با روش مصاحبه ، اطلاعات گردآوری، خلاصه، و در نهایت به داده های کمی تبدیل شدند. جامعه آماری تحقیق در بخش کیفی مشارکت کنند گان بالقوه، معلمان پایه اول شهرستان سپیدان بود که 75 معلم با روش نمونه گیری هدفمند به عنوان مشارکت کنندگان پژوهش انتخاب شدند. نتایج تحقیق شان داد در کتاب نگارش تمرین های واج شناختی از نوع تقطیع و ترکیب بیشتر مورد توجه بوده است و در کتاب خوانداری از مهارت های مهم واج شناختی غفلت شده است. 

مقدمه و هدف: یکی از مهم ترین و اساسی ترین عنصرهای انتقال پیام های آموزشی در زمینه تعلیم و تربیت، کتاب های درسی هستند. از جمله مهم ترین ویژگی های کتاب های درسی، سازگاری محتوای آن با وضعیت رشد شناختی مخاطبین پایه خاص خود است. هدف این پژوهش، ارزیابی و سنجش سطح خوانایی کتاب درسی تفکر و پژوهش ششم ابتدایی با استفاده از روش آنتروپی شانون است. پژوهش از لحاظ هدف، کاربردی و جامعه پژوهش، محتوای کتاب درسی تفکر و پژوهش پایه ششم ابتدایی است. روش شناسی پژوهش: در این مطالعه از روش تحلیل محتوا، بر اساس ماهیت از روش های عینی - کمی و از روش «آنتروپی شانون» برای تجزیه و تحلیل داده ها استفاده شده است. یافته ها: یافته های پژوهش نشان داد، متن هایی که بر اساس روش های مک لافلین و گانینگ فوگ مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفتند، از نظر سطح توانایی کلاسی در سطحی بالاتر از پایه ششم ابتدایی قرار دارند؛ همچنین یافته های پژوهش نشان داد که در کتاب تفکر و پژوهش پایه ششم ابتدایی بیشترین ضریب اهمیت مربوط به شاخص فصل چهارم(269/0) و کمترین آن ها مربوط به شاخص فصل اول(233/0) است. نتیجه گیری: از این روی؛ جهت بهبود کارایی و اثربخشی کتاب های درسی و دستیابی به هدف های آموزشی، باید محتوای آن را مورد ارزیابی و سنجش قرار داد.

موضوع : تلویزیون رسانه ای عام است که با دامنه ای از مخاطبان با سلایق و سطوح تحصیلی متنوع رو به روست و برنامه های آن عمدتاً توسط مخاطب عام مصرف می شوند. «خوانا بودن» یک متن یا گزارش خبری موجب افزایش سطح درک مخاطب از آن و جلب توجه و علاقه بیننده و انتقال آسان تر پیام آن به مخاطب می شود. هدف: ارزیابی درصدد سنجش گزارشهای خبری شبکه خبر و تعیین سطح خوانایی بر آمده از آنها است.یافته های پژوهش : مخاطب برای درک اخبار مذهبی به حداقل 9 کلاس، برای درک اخبار سیاسی به بیش از 8 کلاس و برای درک اخبار حوادث تنها به 4 کلاس سواد احتیاج دارد. شاید فهم آسان اخبار حوادث چندان دور از انتظار نباشد. اما ثقیل بودن اخبار مذهبی در مقایسه با اخبار سیاسی در نوع خود جالب توجه است. احتمالاً این دشواری مربوط به نوع تنظیم اخبار مذهبی است که لازم است مورد توجه سردبیران خبر قرار گیرد. در میان موضوعات خبری مختلف، بالاترین میانگین متعلق به اخبار مذهبی با طول متوسط 38.66 کلمه به ازای هر جمله است و در مقابل اخبار حوادث با میانگین 18.4 کلمه به ازای هر جمله کمترین طول متوسط جمله را به خود اختصاص داده است.نتیجه: بررسی خوانایی متن اخبار مشروح شبکه خبر (ساعت 19) دو نتیجه کلی نشان داد؛ اول اینکه اخبار پخش شده از نظر خوانایی در سطح متوسط قرار دارند. دوم، میانگین 7 سال و بیشتر آموزش برای درک اخبار شبکه خبر به این معناست که شبکه از این نظر در وضعیت نامطلوبی قرار ندارد. سوم، بسیاری از مخاطبان می توانند خبرها را بدون مشکل درک و دریافت کنند. چهارم، بررسی در این پژوهش ها نشان داد، متوسط طول جملات برای اخبار در مجموع 65/27 کلمه و بکار بردن این تعداد کلمه در جملات خبری بسیار طولانی محسوب و مهمترین عامل دشواری درک در متون خبری شده است.