فرار از خدمت

سازمان ها و یگان های نظامی کشور و بالاخص ارتش جمهوری اسلامی ایران به دلیل مأموریت ویژه ای که در خصوص دفاع از کیان کشور ایفا می کنند، جایگاه مهمی در بین سازمان های دیگر دارند. در این گونه سازمان ها یکی از آسیب های رفتاری مهم، فرار سربازان می باشد. براین اساس و باتوجه به نقش و تاثیر عوامل درون و برون سازمانی مؤثر بر فرار از خدمت سربازان، در این مقاله سعی بر آن است  به مفهوم فرار از خدمت و عوامل درون و برون سازمانی موثر بر آن پرداخته شود. این تحقیق از لحاظ هدف کاربردی و از نوع توصیفی- همبستگی می باشد. جامعه آماری تحقیق حاضر کلیه سربازان فراری منطقه هوایی مهرآباد از دی 1394 تا شهریور ماه 1395 به تعداد 103نفر می باشد. برای تعیین نمونه آماری، به علت محدود بودن جامعه آماری از روش سرشماری استفاده شده است. داده های پژوهش از طریق پرسشنامه کتبی محقق-ساخته بدست آمده است. ضریب پایایی پرسشنامه با استفاده از آلفای کرونباخ(86/0) و روایی پرسشنامه نیز با استفاده از نظرات خبرگان و کارشناسان موضوع مورد بررسی و تایید قرار گرفت. نتایج بررسی ها با استفاده از آزمون همبستگی پیرسون و رگرسیون دو متغیره نشان می دهد که بین عوامل درون سازمانی(عوامل مدیریتی و عوامل تقنینی) و عوامل برون سازمانی(عوامل فردی، خانوادگی و عوامل محیطی) با فرار از خدمت سربازان ارتباط معناداری وجود دارد. همچنین نتایج حاصل از آزمون تحلیل رگرسیون بیانگر تاثیرمعنادار عوامل برون و درون سازمانی بر فرار از خدمت سربازان بوده و از بین عوامل برون سازمانی داشتن بیماری جسمانی و روانی، دلتنگی خانواده و شرایط بد آب و هوایی و از بین عوامل درون سازمانی، تبعیض در تعیین محل خدمت، آزار و اذیت سربازان ارشد و میزان طولانی بودن مدت خدمت نظام وظیفه دارای بیشترین تاثیر بر فرار از خدمت می باشند. 

زمینه و هدف: موفقیت فرماندهان در تعامل مطلوب با سربازان وظیفه به عنوان بخشی از بدنه ناجا، بستگی انکارناپذیری به توانایی نفوذ آن ها بر افراد دارد. این توانایی که در ادبیات رفتار سازمانی رهبری نام دارد، مهم ترین ابزار تاثیرگذاری بر افراد است. هدف این پژوهش بررسی تاثیر قابلیت های رهبری فرماندهان بر کاهش فرار از خدمت، پرخاشگری و احساس افسردگی سربازان ناجا است. روش: این پژوهش از نظر هدف، کاربردی و از نظر شیوه اجرا، پیمایشی است. جامعه آماری پژوهش را سربازان مرکز آموزش شهید بیگلری مشکین شهر ناجا(1035 نفر) در زمستان سال 1398 تشکیل داده اند که از بین آن ها 280 نفر به صورت نمونه گیری طبقه ای متناسب انتخاب شدند . داده ها با استفاده از پرسشنامه های محقق ساخته قابلیت های رهبری و فرار از خدمت با آلفای کرونباخ 84/0 و 78/0 و پرسشنامه های استاندارد پرخاشگری باس و پری(1992) و افسردگی بک(1961)، به ترتیب با آلفای کرونباخ 82/0 و 81/0 جمع آوری و با استفاده از مدل معادلات ساختاری با نرم افزار PLS تحلیل شد. یافته ها و نتایج: پژوهش نشان داد همه قابلیت های رهبری فرماندهان در چهار بعد نگرش، صفات، رفتار و اقتضائات رهبری، به طور معناداری بر کاهش فرار از خدمت، پرخاشگری و احساس افسردگی سربازان تاثیر دارد. بنابراین در یک رویکرد انسانی و با هدف کاهش همه این موارد، پژوهش بیش از هر چیزی تمرکز بر توسعه قابلیت های فرماندهان در ابعاد چهارگانه آن را گوشزد می کند، چراکه بکارگیری ظرفیت های موجود برای تعداد محدودی فرماندهان که تاثیرات اهرمی بر نگرش های شناختی و عاطفی و رفتار تعداد قابل توجهی سرباز وظیفه دارند، بسیار منطقی است.

زمینه و هدف: ترک خدمت به شکل فرار به ویژه در بین کارکنان وظیفه ناجا دیده شده است. یکی از عوامل مؤثر در پیشگیری از فرار سربازان نقش فرماندهان آنهاست. در این پژوهش به نقش فرماندهان و مدیران انتظامی ناجا در پیشگیری فرار از خدمت کارکنان وظیفه پرداخته شده است.روش: روش این تحقیق، توصیفی و از نوع پیمایشی و ازنظر هدف، کاربردی بود. در این پژوهش، از الگوی نقش مدیریت سیدجوادین (1385) با هشت ویژگی با رویکرد فرماندهی و مدیریت انتظامی استفاده شد. جامعه آماری آن 84 فرمانده کلانتری های شهر تهران به صورت تمام شمار بودند. ابزار گردآوری داده ها پرسشنامه محقق ساخته بر اساس هشت نقش مدیریت سیدجوادین بود. برای روایی صوری و محتوایی ازنظر کارشناسان و چند استاد مدیریتی و خبرگان بهره گیری شد. برای تجزیه وتحلیل داده ها از تحلیل عاملی تأییدی و تحلیل رگرسیون لجستیک با نرم افزار LISRER 8.7 استفاده شد؛ روایی متغیرهای تحقیق با استفاده از مقدار آلفای کرونباخ بیش از 75/0 بود.یافته ها: با استفاده از آزمون الگوی معادلات ساختاری لیزرل نتایج نقشهای فرماندهان انتظامی برای پیشگیری از فرار کارکنان وظیفه به ترتیب اولویت عبارت بودند از: 1-میانجی گری برای حل مشکلات ارتباطی آنان؛ 2- راهنمایی و مشاوره آنان؛ 3- آشنایی و مطالعه تخصصی درباره آنان؛ 4- نظارت در کاهش مشکلات آنان؛ 5- نقش نظارت در حل مسئله؛ 6- توجه به خلاقیت آنان؛ 7- تدوین و تعیین خط مشی در رسیدگی به آنان؛ 8- پشتیبانی در خدمت به آنان.نتیجه گیری: نقش فرماندهان انتظامی در پیشگیریِ فرار از خدمت کارکنان وظیفه معنادار بود؛ لذا پیشنهاد می شود با توجه به نقش فرماندهان در پیشگیری از فرار کارکنان وظیفه، برای اقدامات ضروری برنامه ریزی شود

در این تحقیق سعی شده ضمن شناسایی علل بروز جرم فرار از خدمت در کارکنان وظیفه فرماندهی انتظامی استان سمنان، به بررسی این علل وعوامل پرداخته شود. در این رابطه به مواردی همچون طیف درجات، سنوات خدمتی، یگان خدمتی در زمان وقوع جرم، شرایط روحی، جسمی، مالی و خانوادگی مجرم و دیگر مولفهها نیز توجه گردیده و نسبت به تعیین سهم هر یک از این عوامل با استفاده از نظرات فرد مرتکب و کارشناسان اقدام شده و در پایان نیز با استفاده از همان نظرات، راهکارهای اجرایی در راستای کاهش این جرم با توجه به امکانات و مقدورات سازمانی پیشنهاد گردیده است. از اینرو با بررسی مبانی جرم شناسی، اشاره به مستندات قانون مجازات جرایم نیروهای مسلح و شناسایی علل و عواملی که به نظر میرسد در بروز جرم فرار از خدمت موثر باشد، پرسشنامهای تهیه و به آزمون گذاشته شد. پس از تایید روایی و پایایی توسط نرمافزار آماری، پرسشنامه مذکور به مرحله اجرا درآمده و نتایج آن مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.

مقدمه: خدمت سربازی به عنوان وظیفه ای اجتناب ناپذیر در زندگی هر فرد محسوب می گردد که گریز از آن با انطباق پذیری روانی اجتماعی مرتبط است. پژوهش حاضر با تکیه بر بعد روانشناختی فرار از خدمت سربازان پرداخته است. روش: پژوهش حاضر از نوع علی- مقایسه ای است. جامعه آماری شامل کلیه سربازانی است که در سال 1390 در یکی از پادگان های کشور مشغول خدمت سربازی بوده و از میان آنها به صورت نمونه گیری در دسترس تعداد 70 سرباز دارای تجربه فرار خدمتی و 70 سرباز منظم انتخاب شدند. ابزار گردآوری اطلاعات استفاده از دو پرسشنامه طرحواره های ناسازگار اولیه یانگ(1995) و پرسشنامه سبک دلبستگی بزرگسالان هازن و شیور(1987) بود. نتایج: نتایج نشان داد که در سبک دلبستگی بین دو گروه سربازان عادی و فراری تفاوت معناداری وجود ندارد. اما نتایج بیانگر تفاوت معناداری در متغیر طرحواره های ناسازگار اولیه بوده است به طوری که در گروه سربازان فراری از میان 5 حوزه طرحوارهای ناسازگار در دو حوزه؛ بریدگی/ طرد که خود شامل پنج طرحواره رهاشدگی و بی ثباتی، بی اعتمادی و بدرفتاری،نقص و شرم، انزوای اجتماعی و بیگانگی است و همچنین در حوزه وابستگی/عملکرد مختل که شامل طرحواره های وابستگی و بی کفایتی،آسیب پذیری، خودتحول نیافته، گرفتار و شکست می باشد نسبت به سربازان عادی این طرحواره ها فعال تر بوده است. بحث: در میان عوامل مختلف تأثیرگذار بر پدیده فرار از خدمت مطالعه پیشینه روانشناختی از جمله سنجش و شناخت طرحواره ه ای ناس ازگار سرب ازان ف راری با فراهم ساختن زمینه مداخلات پیشگیرانه و درمانی امکان مواجهه مناسب را برای دست اندرکاران فراهم می آورد.

هدف این پژوهش، طراحی الگوی رهبری افسران صف به منظور کاهش فرار از خدمت و دو اختلال پرخاش گری و احساس افسردگی سربازان است. برای نیل به این هدف، از پژوهش آمیخته (اکتشافی) استفاده شد. جامعه آماری پژوهش شامل فرماندهان، افسران صف و سربازان است که در بخش کیفی به طور هدف مند با 17 نفر از آن ها مصاحبه شد و در بخش کمی، 280 نفر به صورت نمونه گیری طبقه ای متناسب انتخاب شدند. داده ها با استفاده از پرسش نامه مهارتهای رهبری، که براساس یافته های کیفی تهیه شده و پرسش نامه های پرخاش گری باس و پری (1992)، افسردگی بک (1961) و فرار از خدمت احمدی (1398) جمع آوری شدند. تحلیل داده های کیفی با تکنیک تحلیل موضوعی (تم) انجام شد. به منظور تحلیل داده های کمّی از مدل معادلات ساختاری استفاده شد. پژوهش، الگوی رهبری افسران صف را در چهار بُعد نگرش رهبری (احترام و تکریم افراد)، رفتار رهبری (وقت گذاشتن، عدالت، حمایت گری و قدرشناسی)، صفات رهبری (ظاهر، دیسیپلین، شخصیت، تجربه، تخصص، مهارت کلامی و هوش هیجانی) و درنهایت اقتضائات رهبری (درک تفاوتهای فردی و درنظرداشتن شرایط هر موقعیت) شناسایی کرده و نشان داد نگرش، رفتار، صفات و اقتضائات رهبری به طور معناداری، باعث کاهش فرار از خدمت و دو اختلال پرخاش گری و احساس افسردگی سربازان در مراکز آموزش سربازی می شود.

زمینه و هدف: فرار از خدمت سربازان یکی از جرائم شایع در بین نیروهای مسلح است. به نظر می رسد دلالت های نظریه فشار تا حدود زیادی علل وقوع این جرم را تبیین کند. بر این اساس، هدف پژوهش پیش رو شناسایی عوامل جرم فرار از خدمت سربازان بر اساس دلالت های نظریه فشار و ارائه راهکارهای پیشگیرانه است.روش: تحقیق از نظر روش، کیفی و از نظر هدف، توصیفی- تحلیلی بوده و از لحاظ ماهیت به روش گرند تئوری انجام شده است. به منظور جمع آوری داده ها از روش مصاحبه هدفمند با رؤسای بازرسی یک یگان نظامی استفاده شده است. حجم نمونه در این تحقیق پس از اشباع نظری و مصاحبه با 28 نفر خاتمه یافته است. روش نمونه گیری هدفمند بوده و ابزار مورداستفاده، مصاحبه نیمه ساختاریافته بوده است. پس از مصاحبه از نرم افزار مکس کیودا برای تحلیل یافته ها استفاده شد. راهبرد پژوهش بر سه عنصر مضمون ها، مفاهیم و مقوله ها استوار بوده است. روایی یافته ها از طریق نظر سایر خبرگان (تکنیک تثلیث) و پایایی آن از طریق هدایت دقیق جریان مصاحبه، تفسیر مصاحبه های همگرا و نظر خبرگان به دست آمد.یافته ها: یافته های تحقیق نشان می دهد بر اساس دلالت های نظریه فشار عوامل مدیریتی، سازمانی، خانوادگی، روحی و روانی، فردی، محیطی، اجتماعی، اقتصادی و همسالان بیشترین نقش را در فرار سربازان وظیفه داشته اند.نتیجه گیری: نتایج تحقیق حاکی از آن است که راهکارهای پیشگیری از این جرم در سه سطح خرد، میانه و کلان قابلیت اعمال دارد و در صورت برنامه ریزی مناسب بر اساس این یافته ها، تا حدود زیادی می توان این جرم را در یگان های نظامی کنترل کرد.

هدف: امروزه اندیشمندان و نظریه پردازان روابط بین الملل بر این باورند که برخورداری هر نظام و حاکمیتی از آمادگی نظامی که در سایه یک سازمان نظامی توانمند حاصل می گردد، از عناصر کلیدی قدرت ملی آن نظام به حساب می آید. جمهوری اسلامی ایران نیز نه تنها از این قاعده مستثنی نبوده، بلکه نیازمندی اش به یک نهاد مقتدر نظامی به علت تعارض اهداف و آرمان هایش با دشمنان متعدد خارجی، بیش از سایر نظام ها است. یکی از بارزترین وجوه نهادگریزی در سازمان نیروهای مسلح، جرم فرار از خدمت است که امروزه به یک معضل سازمانی تبدیل شده و از جرایم شایع در نیروهای مسلح محسوب می گردد که وقوع آن معلول عوامل متعددی است. با توجه به اهمیت شناخت و بررسی این عوامل، در این مقاله به بررسی عوامل برون سازمانی مؤثر بر فرار از خدمت کارکنان در یک یگان نظامی پرداخته شده است. روش: پژوهش حاضر از نوع پیمایشی بوده و جامعه آماری آن تعداد 150 نفر از کارکنان یکی از یگان های نظامی بوده که در طول خدمت خود مرتکب سه مرحله فرار یا بیشتر شده اند. در گردآوری داده ها از روش های کتابخانه ای و میدانی (با استفاده از ابزار پرسشنامه) استفاده شده است. یافته ها: نتایج پژوهش نشان داد که فرار از خدمت کارکنان از عوامل متعددی نشأت می گیرد که در میان عوامل برون سازمانی، به ترتیب: مشکلات اقتصادی، مشکلات عاطفی و خانوادگی، فقدان انگیزه خدمتی، وضعیت تأهل، شرایط جغرافیایی محل خدمت، سن و تبلیغات منفی علیه سازمان بیش ترین میزان تأثیر را داشته اند. نتیجه گیری: با توجه به نتایج احصاء شده، یگان مورد مطالعه جهت جلوگیری از تحمیل هزینه های وارد شده به سازمان به علت فرار کارکنان می بایست عوامل شناسایی شده در تحقیق حاضر را به ترتیب اولویت مورد توجه و رسیدگی قرار دهد.