شاه کوه

روستاهای مناطق کوهستانی می توانند برای توریست ها و کوهنوردان بسیار جاذب باشند. در ایران می توان به روستاهای مسیر گردشگری ناهارخوران گرگان به سمت جنوب اشاره کرد که به دلیل موقعیت جغرافیایی ویژه و تنوع پدیده های طبیعی به عنوان یکی از مراکز گردشگری طبیعی و روستایی در کشور شناخته می شود؛ ولی علی رغم برخورداری از جاذبه های طبیعی فراوان، اکوتوریسم این منطقه با مشکلات و موانع گوناگونی مواجه بوده که مانع از گسترش آن شده است. این مقاله با رویکردی توصیفی- تحلیلی با استفاده از مطالعات میدانی و کتابخانه ای، در پی شناسایی و بررس ی مهم ترین چ الش ه ای اکوتوریس م در روستاهای مسیر موردنظر و ارائه راهکارهای مناسب برای توسعه آن است. در این تحقیق روستاهای زیارت، چهارباغ، شاه کوه، تاش علیا و تاش سفلی بررسی شد. یافته های تحقیق نشان داد که روستاهای موجود با بهره مندی از شاخصه های طبیعی ممتاز به عنوان یکی از مناطق ویژه و منحصربه فرد درزمینه گردشگری روستایی قابل طرح می باشند که درعین حال با چالش های متعددی نیز روبه رو هستند که با برنامه ریزی صحیح و اصولی در راستای دستیابی به توسعه پایدار می توان به نوعی این چالش ها را رفع کرد.

شهرستان نهبندان واقع در خراسان جنوبی، از نواحی مهم در پژوهش های باستان شناسی دوران تاریخی و اسلامی به شمار می رود. دامنه غربی شاه کوه در غرب این شهرستان، به دلیل وجود شرایط مساعد اقلیمی و محیطی، استقرارها و سکونتگاه های مهم و گسترده ای را در خود جای داده است که نشان از اهمیت آن ها در برهمکنش های درون و برون منطقه ای دوران تاریخی دارد. از جمله این یادگارهای بی همتا، بخش های برجای مانده از بنای معروف به آتشکده در روستایی با همین نام جای است که شوربختانه بخش های اندکی از این سازه برجای مانده است. پیرو برنامه گمانه زنی به منظور تعیین عرصه و پیشنهاد حریم محدوده بنا و شواهد معماری موجود و نیز معماری کنونی در بافت روستا، گمان آن می رود که این سازه با نقشه چلیپایی و چهار دیوار سنگی و پوشش گنبدی پایه گذاری شده است. نتایج تحقیق نشان می دهد که بنای معروف به آتشکده (؟) در دوره ساسانی ساخته شده و در سده های نخستین اسلامی نیز همچنان کاربری داشته و به عنوان یک مکان مذهبی، با محوطه های پیرامون خود مانند کلاته بَل بَتو و گورستان تاسکا در ارتباط بوده است. ضمن معرفی این اثر، به تحلیل بقایای فرهنگی سطحی محوطه های مذکور نیز پرداخته می شود. یافته های سطحی این محوطه ها در پیوند با دوران تاریخی (هخامنشی ساسانی) است که نشان از تداوم سکونت و برهم کنش های فرهنگی در این منطقه از آغاز دوران تاریخی تا دوران اسلامی دارد. هدف اصلی، شناخت بنای معروف به آتشکده (؟) با توجه به شواهد و داده های باستان شناسی و همچنین، معرفی محوطه های دیگر دوران تاریخی مانند کلاته بل بتو و تاسکا است. این پژوهش با گردآوری یافته ها به صورت میدانی و تحلیل آن ها از طریق پژوهش های کتابخانه ای با رویکرد تاریخی فرهنگی و به روش توصیفی تحلیلی انجام شده است.