نیاز شناختی

یکی از موضوعات مهم در زمینه سواد رسانه ای، تهیه شاخص های معتبر برای سنجش میزان سواد مخاطبان است. هدف از پژوهش حاضر نیز بررسی و آزمون شاخص های سواد رسانه ای خبری (نیاز شناختی، منبع شخصی مخاطب و ساختارهای دانشی) مبتنی بر الگوی شناختی جیمز پاتر بوده است. به همین منظور، ابتدا به سنجش سواد رسانه ای خبری دانش آموزان و رابطه میان متغیرهای مورد بررسی پرداخته شده است. جامعه آماری از دانش آموزان پایه یازدهم شهر تهران (سال تحصیلی 98-97) تشکیل شده است که تعداد 466 نفر از آنان به روش خوشه ای چندمرحله ای انتخاب شده اند. پرسشنامه پژوهش از مطالعه مکسل، اشلی و کرافت، اقتباس و پس از انجام پیش آزمون و تعدیل و بومی سازی، اجرا شده است. تحلیل خوشه ای نشان داد که الگوی پاتر برای ارزیابی سواد رسانه ای خبری دانش آموزان شهر تهران، از اعتبار لازم برخوردار است. همچنین سواد رسانه ای خبری اغلب پاسخگویان در حد متوسط قرار دارد. تحلیل مؤلفه های سواد رسانه ای خبری نیز نشان داد که «نیاز شناختی» بیشترین نقش را در تعیین سطح سواد رسانه ای خبری مخاطبان ایفا می کند. از میان مؤلفه های فرعی مورد بررسی (شک نسبت به رسانه ها، انگیزه درونی مصرف خبر، اطلاع از جهان واقعیت)، دو مؤلفه اخیر، با سواد رسانه ای خبری رابطه دارند. همچنین میان انگیزه درونی مصرف خبر و نیازشناختی رابطه برقرار است، اما میان جنسیت و سواد رسانه ای خبری رابطه ای دیده نمی شود.