بوعلی

«اتحاد عاقل و معقول» از معدود مسائلی است، که با مخالفت و موافقت دو فیلسوف بزرگ مواجه شده است.بوعلی به عنوان منکر اصلی و صدرالمتألهین به عنوان موافق جدی. بوعلی در «شفاء» و «اشارات» ،«اتحاد عقل و عاقل» را ردّ می نماید ولی در «مبدأ و معاد» برای آن برهان می آورد. این تفاوت رویه بوعلی، نزد فیلسوفان بعد محل سؤال بوده است. صدرالمتألهین برای «اتحاد» سه معنا ذکر می نماید و می فرماید «اتحاد عاقل و معقول» به دو معنای اول به همان برهان بوعلی به هیچ وجه قابل اثبات نیست، ولی معنای سوم اتحاد نه تنها ممکن بلکه تحقق علم در تمام مراتب متوقف بر آنست.صدرا میگوید بوعلی معنای سوم از اتحاد را تنها در مبدأ و معاد پذیرفته است و آنگاه در بدست آوردن دیدگاه اصلی بوعلی تردید نموده است.اما حقیقت آنست که بوعلی هرگز متناقص سخن نگفته است.اینگونه نیست که در «شفاء» و «اشارات» دیدگاه واقعی خود را اظهار کرده و در «مبدأ و معاد» طبق مذاق فیلسوفان مشاء سخن گفته باشد. فهم دیدگاه اصلی بوعلی تنها در سایه فهم دقیق از منظومه فکری وی محقق است همان مسیری که ما پیمودهایم و نشان داده ایم معنای سوم اتحاد باور همیشگی بوعلی است و اساساً اختلافی میان بوعلی و ملاصدرا وجود ندارد.

قطب الدین محمود بن مسعود بن مصلح شیرازی (634 710ه ) از آخرین حلقه های دانشمندان جامع الاطراف برجسته هم چون فخرالدین رازى است. کارنامه اى ارزشمند براى پسینیان در زمینه طب، نجوم، فلسفه، اخلاق و ادبیات داشته است. از نگاه پژوهشگران غربى تاریخ طب آثارش از نوآورى و ارائه سخن تازه تهى است؛ اما شیوکه تحقیق او در تحفکه سعدیه به تعبیر امروزیان دانشورانه و البته پیشگام پیمودن فهم و تفهیم نص یک پزشکى نامه در تمدن اسلامى است. به باور نگارندکه این سطور و طبق داده هاى تاکنون دانسته شده، چنین رویه ای پیش از آن پیشینه نداشته است. این مقاله با نیم نگاهى به شرح کلیات قانون فی الطب تدوین شده که از نمادهای شروح پزشکى نامه مشهور ابن سینا شمرده مى شود.