مطالب مرتبط با کلیدواژه

تاریخ تصویری


۱.

تأملی بر تحولات تاریخی-تصویریِ ایران در نیمه دوم عصر قاجاریان، پیرامون سه نقش مدنی (علما، متمولین و زنان) در تطابق با دیوارنگاره های این عصر(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: تاریخ تصویری دیوارنگاری ایران عصر قاجاریان علمای مذهبی طبقه متمولین جامعه زنان

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۵۰ تعداد دانلود : ۳۵۹
مطالعه تاریخ به مدد تصاویر رویکردی نوین در تاریخ نگری است. در نیمه دوم دوران زمامداری قاجاریان، شرایط جامعه به گونه ای پیش رفت که امکان اقداماتی همچون مستندسازی تصویری فراهم گردید. در این دوران ساختار اجتماعی کشور متأثر از ارتباط با غرب و تفکرات نوین، دچار تطوراتی گردید و در جهاتی عامل روشنگری مردم شد. ملت در پی نارضایتی از قدرت حاکم به همراهی با علما برخاستند و نفوذ بیگانگان و رابطه متنفذانه ی ایشان با گروه خاصی از جامعه سبب رشد طبقه متمولان گردید و جامعه زنان نیز به جهت امکان ارتباطات نوین، دچار دگرگونی شد. هدف مقاله بررسی تأثیراتی است که این جریانات در مضامین دیوارنگاره های نیمه دوم حکومت قاجاریان بجای گذارده اند و در پی معرفی این نگاره ها به عنوان سندی تاریخی-تصویری برای مطالعه تاریخ دوران است. و به طرح دو سؤال می پردازد: 1)چه نمودهایی از تأثیر تحول جامعه و سیمای نوین آن در قالب این دیوارنگاره ها قابل واکاوی است؟ 2)تا چه حد می توان از این دیوارنگاره ها به عنوان اسنادی برای مطالعه تاریخ این عصر نام برد؟  این پژوهش با روش «تفسیری-تاریخی» و به صورت مطالعات میدانی و کتابخانه ای به جمع آوری اطلاعات می پردازد. و تعداد 73 مورد کاشی نگاره و 38 نمونه نقاشی دیواری را مورد بررسی قرار می دهد؛ که به صورت موردی و بر اساس موضوع تحقیق به شیوه انتخابی، گزینش گردیدند. در این مقاله 17 نمونه از این تصاویر دیده می شود. نتایج تحقیق نشان می دهند که تصویر می تواند به عنوان سندی تکمیلی در کنار مکتوبات برای مطالعه تاریخ مورد استفاده گیرد و قطعاً با این روش درک بهتری از تاریخ حاصل خواهد شد، لکن این نگاره ها به تنهایی نمی توانند بازنمایی درستی از رویدادها داشته باشند. همچنین مشخص شد که شرایط اجتماعی نوین، تأثیراتی بر مضامین دیوارنگاره های این عصر گذارده است و اثرات سه جریان موردمطالعه ی این تحقیق ، در نگاره ها قابل واکاوی و در تطابق نسبی با مکتوبات تاریخی است.
۲.

جامعه شناسی تاریخی دیوارنگاره های درباری دورۀ قاجار

کلیدواژه‌ها: جامعه شناسی هنر جامعه شناسی تاریخی هنر قاجار دیوارنگاره های درباری تاریخ تصویری

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۴۱ تعداد دانلود : ۷۴۴
در این پژوهش پس از ارائۀ تعاریف مرتبط با جامعه شناسی تاریخی و بررسی نقش متقابل این حوزۀ تخصصی و تجزیه و تحلیل آثار هنری، مؤلفه های مؤثر در مطالعۀ دیوارنگاره های درباری دورۀ قاجار به بحث گذاشته می شود. به عنوان اولین مؤلفه، خاستگاه اجتماعی نقاشان و پدیدآورندگان این نگاره ها مدنظر قرار گرفته و به طبقه بندی و رده بندی نقاشان درباری قاجار براساس زمینه های کاری و فعالیتی آن ها پرداخته شد. باتوجه به این که دیوارنگاره های قاجار با هدف انتقال پیامی مشخص طرح ریزی و اجرا می شده اند؛ مؤلفۀ بعدی، مخاطبان این نوع دیوارنگاره ها بوده که براساس آن ترکیب نقش و نگاره ها تعیین می شده است. پس از بررسی این مؤلفه ها، تأثیر پذیری دیوارنگاره های درباری قاجار در جامعه شناسی تاریخی براساس مؤلفه های اجتماعی و سیاسی به بحث گذاشته شده است. هدف در این بحث، تحلیل کلی طبقاتی نیست؛ بلکه بررسی نقش طبقات مختلف در روند شکل گیری دیوارنگاره های درباری این دوره است. این پژوهش براساس روش توصیفی-تحلیلی و با رویکرد تطبیقی و با استفاده از مطالعات کتابخانه ای و مشاهدۀ آثار، به بررسی دیوارنگاره های درباری دورۀ قاجار ازلحاظ عناصر تصویری و ساختاری پرداخته تا ضمن شناسایی وجوه مختلف بین آن ها، شناخت دیوارنگاره های دورۀ قاجار و کشف روابط و دامنۀ تأثیر جامعه شناسی تاریخی و ارتباط آن با دیوارنگاره های درباری دورۀ قاجار را به عنوان هدف اصلی تحقیق تعقیب کند. پرسش اصلی در این پژوهش، چگونگی میزان توانایی دیوار نگاره های درباری قاجار در بازنمایی روابط اجتماعی و سیاسی در سطح ملی و بین المللی دورۀ قاجار(؟) است. تأثیر پذیری پررنگ دیوارنگاره های درباری قاجاری از شرایط و مقتضیات سیاسی، اجتماعی و شرایط تاریخی در نتیجۀ این پژوهش مشخص شده و باعث می شود تا این دیوارنگاره ها به عنوان مدرک و سندی معتبر در مطالعات جامعه شناسی این دورۀ تاریخی در ایران از اعتبار و پایایی مناسبی برخوردار باشند.