محرک بصری

در حوزه خلاقیت، مطالعات متعددی در خصوص انواع محرک بین حوزه (تشابه ساختاری با مساله طراحی) و درون حوزه (مشابه با مساله طراحی) در مرحله ایده پردازی طراحی انجام شده است، با این وجود بررسی تأثیر تنوع یا عدم تنوع این نوع محرکها در خلاقیت دانشجویان چندان مورد توجه نبوده است. در کنار این موضوع، از آنجایی که هر نوع محرک بصری تأثیر متفاوتی در اندیشه واگرا و همگرا دارد در خصوص تفاوت این تأثیر در فرآیند طراحی دانشجویان، مطالعات محدودی انجام شده است. در این تحقیق، تأثیر تنوع محرک بصری در خلاقیت دانشجویان معماری و بر اندیشه های همگرا و واگرا مورد بررسی قرار می گیرد. در آزمونهای مورد نظر، محرک بین حوزه و درون حوزه به تنهایی و همین طور با هم (هم زمان یا با توالی زمانی) ارائه می شوند. آزمونها با دانشجویان درس طرح یک معماری در دانشگاه شهید باهنرکرمان صورت می گیرد. آنها اولین تجربه یک پروژه کامل طراحی را می گذرانند. سنجش خلاقیت از طریق ارزیابی محصول طراحی و نمرهای است که داوران به دو عامل "ابتکار " و "تحقق پذیری " می دهند. داده های حاصل توسط تحلیل واریانس بررسی میشود. نتایج حاکی از عدم تأثیر تنوع محرک در خلاقیت دانشجویان و تأثیر محرک درون حوزه به تنهایی، در ارتقاء ابتکار و تفکر واگرا است. هیچ کدام از انواع محرک دراندیشه همگرا و عامل تحقق پذیری تأثیر معناداری ندارند.

علی رغم اهمیت تاثیر محرک بصری در رشد خلاقیت طراحی، این موضوع در حوزه آموزش دروس طراحی معماری چندان مورد مطالعه قرار نگرفته است. هدف این پژوهش، بررسی تاثیر کیفیت محرک بصری در ارتقاء خلاقیت طراحی دانشجویان معماری است تا معلمین دروس طراحی معماری از این تجارب در دروس طراحی معماری بهره ببرند . این فرضیه مطرح می شود که نه تنها انواع محرک بصری ارتقاء دهنده خلاقیت طراحی دانشجویان معماری هستند بلکه کیفیت محرک بصری نیز نقش موثر و متنوعی در ارتقا خلاقیت دانشجویان معماری دارد. بر این اساس دانشجویان معماری که بین دو تا چهار طرح معماری را تجربه نموده اند انتخاب شده و در سه گروه مورد آزمون قرار می گیرند. دو گروه با استفاده از محرک بصری(اسکیس مبهم و محرک غنی) و یک گروه بدون در اختیار داشتن محرک بصری، یک تجربه طراحی را انجام می دهند. سه داور کار دانشجویان را به لحاظ خلاقیت بر اساس دو عامل نوآوری و تحقق پذیری ارزیابی می کنند. نمرات آنها توسط تحلیل واریانس مورد تجزیه و تحلیل قرار می گیرد. نتایج حاکی از تاثیر مثبت محرک بصری نسبت به عدم استفاده از آن در محصول خلاق است و محرک بصری به لحاظ کیفیت واجد تاثیراتی متنوعی در عامل تحقق پذیری و نوآوری محصول طراحی دانشجویان دارد.