رهبری خلاق

مقدمه: در میان منابع انسانی، نقش رهبری ممتازتر و برجسته تر از سایر افراد است به طوری که می توان گفت موفقیت یک سازمان تا حدود زیادی به کارآمدی مدیریت و رهبری بستگی دارد. پژوهش حاضر با هدف تبیین عوامل اصلی شکل دهنده و استقرار رهبری خلاق مدیران تدوین شده است. روش : این پژوهش با رویکرد آمیخته از نوع روش های اکتشافی انجام شد. در گام کیفی و در مرحله نخست بر مبنای نظریه داده بنیاد با استفاده از شیوه ی نمونه گیری هدفمند 14 نفر از متخصصان ذی صلاح (خبرگان) و مدیران حوزه آموزش و پرورش مصاحبه به عمل آمد. داده های این بخش با استفاده از تکنیک مصاحبه نیمه ساختاریافته و بررسی اسناد مکتوب، جمع آوری شدند. تحلیل داده ها به کمک نرم افزار تحلیل کیفی ( MAXQDA ) و بر مبنای رهیافت نظام مند استراوس و کربین، در سه مرحله کدگذاری باز، محوری و انتخابی انجام گرفت. یافته ها: پس از تحلیل داده ها فرایند پرورش رهبری خلاق در مدارس و استنباط در خصوص روابط بین آنها بدست آمد. ابعاد الگوی پارادایمی، شامل: 4 مقوله کلّی زمینه های بستر ساز (بلوغ مدیریتی، نظام پرورش خلاقیت)، شرایط علّی (آگاهی بخشی، گسترش دانش، فرهنگ سازی)، راهبردهای عملی (بومی سازی، انعطاف پذیری عملکردی) و مقوله محوری (خلاقیت جویی، خلاقیت پروری و واگذاری اختیار) به دست آمد . نتیجه گیری: با توجه به اینکه برخی از عوامل پیشنهادی برگرفته از دیدگاه های خبرگان است، لذا می توان به محققان آینده پیشنهاد کرد که با توجه به بدیع بودن سازه رهبری خلاق به بررسی تفصیلی پیامدهای حاصل از اجرای این عوامل بپردازند، ازجمله برنامه های آموزشی مبتنی بر الگوی پرورش رهبری خلاق خاصیت طولی داشته باشند و با عمل و فعالیت شغلی همراه شوند.

  یکی از متغیرهای تأثیرگذار در بهبود عملکرد و حیات شهرها خلاقیت است. از میان این عوامل رهبری یکی از مهم ترین آنهاست. هدف این مقاله بررسی رابطه رهبری خلاق با خلاقیت شهری می باشد. این تحقیق نشان می دهد که رهبری خلاق یکی از عوامل مؤثر و مهم در شکل گیری شهر خلاق و خلاقیت شهروندان است. در واقع رابطه رهبری خلاق با متغیرهای تفکر خلاق، خلاقیت محیط های شهری، برنامه ریزی شهری خلاق و حمایت از ایده های نو و خلاق بررسی می گردد و نقش مثبت آن را در قالب مدل ارتباط چند سطحی رهبری خلاق با نوآوری و خلاقیت شهری را به بحث می گذارد. همچنین اهمیت و ضرورت برنامه ریزی از دیدگاه اسلام و نقش جایگاه مدیران و رهبران از منظر معصومین در جوامع بررسی و بر اهمیت آن در برقراری شهر خلاق ایرانی اسلامی تأکید می گردد و نیز نقش چالش های برنامه ریزی شهری خلاق و مدیریت شهری و اثرات نبود سیاست گذاران و مدیران خلاق پویا و نوآور در سازمان ها و نیز عدم هماهنگی و انسجام در برنامه ریزی های مربوط به حوزه شهری بررسی می گردد و بر اهمیت یکپارچه سازی و هماهنگی در مقام حکمروایی شهری خلاق تأکید می گردد. در این تحقیق از روش توصیفی تحلیلی به بررسی این نقش ها و اهمیت برنامه ریزی و رهبری خلاق در بروز زمینه شهر خلاق پرداخته شده است.

هدف: رهبری خلاق نقش مهمی در بهبود و ارتقای جایگاه سازمان و ایجاد مزیت رقابتی دارد. در نتیجه، پژوهش حاضر با هدف ارائه الگوی رهبری خلاق در آموزش عالی انجام شد.روش شناسی: این مطالعه از نظر هدف، کاربردی و از نظر شیوه اجرا، توصیفی از نوع کیفی بود. جامعه پژوهش صاحب نظران و خبرگان رهبری خلاق در آموزش عالی دانشگاه آزاد اسلامی بودند که طبق اصل اشباع نظری تعداد 12 نفر از آنها با روش های نمونه گیری دردسترس و گلوله برفی به عنوان نمونه انتخاب شدند. ابزار پژوهش مصاحبه نیمه ساختاریافته با خبرگان بود که روایی آن با روش های مثلث سازی و روایی صوری تایید و پایایی آنها با روش ضریب توافق بین دو کدگذار 85/0 محاسبه شد. داده های حاصل از اجرای مصاحبه نیمه ساختاریافته با روش کدگذاری باز، محوری و انتخابی بر اساس نظریه داده بنیاد در نرم افزار MAXQDA تحلیل شدند.یافته ها: یافته ها نشان داد که برای الگوی رهبری خلاق در آموزش عالی بر اساس نظریه داده بنیاد 29 مولفه در 16 بعد شناسایی شد؛ به طوری که در مقوله شرایط علّی 4 مولفه در 2 بعد الزامات مدیریت دانشگاهی و فرهنگ سازی (به ترتیب هر کدام با 2 مولفه نوآوری سازمانی، دانش افزایی، مدیریت مشارکتی و جو اخلاقی)، در مقوله شرایط زمینه ای 2 مولفه در 2 بعد بلوغ مدیریتی و نظام پرورش خلاقیت (به ترتیب هر کدام با 1 مولفه ارزیابی و اعمال سیاست هایی برای رهبری خلاق و نگرش راهبردی و گسترش روابط بین فردی و دانشگاهی)، در مقوله شرایط مداخله گر 2 مولفه در 1 بعد واکنش مناسب به نیازهای داخلی و خارجی و اصلاح ساختار (با 2 مولفه هنرمندی اجتماعی و توسعه زیرساخت ها و توجه به منابع اقتصادی)، در مقوله پدیده محوری 14 مولفه در 7 بعد رهبری کارآفرین، رهبری تحول آفرین، رهبری اثربخش، رهبری هوشمند، هوش سازمانی، رهبری آموزشی و هوش هیجانی (به ترتیب هر کدام با 2 مولفه کارآفرینی، توسعه استراتژی ها، مشارکت، اعتماد شناختی و عاطفی، بینش و بصیرت، نوآوری فرهنگی، تفکر استراتژیک و هدف گذاری مشترک، بکارگیری تکنولوژی های نوین و بکارگیری مدیران شایسته و توانمند، آگاهی بخشی، انگیزش و تغییر نگرش، خودانگیزی و خودمدیریتی)، در راهبردها 4 مولفه در 2 بعد توجه به شرایط و ملزومات و خودآگاهی و مسئولیت پذیری (به ترتیب هر کدام با 2 مولفه سیاست گذاری منعطف و خلاق و بکارگیری روش های نوین مدیریتی، خودمدیریتی و داشتن برنامه مشخص برای عملی کردن رهبری خلاق) و در پیامدها 3 مولفه در 2 بعد الزامات درون و برون سازمانی و توسعه اجتماعی (بعد اول با 2 مولفه توسعه شایستگی فردی و توسعه و بالندگی دانشگاه و بعد دوم با 1 مولفه شکل گیری منش اجتماعی و پاسدار توسعه و تحول) وجود داشت. با توجه به ابعاد شناسایی شده در پژوهش حاضر، الگوی رهبری خلاق در آموزش عالی بر اساس نظریه داده بنیاد ترسیم شد.بحث و نتیجه گیری: با توجه به ابعاد و مولفه های شناسایی شده برای رهبری خلاق در آموزش عالی، برنامه ریزی برای تحقق رهبری خلاق در نظام آموزش عالی ضروری است.